مسجد جامع اصفهان

مسجد جامع اصفهان ، یکی از باشکوه‌ترین و قدیمی‌ترین مساجد ایران و جهان اسلام است که نمایانگر تحولات معماری اسلامی در طول بیش از پنج قرن است. این مسجد که در مرکز شهر اصفهان قرار دارد، تاریخچه‌ای طولانی و پیچیده دارد و ساخت آن به دوران سلسله‌های مختلف از جمله سلجوقیان، ایلخانیان، مظفریان، تیموریان و صفویان برمی‌گردد. ویژگی برجسته مسجد جامع اصفهان ، تنوع و تکامل سبک‌های معماری است که در بخش‌های مختلف آن مشاهده می‌شود. این مسجد با داشتن چهار ایوان بزرگ، گنبد‌های متعدد، شبستان‌های وسیع و حیاط مرکزی، یک نمونه بی‌نظیر از معماری اسلامی است. ایوان جنوبی که به «ایوان قیصریه» معروف است، با کاشی‌کاری‌های زیبا و کتیبه‌های قرآنی تزئین شده و یکی از شاهکار‌های هنر معماری اسلامی به شمار می‌رود. گنبد نظام‌الملک و گنبد تاج‌الملک از دیگر بخش‌های برجسته این مسجد هستند که هر کدام با سبک خاص خود و تزئینات گچ‌بری و آجری، نشان‌دهنده اوج هنر معماری و مهندسی در زمان خود هستند. همچنین، استفاده از نور و سایه در طراحی این مسجد به گونه‌ای است که فضای معنوی و روحانی آن را تقویت می‌کند. مسجد جامع اصفهان به عنوان یک میراث جهانی در فهرست یونسکو ثبت شده است.

قدیمی‌ترین بنای تاریخی اصفهان را باید مسجد جامع یا مسجد جمعه تلقی کرد. سیمای فعلی مسجد عمدتا مربوط به اقدامات دوره سلجوقی است؛ اما تعمیرات و الحاقات آن به دوران بعد، به‌خصوص عصر صفویان مربوط می‌شود. گرچه در کاوش‌های باستان‌شناسی آثاری متعلق به دوران آل‌بویه و قرن سوم هجری کشف شده‌اند. در همین کاوش‌ها آثاری از دوران قبل از اسلام نیز به دست آمده است. بخش‌های مختلف مسجد جامع اصفهان که در آخرین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو به فهرست جهانی افزوده شده است، نزدیک به دوهزار سال شکل گرفته و طی این سال‌ها در حال مرمت یا بازسازی بوده است. مهم‌ترین طرح‌های توسعه مسجد جامع اصفهان در دوران آل‌بویه و پس از آن، در دوران حکومت صفویه شکل گرفته است. قسمت‌هایی از این مسجد از جمله مدرسه‌ی مظفری و شبستان ۱۸ ستون امکان بازدید عمومی ندارد. مدرسه مظفریه مسجد جامع اصفهان توسط سلطان محمود آل مظفر بنا گردید. این مدرسه در جایی ساخته شده است که به صفه عمر نیز شهرت دارد. فضا‌های این قسمت را یک ایوان با طاق آهنگ، دو راهروی کنار آن با طاق چهار بخش و یک شبستان بزرگ با طاق خوانچه پوش و یک تاق مرکزی در بر می‌گیرد.

کاوش‌های باستان‌شناسی نشان از آن دارد که احتمالاً این مسجد پیش از اسلام هم، مرکز مذهبی مهم شهر بوده و به‌صورت یکی از آتشکده‌های شهر اصفهان کاربری داشته است.