فارغ از قضاوت انتقادها به خاتمی، صرف انتقادها و حتی طرح عبور از خاتمی نشان میداد که همواره مطالبات اصلاحی بر نمایندههای اصلاحات فائق بوده است و دستِکم میان جامعه اصلاحطلب و اصلاحطلبانِ مرسوم رابطه مرید و مرادی حاکم نبوده است.
سعید حجاریان معتقد است "اصلاحطلبی اکنون معلق است و تنها راه برونرفت تعیین و بازآرایی گفتمان و آرمان و استراتژی و سازمان است. به هر میزان بر این چهار مؤلفه تمرکز شود، میتوان آینده بهتری را تصور کرد. اما باید مراقب بود که تحت عنوان بازسازی اصلاحات، اصلاحطلبی از کارکرد و معنای واقعیاش تهی نشود."
حجاریان: برخی اصلاحطلبان صندلیطلب معتقدند سیاست مقدمه کسبوکار است
سعید حجاریان گفته واقعیت این است بعضی دوستان در توهم سالهای گذشته به سر میبرند و گمان دارم اکنون به خود آمده و فهمیدهاند این امامزاده معجزه نمیکند. اما بعضی صندوقمحور هستند و اگر روزی برسد که ناگزیر از انتخاب بین جبهه پایداری و حزب مؤتلفه شوند، حتما وارد فاز تبلیغات خواهند شد و کمپین میسازند.
موسوی لاری:
عبدالواحد موسوی لاری گفت: خدا کند آقای رئیسی که روی کار میآید این مسائل را مورد توجه قرار دهد که نمیتوان تمام این مردم را نادیده بگیرید، صحبت از ۶۰ درصد جامعه است و نمیتوان این ۶۰ درصد را نادیده گرفت. آقای رئیسی از کل واجدین شرایط چیزی حدود ۳۳ الی ۳۴ درصد رأی آورده است یعنی ۶۵ درصد از واجدین شرایط به این رئیس جمهور رأی ندادند.
علیزاده طباطبایی با انتقاد از برخی روشهای فعالیت سیاسی اصلاحات در سالهای اخیر گفت: نقد من به اصلاحطلبان این است که آماده پرداخت هزینه نبودند و برای این کار توجیه داشتند و میگفتند نظام که مال ما است ما جزو نظام هستیم و نباید ما در زندان باشیم، ما باید بیرون باشیم.
جواد امام، در پاسخ به سخنان اخیر صوفی گفت: افرادی که در لیست حضور داشتند، با آقای خاتمی دیدار داشتند و از ایشان درخواست کردند که از لیست حمایت کنید و بههیچوجه اینطور نبود که برخی با برنامهای از پیش طراحیشده آقای خاتمی را تحت فشار قرار داده باشند.
تاجیک: همه دولتها با سلام و صلوات روی کار آمدهاند
محمدرضا تاجیک گفت: این وضعیت دولتها در جامعه ماست؛ دولتهای کمحوصله و زودگذری که پایان خوشی ندارند و هیچکدامشان امتداد هم نیستند. همه آغاز هستند و هیچکدام توالی دیگری نیست. به همین دلیل شاید در جامعه ما انباشت تجربه، تدبیر و سیاست در سطح کلان صورت نمیگیرد.
سه راهی اصلاحطلبان؛ انتقاد محض، تعامل انتقادی یا تعامل منفعل؟
بخشی از اصلاحطلبان بیمیل نیستند که صرفا منقد رئیسی نباشند و با او از در تعامل وارد شوند تا هم به صفت فردی برای همیشه از چارچوب سیاست رسمی بیرون رانده نشوند و امید داشته باشند که باز هم میتوانند وارد قدرت شوند و احیانا به سرنوشت نهضت آزادی دچار نشوند و هم با نگاهی خوشبینانه دولت رئیسی را به سمت اهداف اصلاحطلبانه خود سوق دهند.
پناهیان با بیان اینکه فرهنگ تخریب و تخطئه از دیکتاتوری رضاخانی بدتر است، اظهار داشت: این فرهنگ را جماعتی در کشور باب کرد که در رأس آنها سعید حجاریان قرار دارد. آنها هر کس سخن علمی مطرح میکرد، به اون برچسب میزدند و توهین و تخریب را باب کردند.
د اصلاحطلبان بیش از هر زمانی به بازسازی درونی نیاز دارند؛ اعم از بازسازی گفتمانی، ترمیم اعتماد سرمایه اجتماعی و البته بهبود سیاستورزی برای بهدستآوردن قدرتِ سیاسی و اگر چنین نشود، بسیار بعید است در سالهای آتی نیز بتوانند بازهم نمایندگی اکثریت مردم را به دست بیاورند.
عباس عبدی گفت: من به عنوان یک اصلاحطلب در عرصه عمومی مینویسم، فقط همین. به من میگویید چرا حرفت را به شورای تصمیمگیران جبهه اصلاحات نمیرسانی و من میگویم حدود سه سال قبل به دیدن آقای خاتمی رفتم، و خیلی صریح تحلیل کردم که وضعیت اصلاحطلبان در قبال طرف مقابل، به بنبست رسیده است.
هادی خامنه ای گفت: حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) یکی از افتخاراتی که در خطبههایش مطرح کرده، این است که وضع مردم را بهبود بخشید. کسانی که خواستار حکومت اسلامی هستند، باید بدانند که اسلامی کردن یعنی همین. انسانهای خردمند جامعه درجهبندی مسائل را تشخیص میدهند که در مسائل فرهنگی آیا مقدار موی یک دختر خانم مهمتر است یا تا کمر دولا شدن او در سطل زباله.
اصلاحطلبان در شرایط ازدستدادن سرمایه اجتماعی و توأمان قدرت سیاسی باید یک بار برای همیشه بنشینند و به پرسشهای بنیادینی که باعث بهوجودآمدن وضعیت امروزشان شده است، پاسخ دهند؛ نه آنکه بدون هیچ برنامهای باز هم و اینبار در سال ۱۴۰۲ عزم انتخابات مجلس کنند، ولی با دستان خالی.
چرا انتخابات سال ۸۴ آینده سیاسی هاشمی و اصلاحطلبان را متحول کرد؟
گرچه روایت مرعشی رخ داده است و هاشمی در پی باخت از احمدینژاد یک روز هم مسئولیتش در مجمع تشخیص را رها نکرد و همان فردایش در مجمع حاضر شد، اما میشد دریافت که از این باخت و البته هجمههایی که علیهاش انجام شد، بهشدت ناراضی بود.
علی صوفی: خاتمی باید در تدوین مانیفست پیشقدم شود
اصلاحطلبان اصلا نمیدانند از قدرت چه میخواهند. یکی از مهمترین شعارهای طیفهایی از اصلاحطلبان این است که اصلاحات فقط در صورتی زنده میماند که در قدرت حضور داشته باشد، زیرا اصلاح جز با دردستداشتن قدرت میسر نمیشود، اما باز هم هیچکس نمیگوید قرار است با قدرت چه چیزی اصلاح شود؟
آقای همتی شما هم از بازیگران مهندسی انتخابات هستید؟!
محمود صادقی در توئیتی خطاب به همتی نوشت: جناب آقای همتی! لطفاً طوری اظهارنظر نفرمایید که کسانی که از شما حمایت کردند پشیمان شوند.
اختلافات اصلاحطلبان وارد فاز جدیدی شده است
یک دسته از اصلاحطلبان مانند حجاریان خود اصلاحطلبان را مقصر شرایط فعلی میدانند، یک دسته هم مانند اعضای نهاد اجماعساز رد صلاحیتها را عامل کاهش مشارکت میدانند.
محمدرضا تاجیک
اکنون که جریان رسمی اصلاحطلبی لاجرم در اندیشهی نقد واساختی خود شده است، شاید در نخستین و ضروریترین گام، باید از هستهی سخت خود امتناع و تخطی کند و هستهای نرم و انعطافپذیر و خلاق را جایگزین آن نماید. تا این هستهی سخت دود نشود و به هوا نرود، بعید میدانم تغییر و تحولی در حال و احوال نظری و عملی این جریان منجمد و یخزده ایجاد شود.
سرنوشت نهاد اجماعساز چه میشود؟
قرار است گفتمان اصلاحات چه باشد؟ و آنها چه تعریفی از خود به جامعه ارائه میدهند؟ یعنی قرار است تفاوت آنها با دیگر جبهههای سیاسی چه باشد و مردم میتوانند چه انتظاراتی از آنها داشته باشند؟
حجت نظری گفت: متاسفانه دوستان اصولگرای ما درکشان آنقدر پایین است که متوجه نمیشوند اگر از جامعه رای ما (اصلاحطلبان) کم کنند، به سبد رای آنها ریخته نخواهد شد. متاسفانه هر آن چیزی که از سبد آرای اصلاحطلبان کم بشود، به سبد تحریمیها یا به سبد کسانی که با کلیت جمهوریت نظام قهر میکنند ریخته خواهد شد و این به هیچ وجه به نفع تمامیت ارضی و منافع ملی و کلیت نظام نیست.