حسام‌الدین آشنا با انتقاد از وضعیت فرهنگی کشور، عنوان کرد: هنگام تصمیم‌گیری در دولت، نمایندگان منافع برای برداشتن کیک بودجه نفتی بیشتر با هم رقابت می‌کنند.
حسام‌الدین آشنا، مشاور رسانه‌ای رییس جمهور در همایش فعالان فرهنگی که دوشنبه 26 اسفندماه در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی (سرچشمه) برای لبیک به نگرانی رهبر معظم انقلاب پیرامون وضعیت فرهنگی کشور برگزار شد، عنوان کرد: بخش فرهنگ از نظر ما مظلوم است. به این معنا که ما در این بخش با ضعف بنیه جدی مواجهیم. مجموع بودجه بخش فرهنگ نسبت به کل بودجه بسیار اندک است. وقتی در یک دولت تصمیم‌گیری می‌شود، نمایندگان منافع برای اینکه از کیک بودجه نفتی بیشتر بردارند، با هم رقابت می‌کنند و آن‌ها که می‌توانند دسترسی بیشتری به سیاست‌مداران داشته باشند، در راه گرفتن امکانات بیشتر موفق‌تر می‌شوند. برخوردارها، برخوردارتر و نابرخوردارها، نابرخوردارتر می‌شوند.
آشنا همچنین عنوان کرد: بخش فرهنگ هیچ گاه در مواجهه با بخش‌های دیگر دست بالا را نداشته است. به طور کلی ما در حوزه فرهنگی سه مشکل داریم. اولین مشکل در زمینه هویت فرهنگی است. در این زمینه ما به یک اجماع و وفاق قدرتمند در کشورمان نرسیده‌ایم و نه درباره عناصر پایا و نه عناصر پویای هویت فرهنگی، توافقی نداریم تا بدانیم هسته فرهنگی ما کجاست که نباید دست بخورد و پوسته فرهنگی ما کجاست که اگر تغییر کرد لازم نیست کفن بپوشیم.
او همچنین عنوان کرد: مشکل دوم ما در زمینه زندگی فرهنگی است. این موضوع به بخش فعالیت‌ها و امکانات فرهنگی برمی‌گردد. ما در این زمینه مشکلات جدی داریم. موانع ساختاری برای فعالیت‌های فرهنگی به خصوص در زمینه امکانات فرهنگی وجود دارد.
آشنا افزود: سومین مسآله، مساله امنیت فرهنگی است. در این زمینه دو مساله کلیدی وجود دارد. یکی گزینش‌گری فرهنگی است به این معنا که ما توان به‌گزینی در مواجهه با فرهنگ‌های دیگر را داریم یا دچار انفعالیم و دیگری نفوذ فرهنگی که به این موضوع مربوط است که آیا ما می‌توانیم عناصری از فرهنگ خود را در منطقه و جهان نفوذ بدهیم یا خیر.
او سپس گفت: تاکنون تدبیر روشنی برای این سه حوزه اندیشیده نشده است. ما برای حل مشکلات فرهنگی به اصلاح ساختاری و اصلاح کنشگری نیاز داریم. این ساختارهای تصمیم‌گیری، اجرا و ارزیابی است که بخش فرهنگی ما را به صورت کنونی، مطرح کرده است.
آشنا با اشاره به طرح موضوع مهندسی فرهنگی در سال 81 از سوی مقام معظم رهبری، عنوان کرد: پس از گذشت این همه سال، شورای عالی انقلاب فرهنگی، سندی در این زمینه تهیه کرده که در آن وضعیت فرهنگی ایران و جهان و مسائل فرهنگی پیش رو، شاخص‌های اصلی فرهنگ کشور و کمیت‌های مطلوب فرهنگی، ذکر نشده است. آنچه که ذکر شده این است که اصول، مبانی و اولویت‌ها چیست و در پاسخ به این سوال که اولویت‌ها را بر چه اساسی تنظیم کرده‌اید گفته‌اند در جلسه‌ای موضوع را به بحث گذاشته‌ایم و بر اساس نظر افراد این اولویت‌ها تعیین شده است. آن‌ها در پاسخ به انتقادها می‌گویند در فصل دهم که قرار بوده نگاشت نهادی داشته باشند، نوشته‌اند قرار است یک شورای راهبری مهندسی فرهنگی به ریاست دبیر شورا تشکیل شود.
او ادامه داد: 11 سال طول کشیده و حالا باید یک شورا همه کارها را انجام دهد. ما با این ساختار ناکارآمد، نمی‌توانیم انتظار تحول جدی داشته باشیم. کسانی که وزارت ارشاد را دیده‌اند، برای‌شان کاملا روشن است که قرار نیست از آنجا چیزی گرم شود. صداوسیما هم با بیش از 40 هزار کارمند و هزار و 400 میلیارد هزینه در سال که حداکثر 250 میلیارد آن برای عملیات یعنی تولید، برایش باقی می‌ماند، یک سازمان بسیار سنگین و غیر چابک است که باید با شبکه‌های بسیار کوچک، موثر و چابک، مقابله کند.
آشنا همچنین گفت: در بحث کنشگران فرهنگی، این میزان وزن دادن به دولت در فرهنگ بسیار قابل مناقشه است یعنی مسئولیت را به کنشگرانی داده‌ایم که درواقع کارمند هستند. در مقابل کنشگران فعال اجتماعی و فرهنگی را که می‌توانند با تشکل‌های کوچک و موثر فعالیت کنند، چندان حمایت نکرده‌ایم. آن‌هایی را که قبل از ما وجود داشته‌اند تضعیف کرده‌ایم و از آن‌هایی که می‌خواسته‌اند متولد شوند، حمایت‌های ناقص و مشروط داشته‌ایم. گویا هر کس از ما پول می‌گیرد، باید فرمان هم بپذیرد. در حالی که کنشگران فرهنگی کارمندان ما نیستند و ما باید بپذیریم که در این زمینه هزینه کنیم برای اینکه مورد انتقاد قرار بگیریم. امیدوارم این ظرفیت در ما به وجود بیاید که هزینه کردن برای مورد انتقاد قرار گرفتن را بپذیریم.
همچنین در بخش دیگری از این همایش رضا امیرخانی، نویسنده در سخنانی گفت: آنچه در این نشست رخ نشان داده این است که آدم‌هایی با سلایق گوناگون کنار هم نشسته‌اند.
او ادامه داد: من دنبال این نبودم که در این جلسه، به یک حرف کلی برسیم. همین نشستن افراد با سلیقه‌های گوناگون زیر یک سقف کافی است و باور دارم که همه این نگاه‌های متفاوت قرار است برای انقلاب اسلامی تلاش کند. می‌دانم خیلی از دوستان ما را از قطار انقلاب اسلامی پیاده کرده بودند و بلیت‌مان را هم گرفته بودند.
امیرخانی سپس گفت: اینکه ما به اینجا آمده‌ایم به این معناست که دغدغه انقلاب اسلامی داریم؛ اما درباره اینکه چگونه این نگاه‌های متفاوت اینجا جمع می‌شوند، باید گفت با دعوت آقای محمدرضا زائری. آیا ما با هم هم‌نظر هستیم؟ از آنجا که ما جهال هستیم حتما همه اختلاف نظرهای بسیاری هم داریم. چگونه است که با دعوت ایشان همه اینجا جمع می‌شوند؟ آنچه مهم است این است که دعوت کننده این جلسه، همواره حرمت افراد را نگه داشته است. اینکه اختلافات و تفاوت‌ها را به رسمیت بشناسیم و در عین این به رسمیت شناختن به یکدیگر احترام بگذاریم، اهمیت دارد.