طرح نفتی روسیه و عربستان علیه ایران

فرارو- یک استاد دانشگاه با اشاره به طرح روسیه و عربستان برای فریز نفتی و مخالفت ایران با این طرح گفت: «اینکه این دو کشور که مجموعا 20 میلیون بشکه نفت در روز صادر می کنند انتظار داشته باشند ایران از یک میلیون بشکه خود بگذرد درست نیست. اگر عربستان و روسیه هر کدام 500 هزار بشکه از صادرات خود کم کنند حتی انتشار این خبر و قبل از اجرای آن می تواند قیمت نفت را به بالای 50 دلار برساند.»

روز یکشنبه دوحه ميزبان مقامات نفتي اوپك و غير اوپك براي تصميم‌گيري در خصوص فريز نفتي خواهد بود؛ اما ایران به دلیل مخالفت با این طرح حسین کاظم پور اردبیلی را به عنوان نماینده وزیر نفت خود به این اجلاس معرفی کرده است. با توجه به کاهش جهانی قیمت نفت، روسیه و عربستان در اقدامی هماهنگ تصمیم گرفته اند با طرح فریز نفتی همه کشورهای صادرکننده نفت را ملزم به عدم افزایش صادرات خود کنند. موضوعی که ایران با آن مخالفت کرده و معتقد است باید میزان تولید و صادرات خود را به دوره قبل از تحریم ها برگرداند. اگرچه عربستان عنوان کرده اگر ایران در این طرح مشارکت نکند فریزی در کار نخواهد بود، اما روسیه گفته طرح فريز نفتي بدون مشاركت ايران نيز اجرايي خواهد شد.

سرنوشت طرح فریز نفتی چه خواهد شد؟ چرا روسیه در موضوع نفت با عربستان علیه ایران کار می کند؟ آیا اختلاف ایران و روسیه در موضوع نفت می تواند بر روابط آنها تاثیر منفی بگذارد؟

دکتر سعید لیلاز استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو گفت: «امروز دنیا با مازاد تولید نفت روبرو است و لذا ایران با کاهش تولید نفت توسط تولیدکنندگان نفت در دنیا مخالفتی ندارد اما اینکه همه این بار روی دوش اوپک باشد و یا سر سوزنی از تولید ایران کم شود مخالف است.»

وی ادامه داد: «به عبارت دیگر ایران با کاهش تولید خود در شرایط کنونی به شدت مخالف است و از تولید 2.5 میلیون بشکه در روز به بعد این آمادگی را دارد که برای ممانعت از کاهش قیمت نفت با تمام تولیدکنندگان نفت در دنیا همفکری کند.»

لیلاز در پاسخ به این سوال که آیا بدون موافقت ایران امکان اجرای طرح فریز نفتی وجود دارد؟، گفت: «بله وجود دارد و از نظر فنی حرف عربستان ارزشی ندارد چون اگر فرض کنیم کل عرضه نفت دنیا 92 میلیون بشکه در روز است تنها کمی بیش از 1.5 میلیون بشکه سهم ایران از این میزان است و به عبارتی ایران کمتر از 1.5 درصد صادرات کل جهان را در اختیار دارد.»

وی ادامه داد: «آیا عربستان انتظار دارد ایران صادرات نفت خود را متوقف کند تا خودش ده میلیون بشکه در روز صادر کند؟!»

وی افزود: «بر مبنای سهمیه اوپک در قبل از دوره تحریم، ایران باید بتواند بالای 2.5 میلیون بشکه در روز صادر کند و حتی فارغ از سهمیه اوپک هم ایران هیچگاه در طول تاریخ کمتر از عراق تولید نکرده است. اما متاسفانه از سال 2014 تولید نفت ایران از عراق عقب افتاد که هیچگاه نمی توان مقصرین این موضوع را بخشید.»

لیلاز اظهار کرد: «اینکه برخی عنوان می کنند آقای زنگنه در کاهش قیمت نفت مقصر است بی انصافی است و اینکه کیهان عنوان می کند اگر برجام نبود قیمت نفت 120 دلار بود دقیقا موضع عربستان است.»

وی با بیان اینکه صحبت عربستان و حسین شریعتمداری کاملا با همخوانی دارد و حملات کیهان به دولت به نفع عربستان است تصریح کرد: «اما حتی اگر قیمت نفت کمتر از 8 دلار شود ایران نباید از سهم خود بگذرد و به صادرات کمتر از 2.5 میلیون بشکه در روز رضایت دهد.»

لیلاز در پاسخ به این سوال که چرا روسیه در موضوع نفت با عربستان هم راستا است؟، گفت: «عربستان و روسیه به همراه آمریکا بزرگ ترین تولیدکننده های نفت در جهان هستند. اما آمریکا وارد کننده نفت است و از این گردونه خارج می شود در حالی که عربستان و روسیه جزء بزرگ ترین صادرکننده های نفت جهان نیز به شمار می روند.»

وی ادامه داد: «لذا بیشترین منافع از افزایش و تثبیت قیمت نفت متوجه روسیه و عربستان خواهد بود. ضمن آنکه باید گفت وابستگی روسیه به صادرات نفت بیشتر از ایران است.»

وی افزود: «بنابراین اینکه این دو کشور که مجموعا 20 میلیون بشکه نفت در روز صادر می کنند انتظار داشته باشند ایران از یک میلیون بشکه خود بگذرد درست نیست. اگر عربستان و روسیه هر کدام 500 هزار بشکه از صادرات خود کم کنند حتی انتشار این خبر و قبل از اجرای آن می تواند قیمت نفت را به بالای 50 دلار برساند.»

این استاد دانشگاه درباره علل کاهش قیمت نفت اظهار کرد: «قیمت نفت قبل از آنکه ایران صادرات خود را افزایش دهد کاهش یافته بود و اگر ایران به همان میزان صادرات خود هم قانع می شد باز هم قیمت نفت افزایش نمی یافت.»

وی ادامه داد: «لذا از یکسو کنترل تقاضا که به دلیل کاهش مصرف چین به دلیل کاهش رشد اقتصادی در این کشور و همچنین خودکفایی آمریکا روی داده و از سوی دیگر افزایش عرضه که ناشی از افزایش صادرات روسیه، عربستان، عراق و کانادا است موجب کاهش قیمت نفت شده است.»

وی افزود: «لذا همه می دانند ایران به هیچ وجه عامل کاهش قیمت نفت نیست و قبل از ورود مجدد ایران به بازار، قیمت نفت کاهش پیدا کرده بود. یعنی قیمت نفت از تابستان 2014 کاهش یافت در حالی که اولین محموله های ایران بعد از توافق از فوریه 2016 وارد بازار جهانی شد.»

لیلاز در پاسخ به این سوال که آیا اختلاف ایران و روسیه درباره نفت می تواند بر روی روابط دو کشور تاثیر بگذارد؟، گفت: «می تواند تاثیرگذار باشد اما عامل تیرگی روابط نخواهد بود چون روس ها با نگاه عناد آمیز به ایران نگاه نمی کنند لذا تاثیری چندانی نخواهد گذاشت.»

وی ادامه داد: «اما چون رشد اقتصادی روسیه از بابت کاهش قیمت نفت کاهش یافته و منفی شده است و اولین نشانه های رونق در اقتصاد روسیه زودتر از سال 2017 نخواهد بود به نظر می رسد روس ها به شدت عصبی باشند و از هر وسیله ای برای بالا بردن قیت نفت استفاده کنند.»

لیلاز در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است طرح فریز نفتی موفق شود و قیمت نفت افزایش یابد؟، گفت: «من چنین تصوری ندارم چون تمام چشم اندازهای اقتصاد جهانی تا پایان سال 2016 حاکی از آن است که نفت نمی تواند قیمتی بیش از 55 دلار را تحمل کند.»

وی ادامه داد: «لذا در صورت افزایش قیمت نفت این افزایش به صورت آهسته صورت خواهد گرفت چون در موضوع فریز نفتی هر مقدار که عربستان و روسیه صادرات خود را کاهش دهند کشورهایی هستند که در عرضه جهانی جایگزین آنها شوند.»

وی افزود: «همچنین با فناوری های جدید تولید نفت شیل ارزان تر شده است و اگر قیمت نفت بیش از 45 دلار شود با تولید این نفت، عرضه نفت را افزایش خواهند داد.»

این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: «لذا امروز مسئله عرضه و تقاضای نفت خام در دنیا با صرف اجرای فریز نفتی حل نمی شود؛ بلکه به رشد اقتصادی جهان نیاز دارد که در این باره هیچ امیدی برای سال 2016 و 2017 وجود ندارد.»