« چگونه میتوان پذیرفت دختری ۱۵ ساله که حق ندارد حساب بانکی افتتاح کند، داراییهای خود را بفروشد، رییسجمهور یا نماینده مجلس را انتخاب کند، صلاحیت، بلوغ عقلی و عاطفی برای انتخاب همسر مادامالعمر خود را دارد؟ چگونه فرد زیر ۱۸ سال که به سن رشد و اقامه دعوی در دادگاه و ارائه درخواست طلاق نرسیده، صلاحیت امضای اوراق ازدواج را دارد؟ چگونه میتوان به رضایت از زندگی و دوام این ازدواج، اطمینان داشت؟»
کودک همسری در چه استانهایی بیشترین و کمترین رواج را دارد؟ هر چند آمارها در این زمینه به روز نیست، اما بر اساس گزارشهایی که رسانهها در دو سال اخیر عمدتا به نقل از معاونت رئیسجمهور در امور زنان و خانواده در دورههای پیشین اعلام کردهاند، خراسان رضوی، آذربایجانشرقی و سیستان و بلوچستان بیشترین آمار کودک همسری را دارند.
معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده:
«ازدواج بهنگام خوب است، اما ازدواج در سنی که کودک هنوز به آگاهی نرسیده است و توان انتخاب و شروع یک زندگی را ندارد و ناخواسته وارد زندگی جدید میشود، مورد قبول هیچکس نیست. قطعا این مساله یک خرده فرهنگ است و در کشور شیوع ندارد، اما هر یک مورد کودکهمسری زیاد است و باید متوقف شود.»
بر اساس گزارش تازه مرکز آمار ایران همچنان شاهد ازدواج، مادر شدن و همچنین طلاق کودکان زیر ۱۸ سال هستیم
در سال ۱۴۰۱ حدود ۲۷ هزار دختربچه زیر ۱۵ سال ازدواج کردند و بیش از ۱۳۹۰ زن زیر ۱۵ سال مادر شدند.
حدود ۳۴ هزار زن شوهردار با سن ۱۰ تا ۱۴ سال در کشور زندگی میکردند که ۱۱ هزار نفر در مناطق شهری و ۱۳ هزار نفر در مناطق روستایی ساکن بودند.
مرگ مشکوک دختری ۱۵ ساله که قربانی کودک همسری و خشونت خانگی شد
گفتهاند؛ راحله خودکشی کرده، اما ما هیچ وسیلهای مثل طناب یا... آنجا ندیدیم. با شخصیتی که من از او میشناسم دختری نبود که بخواهد خودکشی کند. اهالی گفتهاند؛ مادر و پدرش او را کشتند. حالا دیگر نمیدانیم، ولی برادرم و همسرش فعلا در بازداشت هستند...
نوید گفت: چی بگم آقا برو از یگانه بپرس تا بهت بگه چه کارا میکنه که منو خسته کرده. برو ازش بپرس چرا آنقدر بچهبازی از خودش درمیاره. آخه کسی که ازدواج کرده باید عروسکبازی کنه؟ باید بره شهربازی؟ باید با بچهها خالهبازی کنه؟ من ازدواج کردم به این فکر که زندگی خوبی داشته باشم از سر کار میام همسرم همه چیزش آماده باشه؛ اما الان برعکس شده من همه کارا رو میکنم!
آنچه در مورد کودکهمسری در ایران نمیدانیم
قانون حمایت خاصی از دختران قربانی کودک فروشی نمیکند. خلاءهای قانونی، زمینه ساز همه این مشکلات میشود. سران و قانونگذاران مدام تبلیغ ازدواج و فرزندآوری را انجام میدهند، اما هیچ حمایتی از دختران کم سن و سال نمیکنند. مواد قانونی باید دختران را از ازدواجهای اجباری در سنین پایین نجات دهد.
بررسیها نشان میدهد که از زمستان سال ۱۴۰۰ تا پایان پاییز ۱۴۰۱ دستکم ۲۷ هزار و ۵۰۰ دختر در سنین زیر ۱۵ سال ازدواج کردهاند
جمع ازدواجهای زیر ۱۵ سال در ۴ فصل منتهی به ۱۴۰۱ نشان میدهد که در این یک سال ۲۷ هزار و ۴۴۸ دختر زیر ۱۵ سال در ایران ازدواج کردهاند. براساس اطلاعات این جدول آمار ازدواج دختران زیر ۱۵ سال در پاییز ۱۴۰۱ نسبت به تابستان همان سال ۹۳۳ مورد افزایش یافته است. همچنین در بازه سنی ۱۵ تا ۱۹ ساله نیز بیش از ۵ هزار و ۵۰۰ دختر بیشتر نسبت به فصل گذشته یعنی تابستان ۱۴۰۱ ازدواج کردهاند.
شامگاه مخوف الند
این آقا برای کار به خانه آنها میرفت که عکسهای داخل گوشی او را برداشته بود. به او گفته بود اگر با من نباشی، عکسهایت را پخش خواهم کرد. چند روز به او مهلت داده بود و بعد عکسها را پخش کرد. او سه تا بچه دارد. (منظورش از «او»، خواهرش است. برادر مریم از به کار بردن اسم خواهرش اجتناب میکند و مرتب مریم را او خطاب میکند) فردی هم که عکسها را پخش کرده، زن و بچه دارد.
مهدی عزیزی کارتونیست روزنامهی هم میهن افزایش کودک همسری را سوژه کاریکاتور خود قرار داده است.
امیرمحمود حریرچی گفت: ازدواج در سنین پایین در چندحالت میتواند رخ دهد یکی در خانوادههایی است که درآمد کمی دارند و از نظر اقتصادی با مشکلاتی مواجه هستند بنابراین به اصطلاح دختر خود را شوهر میدهند تا یکی از هزینههایشان کمتر شود متاسفانه میتوان گفت یکی از دلایل اصلی ازدواج در سنین پایین همین مشکلات اقتصادی است.
شواهد نشان داده است، راهبردهای موثر دولت میتواند به ازدواج کودکان پایان دهد. مسئولان دولتی باید برنامههایی تنظیم کنند تا از کودک در برابر سنتها و باورهای غلط محافظت شود.
نگاهی به کودکهمسری در نقاط مختلف دنیا
صندوق کودکان ملل متحد (یونیسف) در بیانیهای توضیح داد که مطابق تخمین پیشین این نهاد بینالمللی در مجموع صد میلیون دختر در دهه جاری در معرض خطر کودکهمسری قرار داشتند که در مقایسه با ۱۰ سال گذشته ۱۵ درصد کاهش یافته بود؛ اما شیوع ویروس کرونا با دامنزدن به گسترش فقر و آموزش از راه دور که در عمل موجب انزوای کودکان و کاهش دسترسی آنها به شبکه نهادهای پشتیبان شده، ۱۰ میلیون دختر دیگر را برای تندادن به ازدواج در سن کودکی تحت فشار قرار خواهد داد.
امانالله قراییمقدم، جامعهشناس:
دو عامل مهم در پدیده کودکهمسری موثر است و آن دو عامل فقر اقتصادی و فقر فرهنگی را شامل میشود. در گذشته خانوادهها معتقد بودند که دختر از یک سنی که میگذرد باید ازدواج کند، اما الان خانوادهها فرزندان کودک خود را به خانه بخت میفرستند تا مشکل اقتصادیشان کمتر شود. در واقع این خانوادهها که در نواحی خاصی از کشور زندگی میکنند یا فرهنگشان ضعیف است یا به لحاظ مالی مشکلات زیادی دارند.
معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهوری درباره آمار مربوط به کودک همسری در کشور، توضیح داد: در حال انجام تحقیقات در برخی از مناطق محروم که با این موضوع درگیراند، هستیم. برای ازدواج دختران زیر ۱۳ سال برگه رشد و مجوز لازم است و در مورد ازدواج دختران زیر ۱۳ سال باید مراحل بازبینی شود که آیا برگه رشد داشتهاند یا خیر. این امر اختصاص به ایران ندارد و حتی در کشورهایی نظیر ایالات متحده نیز سن ازدواج متفاوت است.
معاون فرهنگی آموزش و پرورش قزوین:
معاون پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش استان قزوین گفت: من فکر میکردم در آن منطقه به خاطر فقر و نیاز است که دختر را به خانواده همسرش میسپارند و با ازدواج او موافقت میکنند، اما دیدم اتفاقا خانوادهها خیلی متمول و دارا هستند، ولی یک آداب و رسوم و فرایندی آنجا اتفاق افتاده که رویکرد آنها کودک همسری شده و جزو باورها و اعتقادات آنها شده است.
بررسیها نشان داد که میزان ازدواج و فرزندآوری دختران نوجوان در بین استانهای کشور متفاوت است. به طور کل ۱۲ درصد دختران ۱۰ تا ۱۹ ساله ازدواج کردهاند و از این ۱۲ درصد نزدیک سه درصد آنها دارای فرزند هستند.
ثبت احوال:
طی سال گذشته ۶۹ هزار و ۱۰۳ نوزاد از مادران گروه سنی ۱۰ تا ۱۹ ساله متولد شدند که گروه سنی پرخطر محسوب میشوند، در همین حال ۱۴۷۴ نوزاد از مادرانی متولد شدهاند که خود بین ۱۰ تا ۱۴ سال داشتهاند.
عباس عبدی: تنها رشد جسمی برای ازدواج ملاک است؟
چه بسا دختران مجرد نیز دچار این وضعیت میشوند و ربطی به سن و سال زن نیز ندارد. اگر چه چنین وضعیت یا اتهامی برای زنان با سن بالاتر از متوسط بهطور معمول رخ نمیدهد.