فرارو- وضعیت آشفته اقتصادی در کشور، اعتراض‌های فراوانی را برانگیخته است. افزایش لحظه‌ای قیمت ارز باعث ایجاد تلاطم گسترده در بازار‌های دیگر شده است، بی برنامگی دولت و شکاف سیاسی در کشور به این وضعیت دامن زده است. امروز اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس جمهور به مجلس شورای اسلامی رفت و در جلسه‌ای غیر علنی به نمایندگان مجلس درباره وضعیت آشفته اقتصادی توضیح داد.
جهانگیری در مجلس
به گزارش فرارو، جزییات دقیقی از این جلسه غیر علنی منتشر نشده است. در این جلسه کرباسیان وزیر اقتصاد، شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت، حجتی وزیر کشاورزی، سیف رییس کل بانک مرکزی و واعظی رییس دفتر رییس‌جمهور هم حضور داشتند.
ظاهرا در این جلسه مقامات دولتی از وجود یک جنگ اقتصادی علیه ایران توسط آمریکا و متحدانش سخن گفته شده است.
شهباز حسن پور، نماینده مجلس درباره جزییات این جلسه گفت: "در این جلسه آقای جهانگیری به عنوان فرمانده اجرای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی گزارش بسیار مبسوط و خوبی درباره اقدامات انجام شده علیه ایادی استکبار در موضوع اقتصادی ارائه و اعلام کرد کارگروهی از قوای سه‌گانه برای مبارزه جدی‌تر با مسائل و مشکلات پیش‌رو تشکیل شده است، مشکلاتی که دشمنان قسم خورده ما در بعد از برجام برای ما رقم زدند. "
حسن‌پور در مورد موضوع گرانی‌های اخیر، گفت: «قرار شد دولت طی هفته‌های آینده تصمیم‌گیری‌ها و نظارت‌های خود را اعلام کرده و کنترلش را بر وضعیت بازار بیشتر کند، همچنین این توضیح داده شد که کالا‌های ضروری با دلار ۴۲۰۰ تومان وارد شده به همین دلیل باید در زمان فروش نیز نرخ‌های مصوب اعلامی را اعمال کند.»
او در مورد افزایش قیمت ارز نیز افزود که در این باره نیز دولت در هفته‌های آینده سیاست‌های کلی خود را اعلام می‌کند.
علی لاریجانی هم درباره جزییات جلسه امروز اظهار کرد: «نگرانی‌هایی در کشور به دلیل وضعیت اقتصادی و تفاوت‌های لحاظ شده در قیمت‌ها ایجاد شده بود به همین دلیل لازم بود بین دولت و مجلس بحث جدی در این باره صورت گیرد. آقای جهانگیری و وزرای مربوطه در مجلس حضور پیدا کردند، بحث مستوفی درباره شرایط کشور و دلایل بروز آن و سازوکار‌های جدید اندیشیده شده برای مسائل اقتصادی مطرح شد. نمایندگان و روسای کمیسیون‌ها نیز توضیحاتی را ارائه و ایده‌های خود را بیان کردند.»
رییس مجلس تاکید کرد "ما در وضعیت فعلی به همگرایی بیشتر بین افراد و صاحب‌نظران نیاز داریم. "
افزایش بی سابقه قیمت ارز در کشور در ماه‌های اخیر، شرایط اقتصادی را بی ثبات و آشفته کرده است. راهکار‌های دولت نیز هیچ یک موثر نبوده و با شکست روبه رو شده است.
دلار به هشت هزار تومان رسید
بازار آزاد ارز و سکه، روز شنبه دور جدیدی از افزایش نرخ ارز و سکه را شاهد بود که طی آن رکورد‌های تازه‌ای از سقوط ارزش ریال به ثبت رسید.
هر یورو در این بازار رکورد ۹۰۴۹ تومان را به ثبت رسانید و هر پوند انگلیس رقم تازه ۱۰۳۰۲ تومان را تجربه کرد. از این رو و با احتساب نسبت جهانی دلار به یورو، قیمت هر دلار در بازار آزاد باید حدود ۷۷۸۲ تومان باشد. با این حال گزارش‌ها از این حکایت دارد قیمت دلار به هشت هزار تومان هم رسیده است.
از سوی دیگر در بازار طلا، هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح جدید با افزایش ۱۰۴ هزار و ۵۰۰ تومانی، دو میلیون و ۷۰۳ هزار تومان معامله شد.
قیمت هر سکه آتی تحویل شهریور، آبان و دی در بورس کالا نیز بیش از ۳ میلیون تومان داد و ستد می‌شود.
در بازار رسمی و مطابق اعلام بانک مرکزی، نرخ هر دلار آمریکا برای امروز شنبه ۲ تیر ماه با ۲ تومان افزایش نسبت به روز گذشته ۴۲۵۱ تومان قیمت خورد.
سوداگری دربازار؟!
دولت معتقد است وضعیت کنونی بازار‌ها ارتباط مستقیمی با فشار‌های خارجی و سوداگری‌های داخلی دارد. دولت برای مقابله با فشار‌های خارجی و شدت گرفتن تحریم‌ها اقداماتی را آغاز کرده است، اما در برابر آنچه که سوداگری داخلی خوانده می‌شود اقدام‌های صورت گرفته عملا با شکست مواجه شده است.
یکی از اقدامات مهم دولت تک نرخی کردن دلار و ممنوع کردن فروش آزاد آن بود که از اردیبهشت ماه، اما با اخباری که از واردشدن خودرو‌های لوکس به کشور منتشر می‌شود عملا می‌توان گفت این سیاست خیلی موفق نبوده است.
از طرف دیگر این تصمیم دولت باعث نشد که قیمت دلار متوقف شود و دلار آزاد همچنان به صورت قاچاق خرید و فروش و می‌شود. این تصمیم در افزایش قیمت سکه هم موثر بود.
اما روز گذشته کامل تقوی نژاد، رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور از تشکیل کارگروه ویژه برخورد مالیاتی با "سوداگران بازار ارز، سکه، خودرو و مسکن" خبر داد.
شهباز حسن پور بیگلری، یکی از اعضای ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی نیز اخیرا گفته است فردی بیش از ۳۹ هزار سکه و فرد دیگری بیش از ۲۰ هزار سکه در ماه‌های اخیر خریده‌اند.
بر این اساس دو نفر در مجموع ۵۹ هزار سکه پیش فروش خریده‌اند. هویت این افراد البته هنوز منتشر نشده است.
این اظهارات کمتر از یک هفته پس از آن است که سازمان بازرسی ایران اعلام کرد که در طرح پیش فروش سکه بانک مرکزی پنجاه نفر در مجموع ۳۸۰ هزار سکه طلا خریده‌اند.
ناصر سراج، رئیس این سازمان گفته بود: "۷ میلیون و ۶۰۰ هزار ثبت نام سکه داشتیم که پنجاه نفر، پنج درصد این سکه‌ها را در اختیار دارند. " سراج سود هر سکه را یک میلیون تومان اعلام کرد.
در بازار خودرو نیز وضعیت بسیار آشفته است. قیمت خودرو‌های وارداتی به شکل چشمگیر افزایش یافته است. خودرو‌های داخلی نیز وضعیت بهتری ندارند. در این شرایط بعضی فعالان بازار خودرو این افزایش قیمت را به کمبود عرضه نسبت داده‌اند، ولی وزارت صنعت، معدن و تجارت "دلالان و واسطه‌ها" را مقصر وضعیت اخیر دانسته است.
امیرحسین قناتی، مدیرکل صنایع خودروی وزارت صنعت، معدن و تجارت در این باره گفته بود: «در عرضه خودرو مشکلی به وجود نیامده بلکه هجوم نقدینگی سرگردان به بازار خودرو و افزایش تقاضا این حاشیه افزایش قیمت‌ها را به وجود آورده است.»
فشار خارجی و خروج خودروسازی‌های بزرگ از ایران نیز یکی دیگر از دلایل افزایش قیمت خودرو اعلام شده است. عده‌ای دیگر نیز بر این باورند که افزایش قیمت دلار مبادله‌ای از ۳۷۵۰ تومان به دلار "تک نرخی"۴۲۰۰ تومانی هزینه‌ها را برای خودروسازان بالا برده است.
وضعیت بازار خودرو سازمان بازرسی را نیز به این بازار کشانده است.
ناصر سراج رییس این سازمان هفته گذشته ادعایی درباره دلیل افزایش قیمت خودرو مطرح کرد که بحث برانگیز شد. او گفت: «متأسفانه سایت وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) هک شد و حدود ٥ هزار خودرو مدل‌بالا و گران‌قیمت ثبت شد که از این تعداد حدود ٤ هزار خودرو ترخیص و وارد بازار شده است و هزار خودرو همچنان در گمرک است که امیدواریم در این خصوص نیز تصمیم‌گیری شود. اختلاف برخی از این خودرو‌ها مانند ولوو و بی‌ام‌دبلیو نزدیک به نیم میلیارد است که هیچ‌کدام از این خودرو‌ها قیمت واقعی ندارند. امیدواریم با همکاری سه قوه این بازار را کنترل و قیمت‌ها را به قیمت واقعی برسانیم.»
ادعایی که از سوی وزارت صنعت تکذیب شد.
بر تلاش دولت برای کنترل اقدامات "سوداگرایانه" در بازار‌های مختلف و همچنین مقابله تحریم های احتمالی آمریکا باعث شد که روز گذشته وزات صنعت، معدن و تجارت ایران، ثبت سفارش و واردات بیش از ۱۴۰۰ قلم کالا و از جمله انواع خودرو را به کشور ممنوع کند.
محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت، در نامه‌ای به سازمان توسعه تجارت به تاریخ ۳۰ خرداد، فهرست کالا‌های ممنوعه را اعلام کرده است.
شریعتمداری تاکید کرده که ممنوعیت ورود این کالاها، در "ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی" به تصویب رسیده است.
به این ترتیب این کالاها نمی‌توانند با ارز ۴۲۰۰ تومان وارد کشور شوند. برخی ناظران معتقدند که این تصمیم دولت نیز می‌تواند با شکست مواجه شود.
روزنامه دنیای اقتصاد این تصمیم را به نوعی اقتصادی ندانسته و در این باره نوشته است: «اقتصاد در شرایط کنونی در یک مسیر دو راهی قرار گرفته است. در این خصوص سیاستمداران، می‌توانند با ایجاد محدودیت‌های جدید، به سمت بزرگ‌تر شدن عدم‌تعادل‌ها پیش بروند، یا اینکه از این شرایط استفاده کرده و به سمت ایجاد اصلاحات منطقی، بدون ایجاد هرگونه شوک حرکت کند. به نظر می‌رسد که «تصمیم منع واردات برخی کالاها» ایجاد محدودیت‌های جدید برای بزرگ شدن عدم‌تعادل‌ها بوده است و باعث می‌شود چالش‌های ایجاد شده در سایر بخش‌ها افزایش یابد، اگرچه این موضوع باعث صرفه جویی ۴ درصدی در مصارف ارز وارداتی می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که برخی از این اقلام در این تقسیم‌بندی دایره کالای مشابه داخلی نیست و اگر این کالاها وجود داشته باشد، کیفیت این کالاها با مشابه خارجی تفاوت قابل‌توجهی دارد.»
مقامات ارشد دولت چه می‌گوید؟
افزایش شدید قیمت‌ها در بازار‌های مختلف آنچنان از سوی دولت به رسمیت شناخته نمی‌شود. حسن روحانی چندی پیش افزایش قیمت‌ها را "جنگ روانی" خواند و از رسانه‌ها خواست که در این زمینه به دولت کمک کنند.
او گفت: «نوسانات و تلاطم‌هایی که این روز‌ها در بازار شاهد آن هستیم بیش از آنکه ریشه در واقعیت داشته باشد، ناشی از جنگ روانی است.»
امروز نیز اسحاق جهانگیری به گونه‌ای اقدامات آمریکا را در این باره موثر دانست. جهانگیری در مجلس گفت: «بدانید آمریکایی‌ها به ظن خود جنگ اقتصادی جدی علیه کشورمان شروع کردند و تصورشان از این جنگ آن است که در زمینگیر کردن اقتصاد ما موفق می‌شوند تا به تعبیر رییس‌جمهور آمریکا، ایران پای میز مذاکره آید.»
معاون اول رییس‌جمهور تاکید کرد: "در مقطع فعلی بر همه مسئولان کشور اعم از دولت و مجلس و نخبگان و جریان‌های سیاسی و همه مردم ایران لازم است که در مقابل توطئه بزرگی که شروع شده، با هم متحد باشیم و برای عبور از این مرحله با افتخار و سربلندی برنامه‌ریزی کنیم. "
سخنگوی دولت نیز خواستار برخورد دستگاه قضایی با مسببان وضعیت موجود شده است.
کلا مقامات ارشد دولت در هفته‌های اخیر سعی کرده اند سیاست آرام کردن و همچنین سکوت را در قبال گرانی‌ها در پیش گیرند. وزیر اقتصاد عملا هیچ اظهار نظری در این باره ندارد. رییس کل بانک مرکزی هم تلاش می‌کند که بگوید شرایط تحت کنترل است.
اما ظاهرا در پشت پرده مقامات دولتی طور دیگری صحبت می‌کنند. محمد مهدی بهکیش معاون اقتصادی اتاق بازرگانی ایران گفته است که "خدمت آقای سیف رئیس کل بانک مرکزی بودم که به من گفت، نمی‌دانم چه کار کنم. "
یکی از بزرگترین نگرانی‌های دولت در حال حاضر تحریم‌های آمریکا در ماه‌های آتی است تحریم‌هایی که احتمالا فروش نفت ایران را با مشکل روبه رو می‌کنند.
نگرانی‌های شدید افکار عمومی/ انتقاد از رفتار روحانی
در حالیکه قیمت‌ها روزانه تغییر می‌کند و فشار اقتصادی سنگینی بر مردم وارد شده است. افکار عمومی به شدت نسبت به وضعیت کنونی کشور معترضند.
نوشته‌های فراوانی درباره وضعیت کنونی اقتصادی کشور در شبکه‌های اجتماعی تولید می‌شود. قیمت دلار شاه نشین بحث هاست. در هفته گذشته نیز افکار عمومی به رهبری برخی سلبریتی‌ها همچون علی کریمی سعی کرد با به راه انداختن کمپین "نه به خرید" به بحران اقتصادی واکنش نشان دهد. البته این کمپین با اقبال فراوانی روبه رو نشد، اما بازتاب گسترده ای داشت و برخی از آن حمایت کرده اند و عده‌ای با آن به مخالفت پرداختند.
دولت تاکنون نتوانسته است توضیح قانع کننده‌ای به نگرانی‌ها و اعتراض‌ها دهد با این حال با برخی اقدامتش بر آتش نارضایتی‌ها می‌دمد. آخرین اقدام از سوی دولت که با انتقاد در فضای مجازی روبه رو شده است، حضور رییس جمهور در تله کابین توچال بود.
کاربری در این باره نوشته است "تله‌کابین توچال زیبا بود آقای روحانی؟ به خاطر گرانی، همینجا هم خیلی از مردم تهران نمیتونن برن و لذت ببرن. حالا اون ست ورزشی خارجی در سال حمایت از کالای ایرانی رو چی میگی؟ رواست؟ "
یا حسین در این باره اظهار نظر کرده است که "آقای رییس‌جمهور تشریف برده‌اند توچال! کاش عکسه مال خیلی وقت پیش باشه همون موقعی که هنوز دلار هشت تومن نشده بود. "
کاربری دیگر نوشته است: وقتی همزمان با ۸۰۰۰ تومانی شدن دلار، ۳ میلیونی شدن سکه و انفجار قیمت مسکن و خودرو، روحانی بجای بازار و شنیدن مشکلات مردم به تله کابین توچال می‌رود، یعنی علاوه بر بلد نبودن مدیریت اقتصاد، همدردی با مردم را هم بلد نیست ....
در حالی که بحث "گرانی" به شدت در کشور داغ است، زمزمه های تغییرات سیاسی نیز مطرح می شود. امروز محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه که به اتاق بازرگانی رفته بود در واکنش به این زمزمه ها گفت: « خیال نکنید که اگر آقای روحانی رفت و اصولگرایان آمدند موفق می‌شوند. بعضی‌ها خیال نکنند که اگر جمهوری اسلامی ایران رفت آنها سر کار می‌آیند. اکنون ایران یعنی این جغرافیا و موجودیت عظیم پرافتخار تاریخی با این مردم و توانمندی‌ها و امکانات مورد هدف است و ان‌شاءالله ما این هدف را ناکام می‌کنیم.»