ماجرا از رمضان امسال و یک پوستر شروع شد. پوستر چند مرد و زن و لبخندشان که در قاب تصویر ایستاده و شما را دعوت به مشارکت در یک پروژه مردمی می‌کردند. هیچ‌کس نمی‌داند هشتک آینه، شمعدون در فضای مجازی چند بار به اشتراک گذاشته شد، اما استقبال بی نظیری از این ایده مهربانانه صورت گرفت.
استقبال به اندازه‌ای بود که آن را در صفحه شخصی بیشتر چهره‌های سرشناس می‌بینی و بر اساس آخرین رصدها در سایت آینه، شمعدون تا به حال ۱۴۰۰ جهیزیه با مشارکت ۲۱ هزار نفر تامین شده است. اگر اهل چک کردن صفحه شخصی مشاهیر نباشی، شاید حداقل یکی، دو باری آن را در صفحه کاربران معمولی دیده باشی. در زیر این آگهی اغلب چند جمله کوتاه به چشم می‌آمد: «مهم نیست چه کسی هستیم یا کار ما چیه! مهم اینه که تو دلمون خواسته باشیم بانی امر خیر باشیم.»
کاسه و بشقابش با من! سینی اش با من! و...؛ این روزها دیگر اینستاگرام فقط محل نمایش مد و اخبار سلبریتی ها نیست. استقبال بی نظیر مردم از طرح آینه شمعدون نشان داد بسیج اجتماعی در فضای مجازی شکل گرفته است. شمشیر دو لبه فضای مجازی که می تواند باعث شود این فضا به محلی برای رفتارهای غیرانسانی و غیرفرهنگی تبدیل شود، در مقابل این ظرفیت را هم دارد که این فضا را به محلی برای کارهای خیر و رفتارهای نوعدوستانه بدل کند. بازتاب این آگهی رویداد جالبی را رقم زد. در فاصله کوتاهی تا امروز که نزدیک دو ماه از راه اندازی این پویش مردمی و مجازی می گذرد، حدود ۴۰۰ میلیون تومان کمک توسط ۷۵ هزار کاربر و ۱۴۰۰ جهیزیه با مشارکت ۲۱ هزار نفر تامین شده است.
مشارکت رایگان ۷۵ هزار ایرانی
ماه گذشته مدیر طرح تامین جهیزیه نوعروسان کمیته امداد اعلام کرد:« ۷۵هزار دختر عقد کرده منتظر جهیزیه اولیه هستند که بعضی اوقات ممکن است با یک یخچال از جهیزیه‌های ما برابری کند!» بله به اندازه یک یخچال جهیزیه‌های ما! زیرا سقف جهیزیه این دختران و رقمی که صرف آن می شود پنج میلیون تومان است که بر اساس رایزنی‌ها و تفاهم نامه هایی که با تولیدکنندگان داخلی انجام گرفته، یک جهیزیه به ارزش پنج میلیون تومان را می شود با سه میلیون تومان تهیه کرد. از این رقم دو میلیون تومان را کمیته امداد تقبل کرده و یک میلیون تومان دیگر آن نیز منوط به حمایت و مشارکت مردم و سازمان ها و ارگان های دیگر خواهد بود. ۷۵ هزار دختر جوانی که عقد کرده اند، اما به دلیل نداشتن جهیزیه شرمنده همسر و خانواده همسر خود هستند. حالا کمیته امداد، رمضان امسال، در طرحی جالب با حمایت ١٣ سازمان دولتی و خصوصی و تعدادی از خیران برای این ۷۵ هزاردختر جوان جهیزیه تامین می کند.
شاید باورش سخت باشد، اما مشارکت مردم و حمایت آنها از کمپین های مجازی بیش از کمک مالی آنها به این کمپین ها اثرگذار است. فضای مجازی به گفته کارشناسان علوم ارتباطات این خاصیت را دارد که بتواند به محلی برای شناخت و تبلیغات یک فرد یا ایده تبدیل شود و به همین دلیل بسیاری از افراد جویای نام و شهرت به تازگی از شبکه‌های اجتماعی و ظرفیت‌های مختلف فضای مجازی برای شهرت بیشتر استفاده می‌کنند. فارغ از فحاشی ها و میزان قابل توجه رفتارهای غیر فرهنگی ما ایرانیان در این فضا در سال‌های گذشته، به تازگی بسیاری از مردم و به ویژه مسئولان دریافته‌اند که این فضا می‌تواند محلی برای کارهای خوب و انسان‌دوستانه باشد و ظرفیت‌های زیادی در این زمینه دارد. کمپینی که به تازگی در شبکه اجتماعی اینستاگرام برای کمک به تامین جهیزیه دختران دم بخت ایجاد شده، و افراد به صورت کاملا رایگان و بدون اینکه هیچ هزینه ای را پرداخت کنند در این کار خیر سهیم می شوند.
شاید باورش سخت باشد! بله به صورت رایگان و فقط با مشارکت در این طرح چون از طرف سرمایه گذاران این طرح خیر تامین می شود. روش کار به این صورت است که ابتدا باید در تلگرام به نام کاربری ayneshamdoon_ir_bot پیام داده و نام و تصویر خود را ارسال و پوستر اختصاصی خود را دریافت و در اینستاگرام منتشر کنید یا در صورتی که به این نرم افزارها دسترسی ندارید می توانید با شماره‌گیری # ۷۶۷* و انتخاب گزینه سوم (آینه شمعدون) و یا با ورود به سامانهAyneShamdoon در آینه شمعدون سهیم شوید. مساله جالب و قابل توجه در مورد این پویش مجازی رایگان بودن آن است و با وجود اینکه هیچ کس هیچ پولی برای ثبت نام و انتشار پوستر پرداخت نمی کند تا امروز که در آستانه موج دوم این پویش هستیم مجری طرح آینه شمعدون از مشارکت ۴۰ هزار کاربر اینستاگرام برای تهیه ۴۰۰ کمک هزینه جهیزیه در کمتر از ۷۲ ساعت خبر داده و اعلام کرده است: ۴۰۰ میلیون تومان پول برای جهیزیه جمع آوری شده است.
صفحه مهربانی
مهربان بودن و مهربانی کردن کار سختی نیست؛ می‌تواند یک لبخند محبت آمیز روی لب باشد یا کمک‌های نقدی و غیر نقدی به نیازمندان؛ و چه بهتر که این کمک ها و مهرورزی ها نه برای دلسوزی ، بلکه در جهت رضای خدا باشد. مریم عضو پویش آینه، شمعدون در اینستاگرام در مورد این پویش می گوید: یک روز که مشغول مطالعه صفحات مختلف در اینستاگرام بودم با صفحه ای تحت عنوان تامین جهیزیه برای نوعروسان مواجه شدم که در آن عنوان شده بود: با انتشار هر پوستر در اینستاگرام سامانه # ۷۶۷* مبلغ ۱۰هزار تومان به طرح آینه شمعدون کمک می کند تا به ۲۰ هزار کاربر اینستاگرام(۲۰۰ جهیزیه) برسیم.
او می افزاید: این هشتگ ۷۵ هزار عضو داشت و نکته ای که باعث شد من هم عضو این پویش شوم رایگان بودن آن بود. مریم می گوید: فقط با ارسال عکس و مشخصات و دریافت یک پوستر از تصویر خودتان و انتشار آن در فضای اینستاگرام انگار به هر دختر دم بخت ۱۰ هزار تومان کمک کرده اید و این فقط برای بار اول مقدور است، یعنی هر فردی فقط یک بار می تواند در این پویش عضو شود. نکته جالب توجه این است که کمپین مجازی آینه، شمعدون که ابتدا فقط در تهران و در فضایی محدود فعال بود به سایر استان ها هم وارد شده و این روزها در بسیاری از استان ها شاهد فعالیت های مجازی برای تامین جهیزیه هستیم.
مصطفی در خرم آباد به فعالیت های این پویش مردمی اشاره کرده و می گوید: من قبل از این از طریق اینستاگرام با این پویش آشنا شده بودم. او می افزاید: به نظر من فقط که نباید دیوار مهربانی یا طاقچه مهربانی یا کلبه مهربانی داشت. گاهی می‌توان صفحه مهربانی هم داشت، به این شرط که غیرت کنید و آستین همت را بالا بزنید. این روزها انجام کار خیر در فضای مجازی سرعت گرفته است. این فضا برای رسانه‌ها هم میدان خوبی شده است که با گرفتن یک نشانه و نشانی، پی آدم‌های ناچاری بروند که بشود با کمک‌های مردمی، گره از کارشان گشود.
کاربران فعال و به بازی کشاندن موسسات خیریه
وقتی صحبت از ظرفیت های فضای مجازی به میان می‌آید بیشتر ما به مطالعه یا برای مثال تجارت و حتی تبلیغات در این فضا فکر می کنیم، در حالی که فضای مجازی بستری عمیق برای رشد اخلاقیات و رفتارهای نوعدوستانه است. بابک تاجبخش که ایده پرداز تشکیل یک کمپین مجازی برای کمک به کودکان کار است، در مورد فضای مجازی به عنوان بستری برای کار خیر به «آرمان» می گوید: موسسات خیریه علاوه بر روش های سنتی، به دریافت کمک های مردمی از طریق فضای مجازی نیز اقدام می‌کنند. امروزه با گسترش فناوری و ارتباطات، کمک کردن هم شکل نوینی پیدا کرده است. از صندوق‌های قرض‌الحسنه الکترونیک و USSD گرفته تا کمک به شیوه آنلاین.
این امر باعث شده تا موسسات خیریه علاوه بر روش های سنتی، به دریافت کمک های مردمی از طریق فضای مجازی نیز اقدام کنند. او می افزاید: موسسه خیریه همت، موسسه خیریه امدادگران عاشورا، موسسه خیریه محک، کمیته امداد و سازمان بهزیستی از طریق سایت های خود به گسترش فرهنگ انفاق در جامعه می پردازند که این امر کمک زیادی به زدودن فقر و بیماری از چهره جامعه می کند. مدیر کمپین مجازی سفیر آرزوهای کوچک عنوان می‌کند: کمک مجازی با کمک در دنیای واقعی یک تفاوت مهم دارد و آن هم جنبه تبلیغاتی این کمک هاست. در فضای مجازی وقتی کاری برجسته می‌شود، همه از آن استقبال می‌کنند، چون در این فضا امکان بیشتری برای تضارب آرا وجود دارد، همه افراد از این کمک‌ها مطلع می شوند و این به خودی خود باعث می شود میل و رغبت زیادی برای کمک در همه ایجاد شده و این کار به یک فرهنگ عمومی تبدیل شود.
تاجبخش در مورد کمک‌های مردمی به این پویش های مجازی می افزاید: در بسیاری از موارد خود کاربران هم با حضور فعالانه در این پویش ها، کمک های متفاوت و خلاقانه برای کمک به نیازمندانی که بیشترشان کودکان کار هستند ، تشکیل می‌دهند و موسسات خیریه را نیز به بازی می‌کشانند.