نزديك به يك سال پيش بود كه استاديوم آزادي تهران لبريز از شادي و فرياد شد و گزارشگر فوتبال كه مسابقه ايران- ازبكستان را گزارش مي‌كرد، صعود ايران به جام جهاني روسيه را تبريك گفت.
به گزارش اعتماد، از همان روزها تبليغ‌ها آغاز شد: «با خريد اين محصول يكي از تماشاچيان بازي‌هاي ايران در جام جهاني روسيه باشيد»، «با وارد كردن كد [...] شانس خود را براي حضور در جام جهاني روسيه امتحان كنيد» و... اما در كنار تمام اين تبليغات كه در يك سال گذشته از فرصت جام جهاني و حضور ايران در اين رقابت‌ها بهره‌برداري مي‌كردند، دفاتر خدمات مسافرتي هم بيكار ننشستند و براي برگزاري تورهاي جام جهاني روسيه دورخيز كردند.
هرچند تورهاي جام جهاني پيشينه مثبتي را در كارنامه برگزار‌كنندگان (فدراسيون فوتبال و سازمان ميراث فرهنگي) ثبت نكرده‌اند. اما با اين حال باز هم دفاتر مسافرتي كه توانسته‌اند مجوز فروش تور جام جهاني را از سازمان ميراث فرهنگي دريافت كنند، نگاه ويژه‌اي به اين رويداد جهاني دارند و با تمام اما و اگرها اقدام به فروش تور به مقصد شهرهاي سن پترزبورگ، كازان، سارنسك (كه بازي‌هاي ايران در آنها برگزار مي‌شود) مي‌كنند.
ويزا بليت fan Id صادر مي‌شود
همان روزها كه هنوز مردم شيريني صعود به جام جهاني روسيه را زير زبان مزمزه مي‌كردند، مذاكرات سازمان‌هاي متولي در خصوص چگونگي مديريت تورها آغاز شده بود، همان طور كه آذرماه سال گذشته ليلا اژدري، مدير وقت دفتر بازاريابي و تبليغات گردشگري سازمان ميراث فرهنگي اعلام كرد: «جلسات فدراسيون فوتبال با ميراث فرهنگي از بهار آغاز شد، هدف اين بود كه فدراسيون روي تيم ملي فوتبال متمركز شود و درگير حاشيه‌ها نشود، در اين جلسات نمايندگان وزارت امور خارجه نيز حضور داشتند كه آنها نيز بر نقش سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري بر اين جريان و معرفي آژانسهاي كارآمد براي اجراي تورهاي جام جهاني اصرار داشتند.»
البته حدود يك ماه بعد اژدري اظهارنظر ديگري داشت كه اين احتمال را زنده مي‌كرد كه جام جهاني روسيه كم حاشيه‌تر از جام جهاني برزيل نخواهد بود، اژدري دي ماه گذشته به ايسنا گفت: «قرار ما با فدراسيون فوتبال اين بود كه آنها بليت بازي‌ها و مراسم افتتاحيه يا اختتاميه را در اختيار اين سازمان يا آژانسهاي منتخب قرار دهند، اما در آخرين جلسه كه روز يكشنبه ۱۷ دي ماه برگزار شد، آقاي تاج ـ رييس فدراسيون فوتبال ـ اعلام و تاكيد كرد كه فيفا به سبب جلوگيري از سوءاستفاده‌ها، بليتي در اختيار فدراسيون‌هاي فوتبال قرار نمي‌دهد و هواداران و علاقه‌مندان بايد از سايت فيفا شخصا براي خريد بليت اقدام كنند. اين حرف آقاي تاج، ما و آژانسهاي منتخب را كاملا نااميد كرد.»
با وجود اين اظهارات امروز شاهد هستيم كه دفاتر خدمات مسافرتي خوشنام و معتبر در سايت‌هاي خود با اطمينان از اخذ Fan id و برگزاري توري متفاوت و لوكس در جام جهاني خبر مي‌دهند و اين در حالي است كه هنوز بليت مسابقات در اختيارشان قرار نگرفته است و در صورتي كه بليتي در اختيار نداشته باشند امكان تهيه Fan id هم براي‌شان وجود ندارد. مهم‌تر اينكه قانوني كه طبق آن ID كارتي كه به دنبال خريد بليت بازي‌ها صادر مي‌شود و به نوعي حكم ويزاي روسيه را دارد، اما با سياست‌هاي ارزي اخير دولت هنوز وضعيت مسافران روسيه كه Fan id دريافت مي‌كنند و ويزاي روسيه براي‌شان صادر نمي‌شود، مشخص نيست. اين مسافران قطعا با مشكلاتي در دريافت ارز مسافرتي مواجه خواهند بود چرا كه دستورالعمل ستاد اقتصادي دولت تنها كساني را مجاز به دريافت ارز مسافرتي مي‌داند كه بليت و ويزا به بانك ارايه دهند و اين دستورالعمل هنوز شناسه هواداري (Fan id) را به رسميت نمي‌شناسد.
تخلفات كجا صورت مي‌گيرد
حرمت‌الله رفيعي، رييس هيات‌مديره انجمن صنفي دفاتر خدمات مسافرت هوايي و جهانگردي ايران در خصوص وضعيتي كه برگزار‌كنندگان تورها دارند مي‌گويد: «تخلفي صورت نمي‌گيرد مگر اينكه يك سوي آن جايي غير از دفاتر خدمات مسافرتي باشد. وقتي براي تور جام جهاني مجوز صادر كرده‌اند تخلف صورت گرفته است. همان روزهاي اول كه مجوز فروش تورها صادر شد گفتم كه مگر شش آژانس در كل كشور فعال است كه شما فقط به ٦ آژانس مجوز داده‌ايد؟ بر اساس چه رانتي اين مجوزها صادر شده است؟ اين تعداد به ٧٥ آژانس رسيد، اما ما ٣ هزار آژانس فعالي كه مجوز فعاليت دارند در ايران داريم. اگر اين دفاتر قانوني هستند بايد فعاليت‌شان هم بدون محدوديت باشد. نمي‌توانيد بگوييد توريست سلامت براي تعداد مشخصي از آژانس‌ها باشد، توريست ورزشي براي دفاتر خاصي باشد و... اين اقدام درست نيست.
بيش از ٧٠ درصد آژانس‌هايي كه مجوز فروش تور جام جهاني دريافت كرده‌اند، اصلا تا به حال تور روسيه برگزار نكرده‌اند و روسيه را نمي‌شناسند. در جام جهاني بازي‌ها در شهرهاي مختلف است، برگزار‌كننده بايد به فاصله زماني بين دو شهر اشراف داشته باشد. از طرفي يك تعدادي از دفاتر شروع به فروش تور كرده‌اند در حالي كه اصلا سهميه بليت بازي نداشتند. هنوز وزارت ورزش اين بليت‌ها را در اختيار دفاتر نگذاشته است اما دفاتر در حال فروش تور هستند.»
رفيعي با مرور مشكلاتي كه در جام جهاني برزيل پيش آمد و پيگيري‌ها هم به نتيجه خاصي نرسيد مي‌گويد: «به نظر مي‌رسد مشكلات اين دوره در مقايسه با مشكلات دوره‌هاي قبل به مراتب بيشتر است. جام جهاني در هر دوره بي‌رونق‌تر مي‌شود و ايران معمولا نمي‌تواند سهميه‌اي كه دارد را پر كند. از طرفي Fan id بر اساس بليتي كه خريداري مي‌شود، صادر مي‌شود، در حال حاضر اصلا بليتي وجود ندارد. البته شركت‌هايي كه اسپانسر جام جهاني شده‌اند و سهميه گرفته‌اند، اين سهميه را به ٥ تا ١٠ برابر قيمت مي‌فروشند تا هزينه‌هاي‌شان را تامين كند. اما اين سهيمه اصلا به درد بازار ايران نمي‌خورد كه بخواهند از آن استفاده كنند.»
رييس هيات‌مديره انجمن صنفي دفاتر خدمات مسافرتي در خصوص سرنوشت كساني كه اين تورها را خريداري مي‌كنند به اين اميد كه بتوانند يكي از مهم‌ترين رويدادهاي ورزشي كشور را از نزديك دنبال كنند، مي‌گويد: «چندان به وضعيت خوش‌بين نيستم. شكايت‌هاي خيلي زيادي روانه خواهد شد. من در خواست كردم دفاتري كه تور مي‌فروشند جلسه‌اي داشته باشند و اين سوال را از آنها بپرسند كه چه كسي بليت بازي‌ها را در اختيارشان گذاشته است كه آنها اين طور با اطمينان به فروش تور مي‌پردازند؟»
ديدن بازي‌ها چند آب مي‌خورد؟
در سايت‌ها و دفاتر خدمات مسافرتي كه اين روزها با سر و صداي بيشتري روي تبليغ تورهاي جام جهاني روسيه مانور مي‌دهند، اما خبري از اين نگراني‌ها و نااميدي‌ها نيست، هرچه هست اطمينان از برگزاري هرچه بهتر تور است. مدير فروش يكي از آژانسهاي معتبر و خوشنام مي‌گويد: «قيمت تورهاي جام جهاني ما از ٧ تا ٥٠ ميليون تومان متغير است. بسته به اينكه مسافر بخواهد فقط بليت يك بازي را خريداري كند يا هر سه بازي را، اين قيمت‌ها متفاوت است. نوع بليت هم مورد ديگري است كه قيمت تور را تعيين مي‌كند، بليت بازي‌ها در ٦ دسته‌بندي مختلف در سايت فيفا ارايه شده است و از ١٠٠ تا ٦٠٠ دلار قيمت‌گذاري شده است. ضمن اينكه وسيله نقليه‌اي (هواپيما، اتوبوس، قطار) كه براي سفر داخل روسيه انتخاب مي‌كنند تا بين شهرهايي كه بازي‌هاي ايران در آن برگزار مي‌شود، تردد داشته باشند هم در قيمت تور تاثير دارد.»
شنيده‌ها از سوي فعالان حوزه گردشگري حكايت از اين دارد كه تعدادي از آژانس‌هايي كه مجوز فروش تورهاي جام جهاني دارند، هنوز بليت هواپيما را هم تهيه نكرده‌اند، اما تورهاي خود را با نام بردن از يك ايرلاين خاص به فروش مي‌رسانند. از سوي ديگر يكي از مديران فروش آژانس‌ها مي‌گويد تا ٥ روز كاري قبل از شروع بازي‌ها اجازه فروش تور دارند، اما در آژانس ديگر زماني فروش تورها متوقف مي‌شود كه بخش رزرواسيون و تيم عملياتي تور به آنها اعلام كند كه ديگر فروش تور نداشته باشند.
بيست و چهار خردادماه، رقابت‌هاي جام جهاني روسيه به طور رسمي آغاز خواهد شد و سوالي كه وجود دارد اين است كه آيا باز هم مافياها و دست‌هاي پشت پرده قرار است حاشيه‌سازي كنند و بعد هم همه‌چيز به صندوق فراموش برود و آژانسهاي متخلف به فعاليت خود ادامه دهند و شاكيان پرونده‌هاي تخلف هم عطاي پيگيري را به لقاي آن ببخشند و همه‌چيز تا جام جهاني بعد به فراموشي سپرده شود؟
شنيده‌ها از سوي فعالان حوزه گردشگري حكايت از اين دارد كه تعدادي از آژانس‌هايي كه مجوز فروش تورهاي جام جهاني دارند، هنوز بليت هواپيما را هم تهيه نكرده‌اند، اما تورهاي خود را با نام بردن از يك ايرلاين خاص به فروش مي‌رسانند. از سوي ديگر يكي از مديران فروش آژانس‌ها مي‌گويد تا ٥ روز كاري قبل از شروع بازي‌ها اجازه فروش تور دارند، اما در آژانس ديگر زماني فروش تورها متوقف مي‌شود كه بخش رزرواسيون و تيم عملياتي تور به آنها اعلام كند كه ديگر فروش تور نداشته باشند.