با مطرح شدن برخی از چهره‌های سرشناس سیاسی اصلاح‌طلب چون محسن‌هاشمی، محمدرضا عارف و اسحاق جهانگیری، برخی از اعضای شورای شهر بر این اعتقادند که سایه «سیاسی» شدن از روی شهردار باید زدوده شود.
به گزارش شهروند، پذیرش استعفای محمدعلی نجفی، توسط شورای شهر تهران، سطح گمانه‌زنی‌ها در مورد گزینه بعدی شهرداری را بالا برده و به شکلی جدی تداوم می‌یابد. موضع‌گیری‌هایی که از دو ناحیه بیرون از شورا و درون شورا توسط اردوگاه اصلاح‌طلبان صورت می‌گیرد. با مطرح شدن برخی از چهره‌های سرشناس سیاسی اصلاح‌طلب چون محسن‌هاشمی، محمدرضا عارف و اسحاق جهانگیری، برخی از اعضای شورای شهر بر این اعتقادند که سایه «سیاسی» شدن از روی شهردار باید زدوده شود. بدون تردید، رسیدن به این اجماع فکری ـ عقیدتی از سوی اکثریت شورای شهر تهران متأثر از تمامی حاشیه‌سازی‌ها و روند فرسایشی است که بر سر راه نجفی قرار گرفت.
در این میان برخی فعالان و تحلیلگران اصلاح‌طلب معتقدند که تبعات ناشی از استعفای محمدعلی نجفی و آنچه خروجی عملکرد و مواضع اعضای شورای شهر در برابر این استعفا بود، ممکن است نتایجی زیانبار برای این اردوگاه به بار آورد. اگرچه برخی چهره‌های این جریان نیز معتقدند که استعفای نجفی را نمی‌توان خسارت‌بار ارزیابی کرد و در تبیین چرایی این فرضیه معتقدند که شهرداری، ذیل نهادهایی است که در حوزه عمومی قرار می‌گیرد و در این مورد باید از چهره‌هایی بهره گرفت که الزاماً وجه غالب و وزن آنان «سیاست» نباشد.
مواضع این چنینی در اردوگاه اصلاح‌طلبان عملاً کار را به جدلی درون گفتمانی تبدیل کرده و در بسیاری مواقع کار به اظهارنظرهای شخصی در مورد کاریزما یا غیرکاریزما بودن چهره‌ها نیز کشیده شده است. در میان کسانی که شائبه حضور یا کاندیداتوری‌شان برای نشستن در خیابان بهشت مطرح شده، محمدرضا عارف است که بیشترین حاشیه‌ها و توجهات را به خود جلب کرده است. چنانچه برخی از سیاسیون اصلاح‌طلب و احزاب مطرح این اردوگاه با انتقاد از عملکرد وی در مجلس دهم معتقدند که با توجه به این‌که عارف «تراز لازم برای محوریت جریان اصلاحات را ندارد»، صلاحیت وی در کسوت شهرداری تهران را نیز برنمی‌تابند. اگرچه برخی نیز هنوز برای وی احترام قایلند، اما تا جایی که صندلی بهارستان را به سوی بهشت ترک نکند.
استعفای شهردار تهران برای اصلاح‌طلبان گران تمام شد
پس‌لرزه‌های ناشی از استعفای نجفی در کسوت شهرداری تهران موضع‌گیری‌ها را به سمتی کشاند که برخی از اصلاح‌طلبان، تبعات ناشی از این اتفاق را برای این اردوگاه منفی جلوه دادند؛ احمد شیرزاد، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با ایلنا با اشاره به اتفاقات اخیر درون شهرداری گفت: یکی از عواملی که اخیرا برای اصلاح‌طلبان گران تمام شد، استعفای شهردار تهران بود که ضربه‌های زیادی به جریان اصلاح‌طلبی وارد کرد، اما این ضربه‌ها قابل جبران هستند در صورتی که شهردار جدید ترجیحا فردی کلاسیک نباشد و از میان جوانان انتخاب شود. همچنین جسارت بیشتری در حوزه عمل داشته باشد. شاید افراد محافظه‌کار پست‌هایی در کشور داشته باشند اما هیچ‌گاه توانایی جریان‌سازی و عملکرد تأثیرگذار را ندارند.
استعفا به معنای عقب‌نشینی اصلاح‌طلبان نیست
همزمان یک فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز با بیان این‌که نباید استعفای شهردار تهران را به عقب‌نشینی اصلاحات مرتبط دانست، گفت: جریان اصلاحات تا این‌جا، پای رأیی که از مردم گرفته ایستاده و خوب عمل کرده است. جواد امام در گفت‌وگو با ایسنا، درباره تأثیر استعفای شهردار تهران در جریان اصلاحات اظهار کرد: من معتقدم اراده نجفی برای استعفا را نباید به عقب‌نشینی اصلاح‌طلبان ربط دهیم. مدیرعامل بنیاد باران با تأکید بر این‌که در جریان استعفای شهردار تهران، جریان اصلاحات کاملا از نجفی حمایت کرد، اظهار کرد: اصلاحات هم در انتخاب شهردار تهران و هم در مخالفت با استعفای نجفی، حمایت خود را از وی اعلام کرد و هیچ عقب‌نشینی نداشت. اما نجفی آمادگی ادامه کار نداشت حالا یا در برابر فشارها تاب نیاورد یا بیماری‌اش هم مزید علت شد. فضاسازی‌هایی نسبت به مراسم برج میلاد و بر نحوه احضار وی هم بحث‌های دیگری است و ربطی به جریان اصلاحات ندارد.
از داخل شورا
یک عضو اصلاح‌طلب مجلس دهم در تشریح جلسه اخیر مجمع ۵۱ نفره نمایندگان تهران در مجلس و شورای شهر گفت :«در این جلسه درباره انتخاب شهردار تهران بحث شد که به صراحت گفتم شهردار می‌تواند از داخل شورا باشد.» مصطفی کواکبیان، در ارزیابی جلسه نمایندگان تهران در مجلس و اعضای شورای شهر تهران گفت: «انتخاب شهردار تهران از مباحث مطرح شده در این جلسه بود. در این جلسه عنوان شد که شهردار تهران باید شهر تهران را به خوبی بشناسد و این شهر را دوست داشته و همچنین انگیزه لازم برای مدیریت شهری تهران را داشته باشد.»
کواکبیان تأکید کرد: «در این جلسه مقرر شد که شهردار انتخابی وجهه اصلاح‌طلبی داشته باشد اما اختلافی بود که شهردار تهران می‌تواند از داخل شورا باشد یا خیر که من به صراحت گفتم از داخل شورا هم می‌تواند باشد و مشکلی نیست. البته شاید برخی نظر دیگری داشته باشند. اسمی در این جلسه به‌عنوان گزینه شهرداری تهران مطرح نشد اما از داخل شورا گزینه‌ای به جز محسن‌هاشمی مطرح نیست.»
به رأی مردم احترام بگذارند
محمدرضا عارف نماینده تهران که حاشیه‌ها علیه او در این روزها قوت گرفته، در اظهارنظر اخیر خود در مورد انتخاب شهردار جدید و عملکرد شورای شهر، تأکید کرد: اعضای شورای شهر باید به رأی مردم احترام بگذارند و در شورای شهر حضور داشته باشند. رئیس فراکسیون امید در پاسخ به این سوال که با توجه به میثاق‌نامه‌هایی که اعضای شورای شهر تهران قبل از ورود به شورا امضا کردند، عدم خروج اعضای شورای شهر چقدر اهمیت دارد، گفت: ما میثاق‌نامه را گرفتیم برای این‌که اجرا شود و انتظارمان از تمام اعضای شورای شهر در تمام شهرستان‌ها این است که به امضا و میثاقشان احترام بگذارند و این خواهش و دغدغه ما است. وی در مورد این‌که اعضای شورای شهر نباید از شورا خارج شوند، تأکید کرد: آنها باید به تعهدات خود مطابق میثاق‌نامه عمل کنند که طبیعتا احترام به رأی مردم و حضور در شورای شهر است.
مثلث عارف، جهانگیری و هاشمی
حسن رسولی عضو شورای شهر تهران گمانه شهردار شدن محمدرضا عارف را کاملا بی‌اساس می‌خواند و احتمال شهردار شدن محسن‌هاشمی و اسحاق جهانگیری را نیز جدی نمی‌داند. حسن رسولی عضو شورای شهر تهران و از افراد نزدیک به محمدرضا عارف تأکید می‌کند که به نظر اعضای شورا لزوما راه پاستور از بهشت نمی‌گذرد و شهردار بعدی کسی است که هوای رئیس‌جمهوری شدن در سر نداشته باشد.
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در پاسخ به این‌که نظر شما در مورد استفاده از ظرفیت آقای عارف در شهرداری تهران چیست، بیان کرد: من روزهای اخیر در مورد این شایعه با آقای دکتر عارف صحبتی نداشتم، اما براساس شناختی که از آقای دکتر عارف دارم، طرح این موضوع را بی‌اساس می‌دانم، ولی باید ایشان را ببینم و جویا شوم. وی در مورد این‌که اگر این شایعه به واقعیت بدل شود احتمالا این فرصت را مهیا می‌کند که ایشان در انتخابات 1400 نیز کاندیدا شده و شانس بیشتری نیز داشته باشند، اظهار کرد: یکی از قول‌هایی که ما به موکلانمان و حتی قبل از انتخابات در شورای عالی سیاست‌گذاری به ریاست آقای دکتر عارف به مردم دادیم این بود که از ظرفیت و جایگاه شهرداری و همه دارایی‌های مادی و معنوی آن برای اجرای پروژه‌های سیاسی - انتخاباتی و رسیدن به اهداف سیاسی استفاده ابزاری نکنیم.
کما این‌که قبل از انتخاب همراه با اکثریت مطلق 21 نفره شورای شهر در شهریور سال 96 نیز یکی از محورهای پیمان‌نامه ما با آقای دکتر نجفی این بود که او قول بدهد هوس رئیس‌جمهوری شدن ندارد و او این کار را کرد. این عضو اصلاح‌طلب شورای شهر همچنین در مورد احتمال شهردار شدن محسن هاشمی گفت: به‌هرحال این گمانه وجود دارد که محسن هاشمی شهردار خواهد شد تا ظرف 3سال آماده کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری شود و در این مسیر مورد حمایت کارگزاران است.
رسولی گمانه‌زنی‌ها در مورد شهردار شدن جهانگیری را نیز منتفی دانست و در این مورد گفت: جهانگیری با توجه به نقش و جایگاه بسیار مهم و تعیین‌کننده‌ای که طی پنج‌ساله اخیر و تا پایان دولت آقای روحانی در کارآمدترکردن دولت داشته و خواهد داشت، به‌عنوان یک نظر کارشناسی و با رویکردی دوستانه نسبت به آقای جهانگیری، در شأن ایشان و به مصلحت کشور و اصلاحات نمی‌دانم که نفر دوم دولت آن هم در شرایط نسبتا بحرانی امروز، دولت را تنها بگذارد و به شهرداری بیاید.
عارف در انتظار کارت دعوت؟
برخی رسانه‌ها از مخالفت جدی عارف با شهردار شدن محسن هاشمی خبر داده و نوشته‌اند که «محمدرضا عارف با شهردار شدن محسن هاشمی مخالف است؛ همان‌طور که با شهردار شدن نجفی مخالف بود؛ با این‌حال هنگامی که در مجلس نظرش را درباره شهردار شدنش پرسیدند، سکوت کرد.» در گمانه‌زنی‌ها آمده که «عارف منتظر است تا دعوت رسمی از او برای شهرداری تهران انجام شود تا با اجماع اصلاح‌طلبان به شهرداری برسد.»
برخی از تحلیلگران بر این اعتقادند که «عملکرد عارف در فراکسیون امید مناسب نبوده و با حضور در این فراکسیون، اختلاف در جبهه اصلاح‌طلبان نه‌تنها کمتر نشده بلکه بیشتر نیز شده است». این موضع‌گیری در مورد عارف دستمایه‌ای برای پرداختن رسانه اصولگرای تسنیم با این تفسیر شد که «محمدرضا عارف، کارپرداز! ــ متوهم ــ به‌یک‌باره بزرگ‌شده ــ سهم‌خواه ــ انحصار‌طلب، جریان خاص یا محور اصلاح‌طلبان، هرچه هست امروز سوژه یا پرسوناژ سناریوی اصلاح‌طلبان برای حضور در ساختمان بهشت است.»
در کنار این، برخی دیگر از اصلاح‌طلبان معتقدند عارف تراز لازم برای محوریت جریان اصلاحات را ندارد و حتی با ریاست وی بر فراکسیون امید مخالفت کردند؛ غلامحسین کرباسچی در همین زمینه گفته بود که «در اردوگاه اصلاحات دوستان ما با وزن‌کشی اشتباه بزرگی را رقم زدند. باید در این میان کسی به‌عنوان کاندیدای ریاست مطرح می‌شد که یا با شخصیت کاریزماتیک خود بتواند نیروهای مختلف را به‌دور خود جمع کند یا از عوامل و عناوین کم‌هزینه‌تری برای رأی‌آوری استفاده می‌کرد، کاری که شاید بتوان گفت از مسعود پزشکیان و حتی علی مطهری به‌خوبی برمی‌آمد، باید یک فرد کاریزماتیک کاندیدای ریاست مجلس می‌شد؛ کاندیدا شدن عارف اشتباه بود.» یا این‌که وقتی عارف از مخالفت با ائتلاف اصلاح‌طلبان با اعتدالیون سخن گفته، عطریانفر با انتقاد از او، گفت اظهارنظر عارف شخصی بوده است.
خروج عارف از مجلس به صلاح او و فراکسیون امید نیست
همزمان سخنگوی حزب اعتماد ملی نیز در واکنش به مطرح شدن نام محمدرضا عارف برای شهرداری تهران گفت: «صلاح فراکسیون امید نیست که چهره باارزشی مثل عارف را از دست بدهد.» اسماعیل گرامیمقدم، در واکنش به مطرح شدن نام محمدرضا عارف به‌عنوان یکی از گزینه‌های احتمالی شهرداری تهران گفت: «به صلاح آقای عارف و فراکسیون امید نیست که ایشان از مجلس خارج شود.»
این عضو شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان در گفت‌وگو با اعتمادآنلاین با یادآوری رأی یکپارچه مردم به لیست امید در انتخابات مجلس دهم و شورای شهر پنجم گفت: «افرادی که میثاق‌نامه را در ایام انتخابات امضا کردند و وارد لیست امید شدند، تعهد دادند که رأی مردم را محترم می‌شمارند. مردم به آنها رأی دادند که در جایگاه مجلس یا شورای شهر انجام وظیفه کنند و از آن خارج نشوند. قاعدتا خارج شدن هر یک از این اعضا از جایگاه‌هایی که مردم در اختیار آنان گذاشتند خسارت‌بار خواهد بود.»
وی در ادامه افزود: «اگر یکی از نمایندگان مجلس شهردار شود قطعا لیست امید آسیب می‌بیند. به‌ویژه آقای عارف که به‌عنوان رئیس فراکسیون امید در مجلس نقش ایفا می‌کند، خروج ایشان خسارت‌بار خواهد بود.» به گفته این فعال سیاسی اصلاح‌طلب اعضای شورای شهر تهران باید در انتخاب شهردار تهران دو نکته مهم را رعایت کنند. عدم انتخاب شهردار از بین اعضای شورای شهر یا نمایندگان مجلس و همچنین توجه به تخصص، تجربه و پاکدستی دو موضوعی است که گرامیمقدم تأکید دارد اعضای شورای شهر در انتخاب شهردار تهران باید رعایت کنند. این عضو حزب اعتمادملی همچنین در واکنش به مطرح شدن نام محمدرضا عارف برای شهرداری تهران گفت: «صلاح فراکسیون امید نیست که چهره باارزشی مثل عارف را از دست بدهد.»