طی سال های گذشته بسیار از نقش دلالال ها در بازارهای مختلف و همین طوراثرگذاری منفی آن ها شنیده شده است، فضای منفی به وجود آمده از واسطه گری، ذهنیت اکثر مردم را نسبت به ماهیت این شغل با قدمت بدبین کرده است.
روز گذشته در خبرها آمده بود که دلیل کاهش صادرات زعفران بازی دلالان با قیمت آن بوده که در نهایت منجر به بالا رفتن و کاهش تقاضا در کشورهای دیگر شده است.
شاید بارها و بارها شنیده ایم که واسطه ها نقش تعیین کننده در انحرافات اقتصادی و یا بالا رفتن قیمت ها می شوند به گونه ای که هر نوسان قیمتی به این بخش اقتصادی نسبت داده می شود.
بار منفی لفظ دلالی باعث شده تا نقش این گروه در اقتصاد نادیده گرفته شود، نقشی که البته هر کارشناس و مسئولی دیدگاه متفاوتی نسبت به آن دارد.
اما آیا به راستی چنین است و حرفه دلالی هیچ اثر مثبتی در داد و ستد ها و روان شدن بازار و گردش صحیح و راحت چرخ اقتصادی ندارد؟
و یا تمام مشکلات تولید کننده ها ویا صادرات کشور به حضور دلال ها بر می گردد؟
در تمام دنیا واسطه ها نقش موثری در روان تر شدن داد و ستد ایفا می کنند اما این ماجرا در کشور ما گاه شکلی از سوداگری و سواستفاده از نیاز بازار را پیدا می کند که البته می تواند دلایلی مانند عدم شفافیت در اقتصاد را نیز عامل مهمی در وقوع چنین تخلفاتی دانست.
دلالی ناسزا نیست
مجید رضا حریری در گفت وگو با «ابتکار» با اشاره به نقش دلالان در اقتصاد کشور گفت: دلالی در قانون تجارت یک شغل به حساب می آید و در همه ی جای دنیا به عنوان یکی از مشاغل موثر در اقتصاد حضور دارد.
وی افزود: متاسفانه هر واژه ی صحیحی را در اصطلاح به فحش تبدیل می کنیم در حالی که در سایر کشورها واسطه ها با نام Broker نام برده می شوند و در قانون تعریف مشخص دارد.
رئیس کمیسیون واردات اتاق ایران با بیان اینکه اخلاق بد در همه ی مشاغل کشور می تواند وجود داشته باشد، گفت: اینکه در هر شغلی بداخلاقی وجود دارد دلیل بر زیر سوال بردن آن شغل نیست و واسطه گری هم جزئی از این تعریف به حساب می آید.
وی با اشاره به صحبت برخی از تولید کنندگان در خصوص اختلاف قیمت محصولات از محل تا مغازه، اظهار کرد: طبیعی است که وقتی محصول کشاورزی تا رسیدن به مشتری هزینه های زیادی مانند حمل و نقل و در نهایت اجاره بها وهزینه های جاری دارد این اختلاف پیش می آید.
حریری ادامه داد: قبول دارم که در برخی موارد مصرف کننده ضرر می کند اما این ضرر در همه ی بخش ها مانند تولید و بانکی هم وجود دارد.
بهروه وری تولید پایین است
حریری یادآور شد: در همه جای دنیا هزینه تولید و مارکتیینگ دو مقوله ی جدا محسوب می شود و اگر تولید کننده متحمل ضرر می شود ربطی به واسطه ندارد بلکه شیوه های بازدهی تولید باید بررسی و بازنگری شود.
رئیس کمیسیون واردات اتاق ایران، افزود: متوسط تولید گندم در دنیا 9 تن در هر هکتار است که این عدد در ایران به 3 یا 4 تن می رسد بنابراین بهره وری تولید در کشور پایین است.
وی با بیان اینکه واردات گندم از تولید آن ارزان تر است، اظهار کرد: در سال گذشته عوارض 150 تومانی برای هر کیلو گندم وارداتی در نظر گرفته شد تا گندم تولیدی کشور به فروش برسد در حالی که بدون این عوارض واردات آن به صرفه تر از تولید بود.
برای جلوگیری از تخلف نیاز به اقتصاد آزاد و شفاف داریم
حریری همچنین در خصوص کاهش تخلفات در واسطه گری، گفت: باید شفافیت و رقابت آزاد در اقتصاد حاکم شود تا هیچ کس نتواند تخلف کند، همین طور اگر رقابت آزاد وجود داشته باشد نمی توان با قیمت ها بازی کرد.
وی به مسئله زعفران و مشکلات صادرات آن اشاره کرد و افزود: زمانی که واسطه، زعفران را از تولید کننده می خرد چگونه می شود گفت که به کسب و کار خود ضربه زده و آن را صادر نکند، این در حالی است که به نظر می رسد قیمت تمام شده تولید، باعث گرانی و عدم خرید محصول می شود.
رئیس کمیسیون واردات اتاق ایران، رویکرد عمومی به مقوله هایی مانند دلال را ناشی از نفوذ ادبیات مارکیسیتی دانست و گفت: رانت خوار و قاچقچی در کشور داریم که باید با آن مقابله شود اما در ادبیات عمومی واژه هایی مانند دلال و یا روحیه ی کاسبکارانه بار منفی دارد که به نوعی تاثیر گرفته از ادبیات مارکیسیسی است، در حالی که واسطه گری شغلی با قدمت فراوان و تعریف شده در همه جای دنیا محسوب می شود.
دلالان صادرات زعفران را کاهش دادند؟
سال گذشته با وجود افزایش تولید، صادرات زعفران با کاهش حدود 28 درصدی از نظر ارزشی و وزنی مواجه بود که به گفته کارشناسان و صادر‌کنندگان، این محصول به علت سودجویی دلالان با چنین مشکلی مواجه شده است.
سال گذشته بالغ بر 300 تن زعفران تولید شد که می‌توان گفت حدود 15 درصد نسبت به سال 1393 تولید این محصول ارزآور افزایش یافت، اما صادرات آن برخلاف تصورات و برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته با حدود 28 درصد کاهش از نظر وزنی و ارزشی مواجه شد.
به گفته کارشناسان و صادر‌کنندگان این محصول بازی دلالان با قیمت زعفران باعث شد تا صادرات این محصول در سال گذشته کاهش یابد.
علی حسینی – عضو شورای ملی زعفران – با وجود تولید مناسب این محصول، برخی دلالان با قیمت زعفران بازی کردند و صادرات آن را در دی‌ماه متوقف کردند و دیگر کشوری حاضر به خرید زعفران نشدند.
وی افزود: برخی دلالان زعفران ایرانی را که قیمتش حدود کیلویی 4.5 میلیون تومان بود، به کیلویی شش میلیون تومان رساندند و به همین دلیل کشوری حاضر نشد این محصول را بخرد.
عضو شورای ملی زعفران تصریح کرد: دست‌هایی در کار است که صادرات این محصول ارزآور و با ارزش را از ایران بگیرند که مسئولان باید هرچه زودتر دست به کار شده و بازار ایرانی را سامان دهند.
در عین حال مجید رضا حریری معتقد است این دلالان نیستند که باعث کاهش صادرات زعفران شده اند، چرا که اگر صادرات کاهش پیدا کند منافع خود دلالان نیز به خطر می افتد.
او دلیل اصلی نا بسمانی هایی از این دست را قیمت بالای تولید و بهره وری کم می داند.
در نهایت باید گفت در همه ی مشاغل وجهی از بی اخلاقی به چشم می خورد و متاسفانه سیر صعودی این نارسایی در بسیاری از بخش های جامعه نمود یافته است. بدون شک همه چیز می تواند دست به دست هم دهد تا فساد در زیرساخت های اقتصادی نفوذ کند، واسطه گران بی اخلاق هم بخشی از آن هستند.