عناب (Jujube) میوه‌ای است بیضی شکل و به رنگ قرمز که علاوه بر خواص تغذیه‌ای، دارای خواص طبی متعددی می‌باشد و در مکاتب طب سنتی کشورهای مختلف، جایگاه ویژه‌ای برای کمک به سلامت و درمان بیماری‌ها دارد.
به گزارش وب سایت گنج، قدمت استفاده از عناب در طب سنتی چین، به ۲۵۰۰ سال پیش بازمی گردد.
عناب بومی مناطق گرمسیر بوده و خاستگاه آن به چین و کشورهای آسیایی برمی‌گردد که بعدها در سراسر جهان پراکنده شده و امروزه در بخش‌های گسترده‌ای از زمین از ایران تا هند و جنوب چین و حتی جنوب اروپا و شمال آفریقا دیده میشود و در هر منطقه‌ای دارای اسامی مختلفی است.
در هند و پاکستان آن را «ایناب» و در شرق آسیا آن را «خرمای قرمز»، «خرمای چینی» یا «خرمای هندی» می‌نامند زیرا علاوه بر شیرین بودن، یک هسته شبیه خرما دارد.
درخت عناب شبیه درخت سنجد است و ارتفاعی بین ۵ تا ۱۰ متر دارد. برگ‌های آن کوچک، زیبا، شفاف، متناوب و دندانه‌دار است. گل‌های آن کوچک و به رنگ سبز مایل به زرد می‌باشد.
این درخت در برخی نواحی کوهستانی ایران همچون خراسان یافت میشود. برگ‌های درخت عناب دارای ماده‌ای به نام «زی زی فین» است. در عناب عناصری همچون کلسیم، فسفر، آهن، ویتامین‌های ۲B، A و C، مواد قندی و موسیلاژ (لعاب) یافت میشود.
فواید عناب برای پوست و مو
عناب دارای لعاب فراوان حدود ۵% مواد پروتئینی ، ۴%مواد قندی و مقدار زیادی ویتامین C و املاح می باشد. در عصاره آبی چوب عناب اسید زی زی فیک و اسید زی زی فوماتیک وجود دارد.
ارزش غذایی عناب
این میوه منبع خوبی از ویتامین C و حاوی مقادیر قابل ملاحظه‌ای مواد معدنی است.
همچنین دارای پروتئین، کربوهیدرات و مواد معدنی کلسیم، فسفر، آهن، کاروتن، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین و فلور می‌باشد.
در ضمن حاوی پکتین (به عنوان کلسیم پکتات) به عنوان فیبر محلول موثر در کاهش چربی و قند خون است.
محتوای چربی کل میوه عناب بسیار کم است.
نسبت اسیدهای چرب اشباع نشده به کل چربی در میوه عناب بالا است، بنابراین متخصصین تغذیه می‌توانند عناب را به عنوان بخشی از رژیم غذایی توصیه نمایند.
خواص درمانی عناب
عناب از نظر طب قدیم ایران معتدل و بنا به اعتقاد ابوعلی سینا، کمی سرد است.
عناب دارای خواص ضد سرطان است.
خواص آنتی‌اکسیدان عناب به جلوگیری از سرطان کمک می‌کند.
با توجه به مطالعات اخیر، عصاره عناب مهارکننده سلولهای سرطان خون است.
عناب به علت داشتن ویتامین C و انتی‌اکسیدان، مانع از رشد و حرکت رادیکال‌های آزاد و در نتیجه کمک به کنترل و رشد تومور و سلولهای سرطانی است.
برای درمان سرطان آب عناب را با کاهو بخورید.
فواید عناب برای اعصاب و روان
عناب مقوی مغز و حافظه است.
آرامش‌بخش طبیعی است.
شستشودهنده سلولهای مغزی است.
عناب آرام‌کننده اعصاب است و بدخلقی را از بین می‌برد.
عناب خواب‌آور بوده و بی‌خوابی و خستگی را برطرف می‌کند.
تسکین‌دهنده اضطراب و استرس است.در طب سنتی چین و کره از عناب به عنوان دارویی که سبب کاهش اضطراب میشود، استفاده می‌کنند.
هرگاه که احساس غمگینی کرده و گریه می کنید یک فنجان دم کرده عناب لبخند به لبهای شما می آرود.
فواید عناب برای کبد و کلیه
عناب برای سلامت کلیه‌ها و تقویت کبد سودمند است.
مقوی کبد، صفرا و کمک به درمان برخی از بیماری‌های کبدی می‌کند.
مصرف عناب به طور معنی‌داری سطوح آنزیم‌های کبدی را کاهش میدهد. این آنزیم‌ها نشانگر آسیب بافتی هستند.
یافته‌های بافت شناسی نشان می‌دهند که این میوه اثرات محافظتی در برابر بیماری‌های کبدی دارد. عناب در درمان کبد چرب نیز مفید است.
اگر سنگ مثانه دارید ۳۰ عدد عناب را در یک لیوان آب شب خیس کرده صبح ناشتا میل کنید به مدت هفت روز.
کسانی که سنگ کیسه صفرا دارند عرق بیدمشک و عرق کاسنی را از هر کدام ۱۰۰ گرم و ۵۰ گرم عناب را در آنها خیس نموده سپس صاف کنند روزی ۳ بار هر بار ۲ قاشق غذا خوری قبل از غذا میل کنند.
فواید عناب برای دستگاه گوارش
عناب موجب تقویت دستگاه گوارش میشود و کم‌اشتهایی را برطرف می‌کند.
عناب در زمان ابتلا به اسهال می‌تواند حرکات مربوط به دستگاه گوارش را کاهش دهد.
مخلوط را با نمک و فلفل به عنوان هضم کننده مصرف کنید.
میوه خشک رسیده به عنوان ملین می‌باشد. حتی تأثیر آن برای کمک به درمان یبوست با مطالعات بالینی مختلف به اثبات رسیده است و به تمام افرادی که از یبوست رنج می‌برند توصیه میشود هر روز صبح یک تکه زنجبیل تازه و چند دانه عناب را در یک لیوان آب جوش قرار داده و پس از چند دقیقه این نوشیدنی را میل کنند.
عناب تقویت‌کننده دستگاه گوارش است و مطالعات بالینی، تأثیرات آن برای رفع مشکلات مختلف گوارش را نشان داده است. مصرف عناب به هضم غذا کمک کرده و در جلوگیری از نفخ موثر است.
مخلوط عناب با نمک در بیماران مبتلا به سوءهاضمه و حتی بیماری‌های صفراوی سودمند است.
کسانی که زخم معده و ورم روده دارند عناب را با هسته سائیده بعد از غذا یک قاشق چای خوری میل کنند.
کسانی که زخم روده و اثنی عشر دارند در طول روز ۵ دانه عناب آهسته مکیده بعد از اینکه کاملا نرم شد جویده میل کنند.
فواید عناب در آسم، سرماخوردگی، سرفه و گلودرد
در طب سنتی ایران مصرف جوشانده عناب برای درمان سرفه، سرماخوردگی و آنفلوانزا و انواع گلودرد بسیار توصیه شده است.
از آنجا که این میوه سرشار از ویتامین A و C و پتاسیم است، سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و برای پیشگیری از سرماخوردگی مفید است.
چای عناب در شرق آسیا یک نوشیدنی بسیار گوارا محسوب میشود که به جلوگیری از سرماخوردگی نیز کمک می‌کند.
اگر دچار سرماخوردگی شده‌اید و از خشکی سینه و سرفه رنج می‌برید، عناب داروی گیاهی مناسب و کارآمدی است.
عناب دارای لعاب فراوان، پروتئین، مواد قندی و مقدار زیادی ویتامین C است.
به علت لعاب‌دار بودن، این میوه برای درمان سرفه‌های خشک مفید است.
یک شربت خوب مخصوص سرفه و سینه درد و خلط آور و ملین: عناب + انجیر + کشمش + خرما از هر کدام ۵۰ گرم در یک لیتر آب جوشانده صاف نموده روزی ۳ فنجان میل شود.
جوشانده عناب گرفتگی صدا را برطرف می‌کند.
به علاوه آسم و تنگی نفس را برطرف می‌کند. برای تهیه جوشانده عناب ۵۰ گرم عناب را در یک لیتر آب ریخته و بجوشانید تا حجم آن دو سوم شود.
عصاره آن همراه با زنجبیل، شیرین بیان و نعناع آرام‌بخش عضلات گلو است.
فواید عناب برای دندان
عناب دندان‌ها را در برابر پوسیدگی مقاوم می‌سازد.
برای درمان دندان درد سائیده عناب را در محل کرم خوردگی دندان بگذارید.
فواید عناب برای پوست و مو
به علت دارا بودن انتی‌اکسیدان‌ها، روند پیری پوست را کاهش میدهد.
عناب خون را تصفیه و سموم را از بدن دفع می‌کند و سبب روشنی پوست میشود.
عناب برای خشکی و خارش پوست،استفاده می شود.
برای رفع خارش بدن جوشانده عناب را با شکر شیرین کنید، میل شود.
خوردن عناب بیماری پوستی گال یا جرب را کاهش میدهد روزانه چند دانه میل کنید.
برای درمان کهیر و خارش پوست ۵۰ عدد عناب را با یک لیوان آب جوشانده صاف کرده، صبح ناشتا با سکنجبین مخلوط نموده میل شود. عناب خشک شده را با عسل مخلوط کرده در محل خارش و کهیر بمالید.
عصاره عناب خاصیت رفع و کاهش چین و چروک و خشکی و قرمزی و رفع افتاب سوختگی است.
رشد موی سر را زیاد می کند.
استفاده از مغز این میوه در زخم‌ها و بریدگی‌ها، سبب سرعت بخشیدن به بهبود آنها میشود.
به علت داشتن اسیدآمینه های مهم، باعث بهبود روند زخم است.
برای معالجه و التیام زخمهای کهنه گرد ریشه خشک شده عناب را روی آنها بپاشید .
درمان سردرد و سرگیجه با عناب
کسانی که سردرد یا سرگیجه دارند به مدت ۱۴ روز ، روزی ۵ دانه عناب میل کنند.
برای سردردهای ناشی از سوء هاضمه عناب + بنفشه + گل پنیرک جوشانده با ترنجبین شیرین کنید میل نمایید.
برای درمان سردرد ۳۰ عدد عناب + ۵ گرم تخم گشنیز در یک لیوان آب جوش دم کرده صبح ناشتا میل شود.
درمان کمردرد با عناب
کسانی که کمر درد دارند به مدت ۷ روز، روزی ده دانه عناب ابتدا مکیده سپس میل کنند.
مصرف عناب در دیابت
مصرف عناب برای تنظیم قند خون مفید است.
ترکیبات اتری موجود در عناب عامل مهار کننده‌ای در افزایش قند خون است. همچنین مقادیر پارامترهای بیوشیمیایی مانند قند خون، اوره، کراتینین، کلسترول سرم، تری‌گلیسیرید سرم، HDL، LDL، هموگلوبین و هموگلوبین گلیکوزیله را به طور قابل توجهی به سطح نرمال نزدیک می‌کند.
کسانی که قند دارند روزی ۵ دانه عناب بخورند.
مصرف عناب در بارداری
مصرف عناب در درمان نازایی مفید است.
در منابعی گفته شده که خوردن عناب در دوران بارداری و مخصوصا در ماه دوم بارداری برای جنین مفید است.
به جلوگیری از تهوع و استفراغ و برای تسکین درد‌های شکمی در دوران بارداری کمک می‌کند.
در همین خصوص در طب اسلامی توصیه شده که مادر در ماه دوم بارداری هر روز سوره ی مبارکه توحید را بر دو عدد عناب بخواند و آن را ناشتا میل کند.
مصرف عناب در کاهش وزن
میوه عناب موجب باز شدن اشتها و افزایش وزن میشود. برای کاهش وزن از برگ عناب استفاده کنید.
فواید عناب برای قلب و عروق
عناب از بروز مشکلات قلبی جلوگیری می‌نماید.
کاهش دهنده چربی خون است.
عناب برای تصلب شرائین مفید می‌باشد.
کاهش‌دهنده فشارخون است.
درمان روماتیسم با عناب
استفاده از پودر عناب همراه با شیر، برای درمان روماتیسم استفاده میشود.
پماد آن نیز به درمان روماتیسم کمک می‌کند.
سایر فواید
عناب دفع کننده بلغم است.
عناب ادرارآور می‌باشد.
تسکین‌دهنده درد است.
افزایش‌دهنده سیستم ایمنی بدن است.
کمک به درمان کم‌خونی می‌کند.
میوه کال عناب تشنگی را کاهش میدهد.
خستگی شدید را برطرف می کند.
برای برطرف کردن ورم چشم، عناب را به چشم بمالید.
عناب تصفیه کننده و مولد خون است.
عناب تب تر است.
کسانی که بواسیر دارند صبح ناشتا یک استکان آب جوشانده عناب به مدت ۴ روز میل کنند.
فواید هسته عناب
هسته عناب خواب‌آور و مخدر است.
فواید گل و برگ درخت عناب
برای سرعت بخشیدن در ترمیم شکستگی استخوان از ضماد برگ درخت عناب استفاده کنید.
از برگ‌های عناب بصورت ضماد می‌توان در محل گزش عقرب گذاشت.
دم کرده برگ‌های گیاه عناب برای درمان تب تیفوئید، از بین بردن انگل و حذف چربی‌های اضافی بدن مؤثر است.
گل و برگ درخت عناب می‌تواند برای دفع حشرات استفاده شود.
فواید برگ عناب برای کاهش وزن
برای درمان چاقی، یک مشت از برگ‌های عناب را در یک پیمانه آب بریزید و به مدت یک شب آن را خیس کنید و صبح روز بعد، قبل از این که چیزی بخورید آب برگ‌های خیس خورده را بخورید. این کار را به مدت یک ماه انجام دهید و شاهد تغییر وزن خود باشید.
شما با این رژیم، عضلات خود را افزایش می‌دهید و از چربی بدن کم می‌کنید و حذف چربی بدن، جزء اصلی از بین بردن چاقی است.
فواید پوست و ریشه درخت عناب
دم کرده ریشه عناب رشد و تقویت موی سر را زیاد می‌کند.
جوشانده پوست درخت عناب، داروی ضد اسهال است.
ریشه گیاه عناب در درمان سوء هاضمه مفید است.
عناب؛ میوه ضد سرطان
طرز تهیه جوشانده عناب:
۵۰گرم عناب را در یک لیتر آب ریخته و بجوشانید تا حجم آن دو سوم شود.
طرز تهیه جوشانده عناب و جو:
۱۴ دانه عناب را با ۲۵ گرم جو پوست کنده مخلوط کرده و در ۲ لیتر آب ریخته و آنقدر بجوشانید تا جو باصطلاح شکفته شود و ۱/۵لیتر آب باقی بماند . این جوشانده را بگذارید تا ته نشین شود . سپس روی آنرا بردارید و بنوشید
مضرات عناب
زیاده روی در خوردن عناب باعث کم شدن غرایز جنسی میشود.
عناب در اشخاص سرد مزاج، تولید گاز و نفخ می‌کند و این گونه افراد باید عناب را با مَویز میل نمایند.
عناب موجب ازدیاد ویتامین k میشود که در نتیجه آن خون غلیظ میشود بنابراین مصرف زیاد آن برای افرادی که دچار غلظت خون هستند، توصیه نمی‌شود.
افرادی که از نفخ بیش از حد، انگل‌های روده‌ای و خلط بیش از حد رنج می‌برند، بهتر است قبل از مصرف عناب با پزشک مشورت کنند.