وضعیت پیوند عضو در کشور مساعد است؟ این سوالی است که باید با توجه به بیمه نبودن پیوند البته به جز پیوند کلیه، به آن پاسخ داد.
به گزارش ایسنا، هزینه پیوند عضو برای بیماران و بویژه بیمارستان‌ها بسیار بالا است. در این میان، شرایط بیماران شهرستانی نگران کننده‌تر به نظر می‌رسد؛ چرا که تعداد مراکز پیوند در کشور انگشت شمار است. دکتر بابک شریف کاشانی، مسئول بخش پیوند قلب بیمارستان مسیح دانشوری، علت این موضوع را نداشتن پشتیبان و سازمان برای حمایت از پیوند می‌داند.
دکتر بابک شریف کاشانی، مسئول بخش پیوند قلب بیمارستان مسیح دانشوری، با اشاره به ضرورت ارائه حمایت‌های درمانی و اجتماعی از بیماران پیوندی بویژه پیوند قلب، اظهار کرد: در بحث پیوند قلب، باید بدانیم درباره بیمارانی صحبت می‌کنیم که یک بیماری پیشرفته و کشنده دارند. آنها بسیار بد حال هستند و قبل، بعد و در حین پیوند نیاز به حمایت‌های درمانی و اجتماعی دارند.
وی افزود: مهم‌ترین مساله در پیوند قلب این است که هنوز علی‌رغم تمام تلاش‌هایی که در سطوح مختلف برای بهبود وضعیت پیوند قلب شده است، همچنان سازمانی را ندارد که از آن حمایت کند. علی‌رغم اینکه ایران در پیوند کبد و کلیه پیشرفت زیادی داشته است، اما سایر پیوندها در ایران مظلوم هستند. زمانی که همان امکانات اندک پیوند را درنظر می‌گیریم، می‌بینیم به پیوند کلیه و کبد بیشتر رسیدگی میشود. پیوندهای دیگر اول راه هستند و مشکلات آنها زیاد است.
مسئول بخش پیوند قلب بیمارستان مسیح دانشوری همچنین به ضرورت وجود یک سازمان مجزا برای رسیدگی به امور پیوند عضو اشاره کرد و گفت: بیماران دیالیزی به عنوان بیمار خاص تحت پوشش قرار می‌گیرند، اما بیماران پیوندی از این حمایت برخوردار نیستند. ما دوست داریم مانند بیماران دیگر، بیماران پیوندی نیز تحت حمایت قرار گیرند.
شریف کاشانی تصریح کرد: هزینه آزمایش‌ها و داروهای قبل و بعد از پیوند بسیار زیاد است، چون این بیماران تحت پوشش بیمه نیستند، مجبور میشوند این مبالغ را بپردازند. البته با تغییراتی که پیش آمده، بسیاری از این مشکلات بهبود یافته است ولی همچنان داروهای پیوند گاهی بسیار گران میشود.
هزینه بالای تجهیزات، چالش اصلی پیوند عضو در ایران
وی در ادامه یکی از مهم‌ترین مشکلات حوزه پیوند را تامین تجهیزات مورد نیاز آن عنوان کرد و گفت: در بیماری‌های قلبی، پیوند آخرین مرحله نارسایی شدید قلبی است. ما به برخی وسایل کمک قلبی و دستگاه‌هایی که باید برای تیم پیوند تهیه شوند، دسترسی نداریم؛ چرا که هزینه بالایی دارند. مهم‌ترین و گران‌ترین این تجهیزات نیز دستگاهی به نام "ود" است که بسیار گران و استفاده از آن برای بیمارستان کمرشکن است. هزینه آن حدود 250 میلیون تومان میشود. از این دستگاه می‌توانیم به عنوان یک پل به پیوند و همچنین افزایش طول عمر بیمار استفاده کنیم.
به گفته وی، از این دستگاه چهار عدد در کشور موجود است و به همین علت، تجربه کار با آن در میان پزشکان بالا نمی‌رود.
مسئول بخش پیوند بیمارستان مسیح دانشوری، با اشاره به تاثیر طرح تحول نظام سلامت بر افزایش توان بیمارستان‌های دولتی برای استفاده از دستگاه‌های آی سی دی و سی آر تی، اظهار کرد: متاسفانه قبل و بعد از عمل، سازمانی برای حمایت از بیماران پیوندی وجود ندارد. این بیماران می‌‌خواهند به محل کار خود بازگردند، ولی کسی حاضر نیست به آنها کار بدهد، در نتیجه از لحاظ روحی تحت فشار قرار می‌گیرند.
وی یکی از موارد ضروری برای بهبود وضعیت بیماران پیوندی را وجود پرستاران تخصصی برای ارائه مراقبت‌های قبل و بعد از پیوند دانست و ادامه داد: پیوند کلیه با قلب و سایر پیوندها تفاوت دارد؛ چرا که در صورت از دست دادن آن، بیمار می‌تواند دیالیز کند. اما اگر بیمار قلب را از دست دهد، جانش را از دست داده است. به همین دلیل پیوند قلب اهمیت زیادی دارد. لازم است پیوند هم جزو اولویت‌های ابتدایی وزارت بهداشت قرار گیرد.
کمبود مراکز پیوند در کشور، با بیماران چه می‌کند؟
شریف کاشانی افزود: ما در حال حاضر حدود سه مرکز فعال در تهران برای پیوند قلب داریم. مشهد، شیراز و یزد نیز گاهی این عمل پیوند را انجام می‌دهند. علت آن هم عدم تمایل پزشکان به انجام این عمل است. بیمار بعد از یک عمل باز قلب مرخص و هر چند ماه یک بار هم ویزیت میشود، اما بیمار پیوندی هر روز باید تحت نظر پزشک باشد. همچنین باید تمام امکانات پیوند در اختیار پزشک و بیمارستان باشد که آن را هم نداریم. این درحالیست که گاهی برخی وسایلی خریداری میشوند که در حالت عادی استفاده نمی‌‌شوند.
وی راه‌اندازی بخش پیوند را برای بیمارستان‌ها بسیار هزینه‌بر خواند و تصریح کرد: مشکل بودن هماهنگی اقدامات قبل و بعد از عمل نیز از جمله دلایل مورد استقبال قرار نگرفتن پیوند از سوی پزشکان است. چرا باید کاری کنند که زحمت زیادی داشته باشد اما دستمزد معادل نداشته باشد؟ یک تیم پیوند باید ماهانه دو تا سه پیوند داشته و فکر و خیال و درگیری دیگری نداشته باشد. ولی هیچ کجا این حمایت از تیم‌های پیوند صورت نمی‌گیرد.
مرگ در صف انتظار
مسئول بخش پیوند قلب بیمارستان مسیح دانشوری، در خصوص وضعیت انتظار بیماران برای دریافت عضو نیز گفت: بعضی بیماران ممکن است حتی دو سال هم در نوبت پیوند بمانند. این احتمال نیز وجود دارد که در این صف، بیمار را از دست دهیم. تمام گروه‌های پیوند با حداکثر توان کار می‌کنند، اما اگر بخواهیم تعداد پیوندها را بالا بریم باید مشکلات بیمارستان و امکانات را حل کنیم. بعد از آن می‌توانیم از این تیم انتظار داشته باشیم که به جای سالی 25 پیوند، 50 عمل انجام دهد. گلوگاه پیوند فقط یک مورد نیست، حتی کمبود عضو هم در این میان دخیل است.
شریف کاشانی ادامه داد: همه این مشکلات به سیستمی بازمی‌گردد که باید ایجاد می‌شد ولی امروز آن را نداریم. در شیراز برای پیوند کبد این سیستم وجود دارد و درست عمل می‌کند، بنابراین تمام پیوندهای کبد به سمت شیراز می‌رود و از طرف دیگر، پیوندهایی که انجام می‌دهند از سایر کشورها بیشتر است. باید آدم قدرتمندی برای بهبود اوضاع پیوند قلب وجود داشته باشد یا اینکه خود وزارتخانه آن را تعریف کند. ما هر روز دغدغه تجهیزات و داروی بیماران را داریم. وقتی پیوند اولویت اول سیستم بهداشت و درمان نباشد، ما نیز جایی برای گله کردن نداریم.
بیمه پیوند، فقط برای کلیه
لیلا سلیمی نژاد، سرپرستار بخش پیوند قلب نیز درباره وضعیت بخش پیوند قلب بیمارستان مسیح دانشوری با اشاره به نبود بخش پیوند در این بیمارستان بعد از 15 سال سابقه انجام این عمل، می‌گوید: در حال حاضر پیوند ریه و قلب در بخش سی سی یو متمرکز شده است. بیمار پیوندی نیز باید زمان طولانی‌تری را در بخش سپری کند، گاهی هم یک اتاق را که میشود دو بیمار سی سی یو را در آن نگه داشت، به بیماران پیوند قلب اختصاص می‌دهیم.
وی ادامه داد: امروز فقط پیوند کلیه بیمه شده است و امکانات آن به عنوان بیماری‌های خاص تخصیص داده میشود. ولی برای سایر پیوندها این سطح از پوشش وجود ندارد. حتی ممکن است بیمار تا چند روز قبل از پیوند، به خاطر مشکلات دیگرش بتواند از خدمات بیمه استفاده کند، اما از روزی که عمل پیوند را انجام می‌دهد به عنوان بیمار آزاد محسوب میشود.
سلیمی‌نژاد همچنین به مشکل بیماران پیوندی برای تهیه داروهای مود نیاز خود نیز اشاره کرد و گفت: دارو ATG و برخی داروهای ضد قارچ و آنتی‌بیوتیک‌ها تا سال گذشته با هزینه بسیار بالایی تهیه می‌شدند، اما درحال حاضر تحت پوشش بیمه قرار گرفته است؛ با این حال هنوز در تامین دارو مشکل داریم. حتی جهت تامین این داروها که البته بیمه هم شده‌اند، از داروخانه‌های تک نسخه‌ای مثل هلال احمر و 13 آبان و ... مشکلاتی وجود دارد.
به گفته وی، قیمت و برند داروهای مورد نیاز پیوند در نقاط مختلف کشور متفاوت است و وضعیت آن هنوز پیچیدگی خاص خود را دارد و شفاف نشده است.