فرارو- «چانه زنی دولت با خودروساز مثل بازی موش و گربه می‌ماند. اگر دولت فشار بیاورد خودروساز عرضه محصولات خود را پایین می‌آورد. این موضوع باعث افزایش قیمت خودرو در بازار بالا می‌رود و یک بازار سیاه ایجاد می‌شود. همین مشکلات دوباره ایجاد می‌شود. به نظر من مشکل صنعت خودروی ما ریشه‌ای است و در کوتاه مدت و موقت هم جواب نمی‌دهد. ما باید تکلیف خودمان را با خودمان روشن کنیم. اصلا صنعت خودروسازی می‌خواهیم یا نه؟ به نظر من اگر با این شرایط خودرو وارد کنیم بیشتر برای ما نفع دارد. این صنعت خودروسازی با این وضعیت جز هزینه، اتلاف منابع، کیفیت منابع هیچ عایدی برای مردم ایران ندارد. مگر آنکه ما به سمت بومی سازی صنعت خودروسازی برویم.»
وحید شقاقی شهری، اقتصاددان و استاد دانشگاه در ارتباط با چالش‌های صنعت خودرو در شرایط کنونی کشور به فرارو می‌گوید: چالش خودرو سازی‌ها ایران چالشی بلند مدت است و راهکار کوتاه‌مدت و موقت ندارد. صنعت خودروسازی ما تکلیفش را مشخص نمی‌کند که بالاخره دولتی است یا خصوصی. مدیریت این صنعت با دولت است، اما مشاهده می‌کنیم که ماهیتی نیمه دولتی و نیمه خصوصی دارد.
خودروی ملی با قطعات وارداتی!
این اقتصاددان می‌گوید: منظور از خودروی ملی این است که بخش عمده‌ای از قطعات به ویژه قطعات اصلی در داخل تولید می‌شود. بزرگترین مشکل ما در صنعت خودروسازی این است که بخش پشتیبان قطعات تولیدی یا در داخل کشور کامل تولید نمی‌شود. در حالی که خودروسازی‌های ما بر روی محصولات خود نام خودروی ملی می‌گذارند بخشی از قطعات خودرو‌ها وارداتی هستند! این مونتاژکاری باعث می‌شود با افزایش نرخ ارز قطعات خودرو، که به طور مستقیم یا غیرمستقیم از خارج تامین می‌شوند، قیمت خودرو‌های داخلی به شدت افزایش پیدا کند.
شقاقی ادامه می‌دهد: در برابر این افزایش قیمت باید پرسید مگر این خودرو‌ها ملی نبودند؟ چرا خودروساز‌ها قیمت خودرو را بالا می‌برند؟ در حالی که افزایش قیمت در کالا‌های دیگر کمتر دیده می‌شود چرا که همه مواد اولیه در داخل تولید می‌شود. با افزایش قیمت‌ها نیز نمایندگان مجلس، دولتمردان و نهاد‌های درگیر واکنش نشان می‌دهند.
مدیریت صنعت خودروسازی ناکارآمد بوده است
شقاقی می‌گوید: این صنعت با گذشت ۴۰ سال از انقلاب همچنان مونتاژکار است و هر روز هم بیشتر به مونتاژکاری عادت می‌کند. مونتاژکاری و واردات قطعات یک صنعت سودآور است. به همین خاطر ما به سر هم بندی و مونتاژکاری عادت کرده ایم. این صنعت در طول ۴۰ سال بعد از انقلاب به طور ۱۰۰ در صدی با تعرفه دولت حمایت شده است. مدیریت ناکارآمد حاکم بر صنعت خودروسازی نیز موجب شده این صنعت در طول ۴۰ سال نتواند از وضعیت مونتاژکاری پیش برود. دولت باید با خودروسازان یک چانه زنی بر سر تعرفه داشته باشد. مثلا بگوید به خودروسازان ۱۰ سال فرصت می‌دهیم و سالانه ۱۰ درصد از تعرفه کم می‌کنیم. خودروساز یا مجبور است دوام بیاورد، نوآوری نشان دهند و رقابت کنند و یا بازار را ترک کنند. این وضعیت صنعت خودروسازی ما جز بلاتکلیفی و سردرگمی و کیفیت پایین هیچ عایدی برای مردم ایران ندارد.
چانه زنی دولت با خودروساز مثل موش و گربه است
این استاد دانشگاه معتقد است: چانه زنی دولت با خودروساز مثل بازی موش و گربه می‌ماند. اگر دولت فشار بیاورد خودروساز عرضه محصولات خود را پایین می‌آورد. این موضوع باعث افزایش قیمت خودرو در بازار بالا می‌رود و یک بازار سیاه ایجاد می‌شود. همین مشکلات دوباره ایجاد می‌شود. به نظر من مشکل صنعت خودروی ما ریشه‌ای است و در کوتاه مدت و موقت هم جواب نمی‌دهد. ما باید تکلیف خودمان را با خودمان روشن کنیم. اصلا صنعت خودروسازی می‌خواهیم یا نه؟ به نظر من اگر با این شرایط خودرو وارد کنیم بیشتر برای ما نفع دارد. این صنعت خودروسازی با این وضعیت جز هزینه، اتلاف منابع، کیفیت منابع هیچ عایدی برای مردم ایران ندارد. مگر آنکه ما به سمت بومی سازی صنعت خودروسازی برویم.
او با بیان اینکه محصول خودروسازی مونتاژکار تفاوتی با خودرو‌های وارداتی ندارد می‌گوید: در اینکه خودرو‌ها وارداتی باشند و وضعیت کنونی تفاوتی ماهوی وجود ندارد. مصرف کننده برای خودرو‌های وارداتی دلار پرداخت می‌کند و خودروی نهایی می‌خرد، اما در وضعیت کنونی برای خرید قطعات دلار هزینه می‌شود و خودروساز آن‌ها را به هم وصل می‌کند. متاسفانه صنعت خودروسازی ما هرگز نتوانسته حداقل بخش اصلی و کلیدی قطعات را تولید کند. از طرف دیگر دولت به این صنعت یارانه می‌دهد در حالی که این صنعت یک صنعت شکننده بدون تابآوری و یک صنعت شکست خورده است. تصور من این است که بود و نبود صنعت خودروسازی با این وضعیت هیچ فرقی برای اقتصاد ایران ندارد.
فشار خودروسازی‌های ملی بر مردم
شقاقی شهری ادامه می‌دهد: خودروسازان یک حاشیه سود داشتند که این حاشیه سود با دلار ۳۵۰۰ تومانی تنظیم شده بود. صنعت خودروسازی با دلار ۳۵۰۰ تومانی چیزی حدود ۱۵ تا ۲۵ درصد حاشیه سود برای خود در نظر گرفته بود. طبیعتا وقتی دلار در بازار آزاد ۱۴ هزار تومان می‌شود، حاشیه سود آن‌ها از بین می‌رود. سود آن‌ها دیگر در بلند مدت معقول و منطقی نیست؛ لذا فشار می‌آورند که قیمت‌ها باید بالا برود تا بتوانند آن حاشیه سود ۱۵ تا ۲۵ درصدی را حفظ کنند. دلیل این موضوع هم کاملا روشن است: هزینه تولید خودروسازی‌ها کاملا بالا رفته است.
این استاد دانشگاه معتقد است: صنعت خودروسازی باید از مونتاژکاری و سرهم بندی به سمت استقلال در تولید قطعات برود. اما متاسفانه یا قطعات و یا مواد اولیه آن‌ها وارداتی هستند. ما نتوانسته ایم در صنعت خودروسازی یک استقلال نسبی داشته باشیم. کالای نهایی صنعت خودروسازی همیشه کیفیت پایینی داشته و قیمت‌های آن به دلیل تعرفه‌های بالا غیرمعقول بوده است. در شرایط تحریمی هم فشار مضاعفی را بر مردم به وارد کرده است.
حرف خودروساز قبل و بعد از تحریم فرق میکنداو می‌گوید: خودروسازان پیش از تحریم می‌گویند صنعت خودروی ما ملی است و ما در خودروسازی خودکفا شده ایم. اما هر زمان که با تحریم رو به رو شوند حرف‌شان را پس می‌گیرند و می‌گویند قطعات ما وارداتی است! آن‌ها می‌گویند در داخل امکان تولید فلان قطعه حساس وجود ندارد و، چون این دو سه قطعه را نمی‌توانیم تولید کنیم نمی‌توانیم خودرو را به عنوان کالای نهایی عرضه کنیم. اما تنها هزینه این وضعیت بر دوش مصرف کننده است. نه صنعت خودروسازی ما ضرر می‌کند.
شقاقی شهری ادامه می‌دهد: مردم گزینه جایگزینی ندارند. خودرو‌های خارجی بیش از سه برابر بالا رفته است. برداشت من این است که قیمت خودرو‌های داخلی هم سه برابر شده است. مردم انتخابی ندارند. خودروساز‌ها به خاطر تامین نشدن قطعات وارداتی میزان عرضه محصولات خود را کاهش داده اند. این وضعیت باعث تحمیل هزینه به مردم می‌شود. این مردم هستند که باید بابت قطعات هزینه‌های سنگین بدهند. الان اگر خودروی داخلی یک فرد با مشکل خرابی قطعه رو به رو شود، باید چند برابر نسبت به گذشته برای آن هزینه کند.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: فشار وضعیت بی‌سامانی بر بخش صنعت کشور ما، وزارت صنعت ما و نبود یک افق روشن و بلندمدت برای صنعت خودروسازی همیشه باعث تحمیل هزینه به مردم شده است. عین اتفاقی که الان برای صنعت خودروی کشور افتاده در سال ۹۰ و ۹۱ نیز رخ داد. دولت هم به صورت جدی در این وضعیت مداخله‌ای نداشته است. هزینه ناکارآمدی مدیریت و بهره وری پایین را فقط مردم پرداخته اند. در شرایط عادی مردم فقط هزینه کیفیت پایین را می‌پردازند، اما در شرایط تحریم آن‌ها علاوه بر هزینه کیفیت پایین باید هزینه بالای خودروی داخلی را هم بپردازند. من هر طور حساب می‌کنم می‌بینم فقط مصرف کننده متضرر می‌شود. هیچ چاره دیگری جز تحمل این ناکارآمدی وجود ندارد. داد مردم به جایی نمی‌رسد.
اصلاً همين امروز توليد خودرو در داخل متوقف بشه و از خارج بطور كامل و آماده وارد بشه ، فكر مي كنيد به چه قيمتي فروخته ميشه و چند درصد از مردم توان خريد خواهند داشت ؟
خواهشاً بدون تعصب و با منطق جواب بديد : آيا تمام اين استدلالهاي بي منطق كار مافيا واردات خودرو نيست ؟
اصلاً همين امروز توليد خودرو در داخل متوقف بشه و از خارج بطور كامل و آماده وارد بشه ، فكر مي كنيد به چه قيمتي فروخته ميشه و چند درصد از مردم توان خريد خواهند داشت ؟
خواهشاً بدون تعصب و با منطق جواب بديد : آيا تمام اين استدلالهاي بي منطق كار مافيا واردات خودرو نيست ؟