فرارو- مرتضی واعظ؛ در تاریخ موسیقی ایرانی کم نیستند پسرانی که ساز پدر را به ارث برده اند. برادران فراهانی (میرزا عبدالله و آقا حسینقلی، پسران آقا علی اکبر) با تدوین ردیف موسیقی ایرانی شناخته شده ترین این پسران هستند.
پسران این هر دو (احمد عبادی و علی اکبر شهنازی) نیز بر همین نمط رفتند و نام خود را جاودانه کردند. با این حال این روند در این خانواده پس از آن متوقف شد. دلایلی که فرزندان راه پدران اهل موسیقی شان را ادامه نداده اند مختلف است و شاید یکی از مهمترین شان جایگاه موسیقی و مسائل مربوط به آن باشد.
در سه دهه اخیر با گسترش آموزش و اجرای موسیقی (علیرغم تمامی محدودیت ها) شرایط معیشتی برای تعداد معدودی از موسیقی دانان بهبود یافته است. از همین منظر از میان فرزندانی که در چند سال اخیر ابتدا در کنار پدر و سپس به طور مستقل در بازار موسیقی ایرانی جایی باز کرده اند همگی پدرانی نام آشنا و به لحاظ مالی موفق داشته اند. بدیهی است که در کنار مسائل فنی، وجود یک چشم انداز روشن مالی، راه را برای ادامه هموار می کند.
خواسته یا ناخواسته پسران از نام پدران نفع می برند و این «رانت» را مخاطبان خود در اختیار پسران قرار می دهند. هر چند بنگاه های تبلیغاتی از این مسئله بهره می برند و به آن دامن می زنند. اگرچه نمی توان رابطه آموزشی میان "پدر و پسر" را با "استاد و شاگرد" مقایسه کرد اما شاگردان پدر در صورت برابری فنی با پسر هیچگاه از موهبت به ارث رسیده از محبوبیت پدر، برخوردار نبوده اند.
در آستانه کنسرت دوره ای حسین علیزاده و شهرام ناظری با پسرانشان (صبا و حافظ)، نگاهی بیاندازیم به کارنامه پسرانی که به راه پدر رفته اند:
همایون شجریان شاید شناخته شده ترین فرزند در این میان باشد. او با تنبک خود ابتدا در آثار پدر ظاهر شد و حتی در یک اثر به همراه گروه کمانچه نواخت اما اولین بار در آلبوم «آهنک وفا» در زیر صدای پدر آواز خواند. سپس ترکیب تنبک و آواز را در گروه چهارنفره به همراه پدر، علیزاده و کلهر تجربه کرد و اولین آلبومیش را (نسیم وصل») به آهنگسازی محمدجواد ضرابیان در سال ۱۳۸۲ منتشر کرد.
محمدرضا شجریان در جریان کنسرت گروه حصار از فرزند خود چنین تعریف کرد: «همایون نشان داد که فرزند خلف نغمه و آواز است و ریتم‌ها هر قدر ترکیبی و پیچیده باشند به‌راحتی از عهده بر می‌آید و با استفاده از تکنیک خود تحسین و تشویق همگان را بر می‌انگیزد.»
اما محمد معتمدی دیگر خواننده جوان موسیقی ایرانی که در اپرای مولانا اثر بهروز غریب پور با همایون همکار بود و نقش بیشتری در اجرا داشت ضمن احترام به جایگاه همایون و پدرش از اینکه نامش در تبلیغات اثر نیامده گله کرده بود.
هر چند کیخسرو پورناظری بنیان گذار گروه تنبور شمس بوده است اما در این سالها پسران او نبض گروه را بدست گرفته و نام تنبور را از اسم گروه حذف کرده و به گروه جانی دوباره بخشیده اند.
تهمورث و سهراب اگرچه هر دو در بخش کردی گروه تنبور می نوازند اما در بخش فارسی به دست این یکی تار است و به دست آن دگر کمانچه و هر کدام سلیقه متفاوتی در آهنگسازی و تنظیم دارند. این دو پس از کنسرت های موفق با حمید رضا نوربخش و علیرضا قربانی دو سال پیش با محمدرضا شجریان کنسرتی دوره ای در قاره امریکا برگزار کردند.
تهمورث امسال را با آلبوم «نه فرشته ام نه شیطان» آغاز کرد. آلبومی با صدای همایون شجریان که در مدت کوتاهی چندین بار به انتشار مجدد رسید. پیش فروش بلیط برای اجرای زنده این آلبوم در مرداد ماه در تهران در مدت کوتاهی به پایان رسید و برگزار کنندگان مجبور به تمدید آن شدند. استقبال چنان بود که قرار شد در شهریور این آلبوم در ده شهر کشور اجرا شود.
منتقدان اما معتقدند که آلبوم به خاطر کلیپ جنجالی باران کوثری به شهرت رسید و شنیده شد. این عده با انتقاد از ساختار از هم گسیخته اثر آن را بیشتر به موسیقی پاپ شبیه دانسته اند.
حافظ ناظری اما بدون شک جنجالی ترین چهره در این میان است. او ابتدا در آلبوم مولویه پدرش سه تاری متفاوت نواخت و از دو سال پیش از انتشار سمفونی رومی به مخاطبان خود وعده داد که اثری متفاوت منتشر خواهد کرد. اسفند سال پیش این اثر منتشر شد و در مدت کوتاهی به صدر جدول پر فروش ترین های موسیقی کلاسیک جهان رسید.
در داخل کشور اما اهالی موسیقی ترجیح دادند که درباره اثر سکوت کنند و تنها هوشنگ کامکار آن هم پس از پنج ماه و به دلیل تبلیغات گسترده به نقد اثر پرداخت و آن را خسته کننده، تکراری و فاقد خلاقیت هنری دانست.
صبا علیزاده فرزند کمانچه نواز حسین علیزاده این روزها در تدارک کنسرتی دوره ای با پدرش در 10
شهر کشور است. همکاری او با گروه هم آوایان شروع شد و در گروه بین المللی نور به سرپرستی کریستف رضایی کمانچه نواخته است. از معدود آثار مستقل او پرفورمنسی به نام «یک ایرانی در حال خنثی کردن بمب هسته‌ای در خاک ایالات متحده آمریکا»است که در گالری سیحون در امریکا انجام داده است. همنوازی با ساز پدر موقعیتی است که مخاطبان می توانند راحت تر در مورد توانایی های او قضاوت کنند.
کسی که خواننده محبوب بنده بود، واقعا چطور بازیچه دست بی بی سی شد . نه که از خود او ولی از مواضع او بسیار متنفر شدم و الان هیچ محبوبیتی برای من ندارد