این روزها شایعات دامنگیر سیستم بانکی شده است. کار به جایی کشیده که انتشار یک خبر، عکس یا فیلم جعلی در فضای مجازی سپرده‌گذاران نگران را به سوی موسسه یا بانکی که در آن سپرده‌گذاری کرده‌اند، می‌کشاند، به خیال این‌که پول خود را پس بگیرند. تا چند وقت پیش حاشیه‌سازی بیشتر دامنگیر موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز بود اما حالا شایعه گریبان بانک‌های بزرگ را هم گرفته است.
به گزارش شهروند، تازه‌ترین این شایعات مربوط به خبر دروغ ورشکستگی بانک پارسیان است که موجی از نگرانی را میان سپرده‌گذاران این بانک ایجاد کرد. شایعه‌سازان با انتشار کلیپی از تجمع عده‌ای مقابل برخی از شعب این بانک اعلام کردند که پارسیان ورشکسته شده است، اما آن‌گونه که مدیرعامل بانک پارسیان و رئیس کانون بانک‌های خصوصی عنوان کردند، تصاویر منتشرشده مربوط به زمان حال نبود و به دوره زمانی که بانک پارسیان عاملیت رسیدگی به تعهدات تعاونی اعتباری منحله ثامن‌الحجج را برعهده داشت، برمی‌گشت.
حالا شایعات فضای مجازی و بالاگرفتن نگرانی مشتریان دردسرساز شده است و پیمان معاون نظارتی بانک مرکزی شرایط ایجادشده برای نظام بانکی را حساس و خطرناک دانسته است. این درحالی است که ولی‌الله سیف رئیس بانک مرکزی هم دست به قلم شده و نامه‌ای تلگرامی خطاب به مشتریان بانک‌ها نوشته و از آنها درخواست کرده است؛ اسیر رفتارهای هیجانی نشوند و بانک مرکزی هم اطلاعیه رسمی منتشر کرد، مبنی بر این‌که عده‌ای در فضای مجازی با اغراض شخصی و اهداف سیاسی علیه بانک‌ها شایعه‌پراکنی می‌کنند. کارشناسان بانکی می‌گویند؛ هجوم مردم برای خروج یکباره سپرده‌هاشان از بانک‌ها رفتاری بسیار خطرناک است و می‌تواند موجب ورشکستگی اقتصاد کشور شود.
یادداشت تلگرامی رئیس کل بانک مرکزی
حالا شایعات آن‌قدر فراگیر شده که رئیس کل بانک مرکزی در یادداشتی در کانال تلگرامی شخصی خود با موضوع «ساماندهی بازار غیرمتشکل، همراهی مردم و نقش رسانه‌ها» به چالش این روزهای نظام بانکی در زمینه موسسات مالی و اعتباری و برخی بانک‌ها پرداخته است. ولی‌الله سیف از مردم خواسته در زمینه موسسات مالی و اعتباری با حفظ آرامش، از اقدامات هیجانی که می‌تواند مشکلات جدیدی را ایجاد و زیان تمام عوامل مرتبط در کشور را سبب شود، خودداری کنند.
او عنوان کرده که بانک مرکزی طی سال‌های اخیر با هدف انتظام‌بخشی و ایجاد شفافیت هرچه بیشتر عملکرد نظام پولی و بانکی با نگاه کارشناسی و به‌طور جدی، ساماندهی بازار غیرمتشکل پولی را دنبال کرده است. رئیس کل بانک مرکزی در این یادداشت تلگرامی تأکید کرده که اخبار اقدامات مربوط به ساماندهی موسسات غیرمجاز پس از طی مراحل کارشناسی و قانونی، از طریق اطلاعیه‌های رسمی بانک مرکزی یا مصاحبه‌های مسئولان این بانک به استحضار مردم و سپرده‌گذاران خواهد رسید.
با انتشار شایعات مقابله شود
درهمین حال پیمان قربانی، معاون اقتصادی بانک مرکزی معتقد است که شرایط حساسی برای نظام بانکی ایجاد شده است که باید با اطلاع‌رسانی مناسب از این شرایط خارج شویم. او درعین حال تأکید کرد که روزهای سختی برای نظام بانکی در راه است و با توجه به شایعاتی که در فضای مجازی درخصوص بانک‌ها به چشم می‌خورد، لازم است اطلاع‌رسانی صورت گیرد.
فقط ٥ موسسه مجاز هستند
اما اگر مراجعه‌ای به سایت بانک مرکزی داشته باشید، متوجه می‌شوید که تنها موسسات توسعه، کاسپین، کوثر مرکزی، ملل و نور جزو موسسات مجاز هستند و از سوی بانک مرکزی مجوز دریافت کرده‌اند و سایر موسسات غیرمجاز محسوب می‌شوند.این درحالی است که به گفته فرشاد حیدری معاون نظارتی بانک مرکزی، موسسه ثامن در مسیر پیوستن به موسسات مجاز است و سپرده‌گذاران نباید نگران باشند.
حیدری با اشاره به این‌که موسسه اعتباری ثامن یکی از موسسه‌های متقاضی دریافت مجوز از بانک مرکزی است، می‌گوید: اقداماتی توسط این موسسه شامل پذیره‌نویسی در بورس و تودیع سپرده قانونی نزد بانک مرکزی انجام شده و بر این اساس این موسسه درحال پیوستن به موسسات مجاز است.به گفته معاون نظارتی بانک مرکزی فرآیند قانونی رسیدگی به تقاضای این موسسه درحال انجام بوده و ممکن است منجر به صدور مجوز یا ادغام با یکی از بانک‌ها و موسسه‌های اعتباری شود. اما در هرصورت هیچ‌گونه مشکلی برای سپرده‌گذاران این موسسه به وجود نخواهد آمد.
بی‌اعتمادی بازار پول را مختل می‌کند
اما در مقابل تمام اطمینان خاطرهایی که مسئولان و مقامات بانک مرکزی به مردم می‌دهند، شایعات تا چه اندازه باز هم سیستم بانکی را با چالش مواجه خواهد کرد و چرا مردم تا این اندازه نسبت به سیستم بانکی بی‌اعتماد شده‌اند که انتشار یک خبر، عکس یا فیلم جعلی حتی در مورد بانک‌های معتبر و بزرگ موجب آشفتگی‌خاطر آنها می‌شود؟ و اساسا این بی‌اعتمادی چه تبعاتی را به دنبال دارد؟هادی حق‌شناس، کارشناس بانکی و اقتصاددان با اشاره به این‌که موسسات غیرمجاز با وعده دادن سود بالاتر و اعطای تسهیلات آسان‌تر برای مردم جذابیت ایجاد کردند، می‌گوید: رویه موسسات غیرمجاز به‌طورحتم اخلال در بازار پول ایجاد می‌کند و موجب سلب اعتماد از متولی بازار پول می‌شود.
به گفته حق‌شناس، اخلال در بازار پول منجر به اخلال بزرگتری در بازار سرمایه، بازار کالا و بازار بورس خواهد شد و این درحالی است که سمی و آلوده‌شدن بازار پول منجر به مسمومیت بازار سرمایه خواهد شد.
او در پاسخ به این سوال که چه راه‌حلی برای از بین‌رفتن این بی‌اعتمادی وجود دارد، می‌گوید: این اعتماد دوطرفه است؛ اعتماد از طرف دولت و اعتماد از طرف مردم و اگر دو طرف به درستی عمل کنند، اعتمادی سلب نمی‌شود.
این کارشناس معتقد است که بهترین راه‌حل این است که بانک مرکزی اسامی موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز را اعلام کند و از مردم به صورت جدی بخواهد که فریب وعده‌های این موسسات را نخورند و در آنها سرمایه‌گذاری نکنند.
حق‌شناس راه مقابله با افراد حقیقی و حقوقی که با استفاده از رانت و شرایط ویژه، موسسات مالی و اعتباری راه انداخته‌اند و زور بانک مرکزی به آنها نمی‌رسد را هم در همین می‌داند که بانک مرکزی رسما اسامی آنها را اعلام کند و قطعا در شرایطی که مردم دسترسی به اینترنت و فضای مجازی دارند، کسی نمی‌تواند مانع از مطلع‌شدن مردم از این اسامی شود.
او با اشاره به شایعاتی که در مورد موسسات و بانک‌ها پخش می‌شود و تبعات آن می‌گوید: شایعه‌ای که منجر به اخلال در اقتصاد شود، عوارض مخربی خواهد داشت؛ به این ترتیب که اگر پس از انتشار یک شایعه تمام سپرده‌گذاران یک بانک یا موسسه برای دریافت سپرده‌های خود مراجعه کنند، دیگر پولی برای این بانک‌ها و موسسات باقی نمی‌ماند که در اختیار سرمایه‌گذاران قرار بدهند و به این ترتیب در تولید اخلال ایجاد می‌شود و نرخ بیکاری و نرخ تورم هم متاثر و مختل می‌شود و در مجموع عوارض وحشتناکی در کل زنجیره اقتصاد خواهد داشت.
باورکردن شایعات دردسرساز است
درهمین رابطه کامران ندری، کارشناس بانکی هم به «شهروند» توضیح می‌دهد که اگر بی‌اعتمادی مردم به سمت بی‌اعتمادی به موسسات غیرمجاز باشد، خیلی هم خوب است و موجب می‌شود که دیگر فریب وعده‌های بی پایه این موسسات را نخورند.
البته ندری معتقد است که تلاش‌ها و اقدامات بانک مرکزی به سمتی بوده که نگذارد این بی‌اعتمادی به موسسات و بانک‌های مجاز تسری پیدا کند.
او با بیان این‌که شایعات ممکن است در مردم نگرانی ایجاد کند و موجب مراجعه بیش از حد نرمال مردم به بانک‌ها شود، می‌گوید: البته این در شرایطی است که مردم این شایعات را باور کنند. این درحالی است که مردم به این موضوع پی برده‌اند که لزوما هر خبری که در فضای مجازی منتشر می‌شود، صحت ندارد و واقعی نیست و بهتر است در این‌گونه مواقع به سایت‌های رسمی و ازجمله سایت بانک مرکزی مراجعه کنند.
به گفته ندری، اگر مردم شایعات را باور کنند، دردسرساز می‌شود، زیرا در هر جای دنیا اگر همه سپرده‌گذاران به یکباره برای گرفتن پول خود به یک بانک مراجعه کنند، سالم‌ترین بانک‌ها هم با مشکل مواجه می‌شوند. ندری تأکید می‌کند که باورکردن شایعات هم برای بازارهای موازی و هم برای بازارهای دارایی ایجاد مشکل و مسأله می‌کند.
این کارشناس با اشاره به این‌که در مورد افراد حقیقی و حقوقی که موسسات غیرمجازی را راه‌اندازی کرده‌اند، حق با بانک مرکزی است، زیرا کار خاصی از دست این بانک برنمی‌آید. به گفته ندری، بانک مرکزی در حد قدرت و اختیارش می‌تواند عمل کند و هرچه اختیار بیشتری داشته باشد، می‌تواند وظایف خود را بهتر انجام دهد.