برای هر کسی که در زندگی پدر یا مادر شده و یا حتی قصد بچه دار شدن داشته باشد، این یک کابوس است که فرزندش با مصرف سیگار یا مواد مخدر سر و کار پیدا کند؛ این موضوعی است که می‌شود از آن به راحتی پیشگیری کرد اما شما به عنوان پدر یا مادر چطور می‌توانید با فرزندتان درباره این موضوع صحبت کنید؟ آیا صحبت کردن در این باره باعث گرایش بیشتر فرزندان به مصرف می‌شود؟
به گزارش ماهنامه سپیده دانایی، سپیده بخت، روانشناس، درخصوص تاثیر نحوه ارتباط والدین و فرزندان بر سوء مصرف مواد اظهارکرد: متأسفانه بی‌خبری از حال و روز فرزند موجب می‌شود والدین هیچ گاه فرصت نکنند درباره عوارض سوء استعمال سیگار و حتی موادمخدر با فرزندان خود صحبت کنند؛ معمولا آنها زمانی به این مسئله ورود می‌کنند که دیگر خیلی دیر شده و فرزندشان گرفتار این بلای خانمان سوز شده است. پس بهتر است علاج واقعه را قبل از وقوع به کار ببندیم.
انکار، راه حل نیستاین روانشناس ادامه داد: فکر کردن به این موضوع که فرزند من ممکن است مواد مصرف کند، به قدری دردناک است که بیشتر پدرها و مادرها صورت مسئله را پاک می کنند و فرض را بر این می گذارند که این اتفاق برای فرزند آن ها هیچ گاه نخواهد افتاد اما متأسفانه این یک اشتباه بسیار رایج است؛ زیرا اصولا ما تمایل داریم فرزند خودمان را جدا از این مشکلات فرض کنیم. کدام پدر و مادری دوست دارد فرزندش را در حال مصرف مواد تصور کند؟ اما این موضوع ما را با خطر بزرگی مواجه می کند. غفلت از موضوعی به این مهمی ما را شبیه کبکی می کند که سرش را زیر برف کرده تا خطر را نبیند. شاید مهمترین پیامی که می توان در این میان مطرح کرد، این است که بیایید سرمان را از زیر برف در بیاوریم و با شجاعت راه حلی برای این موضوع پیدا کنیم.
نگرانی درباره باز شدن روی نوجوانبخت همچنین عنوان کرد: به عبارتی بیشتر والدین تصور می‌کنند که بهتر است بین خود و فرزندشان فاصله‌ای پدید بیاورند و درباره بعضی موضوعات (مانند روابط با جنس مخالف و مواد مخدر) صحبتی نکنند. با این امید که مسکوت ماندن این موضوع، باعث می شود که فرزندشان بداند این موضوع را تأیید نمی‌کنند و خود به خود به دنبال این کارها نرود. پاسخ به این والدین همیشه این بوده است که لطفا این پرده حیا را از بین ببرید قبل از آن که به طریق دیگری از بین برود. اما چطور این فاصله را از بین ببریم؟ چطور این موضوع را مطرح کنیم؟ از آن مهم تر چطور با او صحبت کنیم که با ما لجبازی نکند؟ اصلا چه سنی برای صحبت کردن با فرزند مناسب است؟.
وی ضمن بیان آنکه بهتر است هر زمان که احساس خطر کردید و بیم آن را داشتید که ممکن است فرزندتان در معرض استعمال سیگار یا موادمخدر قرار بگیرد، با او در هر سنی که هست، درباره مواد صحبت کنید افزود: سال های میانی دبستان و پیش از شروع دوران نوجوانی، بهترین زمان برای صحبت کردن است. در این سن فرزند شما هنوز شروع به استقلال طلبی نکرده است و حرف شما به نوعی قانون نانوشته زندگی او خواهد شد. البته اگر فرزندتان به نوجوانی و جوانی رسیده باشد هم، هنوز برای صحبت کردن دیر نیست. مهم این است که از هر فرصتی برای صحبت در این باره استفاده کنید.
این روان شناس همچنین عنوان کرد: از قدیم این دیدگاه بین ما وجود داشته است که در رابطه با مصرف مواد، پسرها در معرض خطرند و اگر هم کسی قصد داشته باشد که با فرزندش درباره مواد مخدر صحبت کند، مخاطب اصلی پسرها هستند. اگرچه پیشترها فقط این پسرها بودند که مخاطبان اصلی مصرف مواد محسوب می شدند، اما امروزه الگوهای مصرف مواد تغییر کرده است و با ظهور مواد جدید در بازار، دیگر دخترها هم به اندازه پسرها در معرض اعتیاد هستند.
درباره اعتیاد زیاد بدانیدبخت همچنین بر افزایش اطلاعات والدین در این خصوص تاکید کرد و گفت: درباره اعتیاد و انواع مواد تا جای ممکن اطلاعات دقیق و علمی کسب کنید. کتاب بخوانید، در اینترنت جست و جو کنید و سوالاتتان را از متخصصان بپرسید. در منابع اینترنتی نه تنها می توانید درباره مصرف مواد اطلاعات کسب کنید، بلکه تصاویری از آن ها را هم ببینید شما باید اطلاعات کامل و درستی درباره موادمخدر و آسیبهای استعمال آن داشته باشید.
یک منبع خوب برای پرسش درباره مواد، اعتیاد و درمان آن شماره تلفن «خط ملی اعتیاد» (۰۹۶۲۸) است که می توانید از آن هم استفاده کنید.
از کاه، کوه نسازیدوی ادامه داد: یکی از مهمترین خطاهایی که والدین مرتکب می‌شوند این است که به هنگام صحبت درباره مواد می ترسند و این ترس را به فرزندشان منتقل می کنند. یکی از ویژگیهای نوجوانی این است که آن ها خود را مصون از هرگونه مشکل، بیماری و دردسر احساس می کنند؛ به همین خاطر نگرانی شما را واکنشی شدید و غیرمنطقی می دانند و آن را جدی نمی گیرند. از تصور این که ممکن است به فرزند شما مواد تعارف شده باشد و یا حتی آن را امتحان کرده باشد، وحشت نکنید. حتی اگر چنین اتفاقی افتاده باشد، مصرف امتحانی مواد لزوما به معنای اعتیاد فرزند شما و کارتن خواب شدن او نیست. باید با اعتماد به خودتان و فرزندتان، محکم و قاطع صحبت کنید.
موضع خودتان را محکم و قاطع بیان کنیداین روان شناس خاطرنشان کرد: پژوهش ها نشان داده است که مهم ترین عامل امتناع نوجوانان از مصرف مواد، تأثیر والدین است. نوجوانانی که از والدینشان پیغام «ما مصرف مواد را تأیید نمی کنیم» به صورت قطعی و واضح دریافت می کنند، کمتر به سمت مصرف مخدر می روند. پس با اطمینان و محکم به فرزندتان بگویید که با مصرف مواد موافق نیستید. اگر لازم بود، این کار را به صورت عملی هم نشان بدهید. برای مثال اجازه ندهید که برای خانه قلیان خریده شود و یا از مهمان سیگاری بخواهید سیگارش را بیرون از منزل یا نزدیک پنجره بکشد.
منصفانه صحبت کنیدبخت ادامه داد: صحبت‌هایتان باید منطقی باشد. صحبت کردن بدون برنامه و هدف درباره مصرف مواد و کارتن خواب شدن، برای نوجوانی که مصرف مواد را میان دوستانش دیده است، خنده دار به نظر می آید. به عنوان مثال مطرح کردن این موضوع که «اگرچه در ابتدا مصرف مواد نتایج زیاد بدی ندارد، اما به مرور زمان آسیب های غیرقابل جبرانش را نشان خواهد داد» قابل قبول تر است.
مسئولیت انتخاب را به گردن خودش بیندازیدوی در پایان گفت: به خاطرداشته باشید که وقتی بهترین نتیجه را خواهید گرفت که مسئولیت تصمیم گیری درباره رفتار را به عهده فرزندتان بگذارید. وقتی که شما این انتخاب را برای فرزندتان در نظر می گیرید که خودش گزینه درست را برگزیند، به نوعی از بروز هرگونه لجبازی جلوگیری می‌کنید.