فرارو- تنش در روابط آمریکا و روسیه بالا گرفته است. بعد از شکست آتش بس در سوریه و مجادلاتی که میان روسیه و آمریکا صورت گرفت، آمریکا اعلام کرد هرگونه تماس با روسیه درباره بحران سوریه را قطع کرده است. در مقابل پوتین نیز توافق اتمی با آمریکا را تعلیق کرد و وزارت خارجه روسیه در بیانیه ای اعلام کرد آمریکا برای تغییر رژیم سوریه آماده توافق با شیطان (تروریست ها) شده است.
در مقابل آمریکا از بررسی گزینه های دیگر از جمله گزینه نظامی برای حل و فصل بحران سوریه خبر داد. در این میان در حالی که نماینده روسیه در سازمان ملل اظهار امیدواری کرد که جنگ جهانی سوم راه نیافتد، روسیه اقدام به استقرار سامانه ضد موشکی اس 300 در سوریه کرد و همچنین از احتمال حضور دائم نیروی هوایی این کشور در سوریه خبر داد. جاش ارنست در واکنش به این موضوع از احتمال تحریم روسیه توسط آمریکا و متحدان این کشور خبر داده است.
به نظر می رسد بحران سوریه وارد فاز جدیدی شده و اختلافات روسیه و آمریکا شدت یافته است. در این شرایط بالا گرفتن تنش میان روسیه و آمریکا چه پیامدهایی برای ایران و نظام سوریه خواهد داشت؟
آتش جنگ در منطقه تشدید خواهد شد
دکتر محمود شوری استاد دانشگاه و پژوهشگر مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفتگو با فرارو گفت: «تنش میان آمریکا و روسیه تنشی نیست که اثرات و پیامدهای آن به خصوص برای کشورهای منطقه قابل تحمل باشد و طبیعتا بالا گرفتن این تنش آن هم در منطقه خاورمیانه می تواند آتش جنگ در این منطقه را تشدید کند و حوزه جغرافیایی و عمق درگیری ها را گسترش دهد.»
وی ادامه داد: «طی یک سالی که از حضور نظامی روسیه در صحنه سوریه می گذرد روس ها تلاش کردند همزمان بحث مذاکرات سیاسی با آمریکایی ها را پیش ببرند و امیدوار بودند از طریق این مذاکرات مانع از گسترده تر شدن دامنه جنگ در منطقه شوند.»
وی افزود: «تا چند ماه پیش به نظر می رسید که اوباما نیز به دنبال این است که تا قبل از پایان دوره ریاست جمهوری به یک دستاوردی در بحران سوریه دست پیدا کند. اما مشکل آنجا بروز کرد که هیچ راه حلی که مرضی الطرفین باشد و دو طرف بتوانند بر روی آن اجماع کنند وجود نداشت.»
بحران سوریه تبدیل به بازی برد - باخت شده است
این کارشناس مسائل روسیه اظهار کرد: «اکنون و در عمل شرایط در سوریه به یک بازی برد و باخت برای طرفین تبدیل شده است و آنها تصور می کنند دادن هرگونه امتیازی به طرف مقابل به معنای شکست خودشان است. به همین دلیل عملا و همانطور که پیش بینی می شد مذاکرات سیاسی به نتیجه ای نرسید و اکنون شاهد تشدید تنش ها میان روسیه و آمریکا هستیم.»
راه حل نظامی راه حل مطلوب ایران نیست
وی ادامه داد: «طبیعتا وقتی منطقه دچار درگیری و تنش شود برای هیچ یک از بازیگران منطقه ای مطلوب نیست و راه حل نظامی نیز راه حل مطلوب ایران نیست و اگرچه شاید به اجبار این تنها راه حل موجود باشد اما راه حل مطلوب ایران این نیست که مسائل منطقه از طریق نظامی حل و فصل شود.»
شکل گیری هرگونه توافق در چشم انداز کوتاه مدت یا میان مدت بعید است
وی افزود: «منتهی واقعیت این است که منافع تمامی بازیگران درگیر در بحران سوریه آنقدر در تقابل با همدیگر شکل گرفته است که عملا شکل گیری هرگونه توافق در چشم انداز کوتاه مدت یا میان مدت بعید به نظر می رسد و شاید تا شکل گیری دولت جدید در آمریکا این تنش ها همچنان ادامه یابد و حتی روی کار آمدن هر کدام از نامزدهای فعلی انتخابات آمریکا نیز خیلی تاثیری بر روی این بحران نخواهد داشت.»
شوری در پاسخ به این سوال که آیا امکان رویارویی مستقیم نظامی روسیه و آمریکا در صحنه سوریه وجود دارد؟، گفت: «در ربع قرنی که از فروپاشی شوروی و پایان جنگ سرد می گذرد آمریکا و روسیه در مقاطع مختلفی در تعارض و تقابل با یکدیگر قرار گرفته اند که مهم ترین آنها بحران اوکراین بود که در آن مقطع نیز از امکان بروز جنگ سرد یا حتی آغاز جنگ گرم میان روسیه و غرب سخن گفته می شد.»
وی با بیان اینکه در بحران گرجستان نیز چنین موضوعاتی مطرح شد تصریح کرد: «البته می توان تایید کرد که بحران سوریه نسبت به بحران های قبلی برای دو طرف جدی تر است و به نوعی مسئله حیثیتی و پرستیژی تبدیل شده است و غربی ها قصد ندارند اجازه دهند روسیه در بحران سوریه به یک بازیگر پیروز تبدیل شود که این موضوع کار را دشوار می کند.»
شوری اظهار کرد: «اگرچه بعد از پایان جنگ سرد قواعد نانوشته ای میان قدرت های بزرگ وجود ندارد که آنها را کنترل کند و اجازه ندهد رفتارهای آنها جبران ناپذیر شود، اما رفتار دو طرف طی 25 سال گذشته و در اوج بحران ها نشان می دهد که آنها ناگزیر به یافتن یک راه حل سیاسی شده اند و عملا سعی کرده اند بحران را مدیریت کنند.»
آمریکا در شرایط ورود مستقیم نظامی به سوریه نیست
وی ادامه داد: «همچنین به نظر نمی رسد اکنون شرایط در منطقه خاورمیانه به نحوی باشد که برای آمریکا این اهمیت را داشته باشد که به صورت مستقیم وارد درگیری نظامی شود.»
وی افزود: «آنچه می تواند نگران کننده باشد این است که قطعا آمریکا و متحدین این کشور تلاش می کنند متحدین خود را در صحنه عملیاتی تقویت کرده و به آنها کمک های مختلف تجهیزاتی و تسلیحاتی کنند تا این نیروها بتوانند تاثیرگذاری بیشتری در شرایط میدانی داشته باشند. در طرف مقابل نیز قطعا نیروهای حامی نظام اسد تلاش می کنند در شرایط موجود بیشترین امکانات خود را به کار بگیرند تا اجازه ندهند طرف مقابل به اهداف خود برسد.»
درگیری در روی زمین تشدید خواهد شد
این کارشناس مسائل روسیه تصریح کرد: «لذا می توان پیش بینی کرد در آینده شاهد تشدید درگیری در روی زمین و نه لزوما میان روسیه و آمریکا خواهیم بود؛ هرچند این اقدام یک اشتباه باشد و پیامدهای جبران ناپذیر داشته باشد. لذا اگرچه جنگ در سوریه در ماههای آینده شدت و حدت بیشتری خواهد یافت اما به احتمال زیاد قدرت های بزرگ تلاش خواهند کرد صحنه را مدیریت کنند.»
ایران ناگزیر است این مسیر را ادامه دهد
شوری در پاسخ به این سوال که آیا در این شرایط حضور ایران در صحنه سوریه نیز شدت بیشتری خواهد یافت یا تغییری در رویکرد ایران ایجاد نخواهد شد؟، گفت: «وقتی ایران وارد این درگیری شد از همان ابتدا می شد این پیامدها را پیش بینی کرد. اکنون شرایط به گونه ای است که نه تنها ایران، بلکه هیچ کدام از طرف های درگیر حاضر نیستند در این مقطع زمانی حضور خود را در صحنه سوریه کمرنگ کنند چراکه هرگونه تعللی در پیگیری اهداف منطقه ای می تواند پیامدهایی داشته باشد که در آینده قابل جبران نباشد.»
وی افزود: «به نظر من ایران اکنون خیلی در شرایط انتخاب قرار ندارد، بلکه در شرایطی است که باید مسیری که می رفت را به ناگزیر ادامه دهد.»