تهران-واشنگتن با یکدیگر مذاکره کردند؛ مستقیم و دوجانبه؛ همان‌طور که آمریکا خواستار شده بود و وعده از سرگیری آن را داده بود؛ در همان مکانی که پیش از این پیشنهاد شده بود؛ آلماتی. اما نه در همان زمان پیشنهادی. ایران و آمریکا نه در «آلماتی1» بلکه در «آلماتی2» با یکدیگر مذاکره کردند. این ادعایی است که کریستین‌ساینس‌مانیتور و میدل‌ایست آنلاین در گزارش‌هایی جداگانه مطرح کردند.
میدل‌ایست آنلاین در گزارشی با عنوان «آیا آمریکا می‌تواند به اهداف ایران ضربه بزند» مدعی شد سرپرست هیات مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی ایران و مذاکره‌کننده آمریکا در حاشیه دومین دور مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 در آلماتی، مستقیم و دوجانبه با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو کردند.
روزنامه آمریکایی کریستین‌ساینس‌مانیتور هم در گزارشی جداگانه با عنوان «شکاف عمیق در آخرین دور از مذاکرات هسته‌ای ایران» به نقل از دیپلمات‌ها مدعی انجام این دیدار شد.
میدل‌ایست آنلاین در گزارش خود ادعا کرد: وندی شرمن، مذاکره‌کننده ایالات متحده آمریکا در گروه 1+5 گفته است که در آلماتی قزاقستان مذاکره دوجانبهای با سعید جلیلی، سرپرست هیات مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی ایران داشته است که این دیدار30 تا 40 دقیقه به‌طول انجامیده و او سوالات جدی را مطرح کرد که با توضیحات مفصل و با جزییات کامل نماینده جمهوری اسلامی ایران روبه‌رو شد.
این ادعا درحالی مطرح شد که تاکنون خبر رسمی از دیدار دوجانبه، وندی شرمن و سعید جلیلی در «آلماتی2» منتشر نشده است و دو کشور هم واکنش رسمی درباره این خبر نشان نداده‌اند. هر چند به‌طور غیررسمی یک منبع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایرانی، دیروز انجام هرگونه ملاقات دوجانبه میان نمایندگان ایران و آمریکا در جریان نشست «آلماتی2» را تکذیب کرد.
به گزارش ایسنا این منبع نزدیک به تیم ایرانی تاکید کرد: نماینده آمریکا صرفا در قالب گروه 1+5 و در صحن رسمی مذاکرات دیدگاه‌های خود را بیان کرد و نمایندگان جمهوری اسلامی نیز متقابلا در همان جمع پاسخ‌های لازم را به او و نمایندگان دیگر کشورها داد.
با وجود این تکذیب غیررسمی، احتمال انجام این دیدار به طور کامل مردود نیست. در جریان برگزاری مذاکرات «آلماتی2» سرپرست مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران و معاونش، علی باقری، چندین دیدار دوجانبه با نماینده کشورها عضو گروه 1+5 (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) برگزار کردند که اخبار آن هم به طور رسمی منتشر شد.
هرچند این اخبار محدود به دیدارهای سعید جلیلی با کاترین اشتون، سرپرست هیات مذاکره‌کننده گروه 1+5، و دیدارهای علی باقری با هلگا اشمید، معاون کاترین اشتون، و مذاکره‌کننده فرانسه، روسیه و چین می‌شود. با این حال به دلیل این‌که دیدارهای دوجانبه و چندجانبه جمهوری اسلامی ایران با نمانیدگان گروه 1+5 پشت درهای بسته و به دور از چشم خبرنگاران انجام شده ممکن است دیدار سرپرست هیات مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی ایران و مذاکره‌کننده آمریکا نیز انجام شده باشد. در مذاکرات آلماتی، محل برگزاری این مذاکرات با محل استقرار خبرنگاران متفاوت بود.
در مذاکرات آلماتی، هتل ریکسوس، میزبان برگزاری مذاکرات جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5 بود و هتل اینتر کانتیننتال، محل استقرار خبرنگاران پوشش‌دهنده این مذاکرات بود؛ دو هتل دور از هم. به جز تصویربرداران، آن هم برای مدت زمان محدود، خبرنگاران امکان حضور در محل مذاکرات را نداشته‌اند؛ بنابراین احتمال انجام این دیدار دوجانبه دور از چشم خبرنگاران وجود دارد و ممکن است سرانجام اصرارهای واشنگتن نتیجه بخش شده باشد. سال گذشته در آستانه دور جدید مذاکرات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5 با یک وقفه 15ماهه در آلماتی که به «آلماتی1» مشهور شده است، ایالات متحده آمریکا دوبار به طور رسمی از جمهوری اسلامی ایران درخواست کرد که دو کشور در حاشیه این مذاکرات، مذاکره رسمی و دوجانبهای با یکدیگر داشته باشند. این درخواست را هر دوبار هم ویکتوریا نولند، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، مطرح کرد.
او ابتدا 19بهمن سال‌جاری در کنفرانس خبری اعلام کرده بود: «هنگامی‌که جو بایدن، معاون رییس‌جمهوری، در مونیخ بود این مطلب را صریح اعلام کرد که آمریکا برای مذاکره دوجانبه با ایران در قالب نشست 1+5 در آلماتی آماده است.»
با این حال آن زمان، نه درخواست جو بایدن و نه درخواست سخنگوی وزارت خارجه آمریکا برای مذاکره مستقیم ایران و آمریکا در حاشیه مذاکرات آلماتی مورد توجه قرار نگرفت و طرح این درخواست بررسی‌نشده به بایگانی سپرده شد. این در حالی بود که برخی رسانه‌های غربی با استناد به مواضع انقلابی مقام معظم رهبری که اواخر سال گذشته در اوج درخواست‌های آمریکا برای مذاکره با ایران مطرح شد، برداشت‌های نادرستی را درباره مذاکره ایران و آمریکا به مخاطبان القا کردند.
هرچند محمد خزاعی، سفیر و نماینده دایم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد در نیویورک، در واکنش ناچار شد درباره سخنان مقام معظم رهبری توضیحاتی ارائه کند. وی در پاسخی درباره مخالفت ایران برای مذاکره با آمریکا به استناد سخنان مقام معظم رهبری اعلام کرد: ممکن است افرادی بگویند جمهوری اسلامی ایران مخالف گفت‌وگو و تعامل است و این را بهانه‌ای برای غیرمنطقی‌خواندن ایران قرار دهند و در‌نتیجه به‌دنبال گزینه‌های جایگزین برای آن باشند، اما من باید تاکید کنم که آن‌ها کاملا اشتباه می‌کنند. ملت ایران ملتی منطقی است و هرگز مخالف گفت‌وگو با دیگر کشورها مانند آمریکا نبوده است.»
براساس آنچه مقامات جمهوری اسلامی ایران تاکید کرده‌اند تغییر در رویکرد آمریکایی‌ها درقبال جمهوری اسلامی و کنارگذاشتن گزینه فشار و مذاکره می‌تواند راهکاری برای نشان‌دادن حسن‌نیت آن‌ها برای مذاکره با ایران باشد. با این حال، واشنگتن بدون پاسخ به این درخواست جمهوری اسلامی ایران، یعنی تغییر در رویکرد خود در قبال ایران و حداقل کاهش فشارها، از جمله تحریم‌های اعمالی، همچنان بر مذاکره با تهران اصرار داشت.
بر همین اساس «ویکتوریا نولاند»، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، بار دیگر سوم اسفندماه سال گذشته و درست سه روز مانده به دور تازه مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 در آلماتی، درخواست مذاکره مستقیم ایران و آمریکا در حاشیه این مذاکرات را تکرار کرد و گفته بود طرف آمریکایی مایل است در حاشیه مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 با طرف ایرانی دیدار و گفت‌وگو داشته باشد.
وی اضافه کرده بود: ما پیش از این نیز پیشنهاداتی ارائه کردیم و اکنون پیشنهاد خود را تجدید می‌کنیم. ما با جدیت معتقدیم که این یک راه‌حل دیپلماتیک است که اکنون پیش‌رویمان قرار دارد. با وجود تکرار درخواست مذاکره مستقیم با ایران از سوی سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، جمهوری اسلامی ایران حاضر نشد این درخواست را در مذاکرات «آلماتی1» اجابت کند با مذاکره‌کننده آمریکا در گروه 1+5 پشت یک میز به طور مستقیم و دوجانبه دیدار و مذاکره کند.
با وجود این، آمریکایی‌ها پس از این مذاکرات دست از تکرار درخواست خود برای انجام مذاکره با جمهوری اسلامی ایران برنداشتند و به اشکال مختلف از سوی مقامات این کشور به‌خصوص جان کری، وزیر خارجه آمریکا مطرح شد. درخواستی که احتمالا در «آلماتی2» هم مطرح شده است؛ اما این‌که به این درخواست پاسخ داده شده یا نه هنوز در حالی از ابهام است.
انتقاد آمریکا، انگلیس و اتحادیه اروپا از ایراندرخواست آمریکا برای مذاکره مستقیم با جمهوری اسلامی ایران درحالی است که دو کشور همچنان شرایط گفت‌وگو را ندارند و شکاف عمیقی در مواضع دو کشور وجود دارد؛ موضوعی که در پایان مذاکرات «آلماتی2» هم سرپرست هیات مذاکره گروه 1+5 و هم سرپرست مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی ایران بر آن تاکید کردند.
وجود این شکاف نیز دیروز یک‌بار دیگر نمایان شد؛ آن‌هم یک روز پس از برگزاری جشن ملی فن آوری هسته‌ای در ایران؛ روزی که جمهوری اسلامی ایران چند طرح در راستای انجام فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای خود افتتاح کرد، اما با واکنش تند آمریکا، انگلیس و اتحادیه اروپا روبه‌رو شد. مقامات ایرانی سه‌شنبه گذشته همزمان با مراسم روز ملی فناوری هسته‌ای از راه‌اندازی دو طرح مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای خبر دادند. این طرح‌ها شامل آغاز برداشت اورانیوم از معادن مرکز ایران و راه‌اندازی تاسیسات فرآوری اورانیوم و تبدیل آن به کیک زرد است.
در همین حال دیروز وزیرخارجه آمریکا، گشایش فاز یک و دو معدن ساغند را «تحریک‌کننده» و غیرسازنده خواند. به گزارش ایسنا، روزنامه اورشلیم پست گزارش داد که جان‌کری، وزیر امور خارجه آمریکا که در فرودگاه بن‌گوریون با خبرنگاران صحبت می‌کرد، گشایش فازهای یک و دو ساغند را با اقدامات هسته‌ای تهدیدآمیز کره‌شمالی مقایسه کرد و در اظهاراتی بی‌اساس ادعا کرد: این بی‌تشابه به کره‌شمالی نیست که در آنجا کیم جونگ اون تصمیم به بازگشایی فرآیندهای غنی‌سازی با ساخت دوباره تاسیساتی که تخریب آن بخشی از یک توافق بوده نیست.
وی ادعا کرد: این هم به همان اندازه تحریک‌کننده است که تولید کیک زرد راه‌اندازی و هرگونه گامی برداشته شود که افزاینده سرعتی است که با آن شما به سمت مواد شکافت‌پذیر غنی‌سازی می‌روید که اگر حتی تهدید نباشد سوالات را افزایش می‌دهد و فکر می‌کنم که این سازنده نیست. به گزارش فارس به نقل از خبرگزاری فرانسه، «ویلیام هیگ»، وزیر خارجه بریتانیا، رونمایی ایران از معادن و مجتمع جدید تولید اورانیوم «به هیچ‌وجه راهگشا نیست.»
وی همچنین گفت موضوع ایران در نشست جی8 (که از دیروز آغاز به کار کرد) مورد بررسی قرار می‌گیرد. با این حال وزیر خارجه انگلیس گفت: امروز پیشنهادی برای اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران ارائه نمی‌کنیم. مایکل مان، سخنگوی مسئول عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در واکنش به افتتاح طرح‌های جدید ایران گفت: اعلام راه‌اندازی طرح‌های جدید هسته‌ای توسط مقامات ایرانی، اقدام ناگهانی نبود.
سخنگوی اشتون همچنین گفت: از زمان اعلام راه‌اندازی طرح‌های جدید هسته‌ای تهران تعجب نکرده است؛ چراکه به گفته وی، اعلام طرح‌های جدید هسته‌ای ایران با روز ملی فناوری هسته‌ای این کشور همزمان بوده است. وی گفت: خبر راه‌اندازی تاسیسات جدید هسته‌ای ایران نیازمند تغییر موضع گروه 1+5 نیست. این گروه تلاش می‌کند از طریق مذاکرات، تهران را به سمت کشف واقعیت فعالیت‌های هسته‌‌ایش سوق دهد.
منبع: بهار