فرارو- یک استاد روابط بین الملل دانشگاه در واکنش به ارزیابی هیات‌های مذاکره کننده جمهوری اسلامی ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی از مذاکرات فنی و حقوقی روز پنجشنبه که هر دو طرف آن را مثبت و سازنده ارزیابی کردند و ابراز امیدواری نمودند که به زودی زمینه توافق و تفاهم حاصل شود گفت: «ابراز امیدواری برای دستیابی به توافق و تفاهم نباید در حد حرف و ژست دیپلماتیک باشد؛ بلکه باید در عمل هم محقق شود.»
دکتر نوذر شفیعی، استاد دانشگاه و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان این مطلب در گفتگو با فرارو گفت: «تصور بنده این است که دو طرف برای رسیدن به نتایج مثبت و سازنده و حل و فصل و یا کاهش اختلافات و سوء تفاهمات نیازمند اراده و حسن نیت لازم هستند.
وی افزود: «در صورتی که رویکرد و نگاه طرفین، مذاکره برای مذاکره نباشد بلکه نگاه‌شان مبتنی بر مذاکره برای نزدیک کردن دیدگاه‌ها حول محور برنامه هسته‌ای ایران باشد، در صورت وجود دو فاکتور تعیین کننده مورد اشاره یعنی «اراده» و «حس نیت» می‌توان به آینده این مذاکرات امیدوار بود.»
این تحلیلگر مسائل بین الملل ادامه داد: «با این حال به دلیل اتفاقاتی که تاکنون در مسیر مذاکرات هسته‌ای ایران چه در بعد فنی و حقوقی با آژانس بین المللی انرژی اتمی و چه در بعد سیاسی با گروه ۱+۵ افتاده یک نوع یاس و ناامیدی میان تحلیلگران پیرامون آینده این مذاکرات ایجاد شده است.»
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تصریح کرد: «این ناامیدی هم به این دلیل ظهور و بروز پیدا کرده که جمهوری اسلامی ایران سال‌ها است که هم مذاکرات را گفتمان غالب خود در مواجه با جنجال آفرینی‌های حول برنامه هسته‌ای خود کرده است و هم در چارچوب فنی و حقوقی با آژانس و هم در چارچوب سیاسی با گروه ۱+۵ حتی بیش از قوانین و مقرارت بین المللی همکاری داشته است.»
شفیعی تاکید کرد: «با این حال جمهوری اسلامی ایران پاسخی که از این همه همکاری دریافت کرده است نه تشویق بلکه تنبیه و دریافت تحریم‌های همه جانبه در چارچوب قطعنامه شورای امنیت و یکجانبه از سوی کشورهای غربی بوده است.»
این استاد روابط بین الملل دانشگاه ادامه داد: «بنابراین می‌توان نتیجه گیری کرد در صورتی که طرفین پرونده هسته‌ای ایران اراده و حس نیت خود را به منظور گذار از فضای کنونی به کار نگیرند و زود‌تر برای حل و فصل این پرونده تصمیم گیری نکنند ممکن است این پرونده در مسیری قرار گیرد که تصمیم گیری درباره آن بیش از پیش سخت‌تر شود.»
وی در ادامه در مورد موانع پیش روی توافقات ایران و آژانس که عمدتا بیش از آنکه فنی و حقوقی باشد سیاسی است گفت: «درباره نقش و جایگاه سازمان‌های بین المللی در حل و فصل منازعات بین المللی دو دیدگاه وجود دارد یک دیدگاه ایده آلیستی و دیدگاه دیگر رئالیسیتی است.»
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس افزود: «دیدگاه ایده آلیستی تاکید دارد که سازمان های بین المللی مستقل از دیدگاه و نظرات اعضا و بدون اعمال نظر و نفوذ آن‌ها عمل می‌کنند؛ بر خلاف این دیدگاه، دیدگاه رئالیستی تاکید دارد که سازمان‌های بین المللی عمدتا تحت نفوذ قدرت‌های بزرگ عمل می‌کنند و نمی‌توانند نگاه و رویکرد مستقلی به منازعات بین المللی داشته باشند.»
شفیعی با تاکید بر اینکه در نوع مواجهه آژانس بین المللی انرژی اتمی با پرونده هسته‌ای ایران نگاه رئالیستی حاکم است گفت: «در سال‌های گذشته آژانس بین المللی انرژی اتمی تحت تاثیر قدرت‌های بزرگ عمل کرده و به این دلیل رویکرد آژانس در قبال پرونده هسته‌ای ایران بیش از آنکه فنی و حقوقی باشد سیاسی است.»
وی افزود: «اگر آژانس پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) را مبنای مواجهه با پرونده هسته‌ای ایران قرار می‌داد و بر اساس آن وارد مذاکره با جمهوری اسلامی ایران می‌شد خیلی زود‌تر از این، باید شاهد مختومه شدن پرونده هسته‌ای ایران می‌بودیم.»
این تحلیلگر مسائل بین الملل ادامه داد: «همچنین اگر همین پیمان مبنای آژانس بین المللی قرار می‌گرفت به دلیل در دستور کار قرار دادن برنامه صلح آمیز هسته‌ای، جمهوری اسلامی ایران نه تنها نباید تحریم می‌شد بلکه در راستای همین پیمان NPT می بایست از همکاری‌ها و کمک‌های فنی آژانس بین المللی برای پیشبرد این برنامه و دستیابی جمهوری اسلامی ایران به تکنولوژی هسته‌ای برخوردار می‌شد.»
وی تصریح کرد: «بر این اساس انحرافی که در پرونده مناقشه برانگیز هسته‌ای ایران ایجاد شده نه از جانب جمهوری اسلامی و برنامه هسته‌ای در دستور کار آن؛ بلکه از جانب آژانس بین المللی انرژی اتمی است که از در اختیار قرار دادن دانش و تکنولوژی صلح آمیز هسته‌ای به ایران خودداری می‌کند.»
شفیعی در خاتمه گفت: «در عوض جمهوری اسلامی ایران هم برای دستیابی به این تکنولوژی به دانش بومی خود اتکا کرده که همین امر نیز نگرانی‌ها را در مجامع بین المللی ایجاد کرده است؛ نگرانی‌هایی که به هیچ وجه قابل اهمیت نیست و تنها از این منظر مطرح می‌شود که جمهوری اسلامی ایران نمی‌بایست از پیشرفت‌های لازم در عرصه بین المللی برخوردار شود.»