واکاوی سفر وزیر خارجه عربستان به تهران
برقراری نخستین پرواز تجاری از مبدا یمن به عربستان از زمان آغاز جنگ یمن (در سال ۲۰۱۶) و البته تشدید گمانهزنیها در مورد پیامهای فیصل بن فرحان برای طرف ایرانی با محوریت پایان دادن به بن بست سیاسی در لبنان، دو سیگنال و پالس مهم سفر اخیر وزیر خارجه عربستان به ایران به شمار میروند که در نوع خود میتوانند سنگ محکهای جدی برای تداوم روند تنش زدایی از روابط تهران-ریاض نیز باشند.
عربستان سعودی امیدوار است با امضای توافقنامهای با ایران برای بازگرداندن وضعیت عادی از مرزها و زیرساختهای حیاتی خود در برابر حملات حوثیها محافظت کند. همچنین برای دستیابی به اهدافی که بر اساس چشم انداز ۲۰۳۰ عربستان پیش روی خود قرار داده اند، صلح بلندمدت با ایران ضروری است.
توافق عادی سازی ایران و عربستان یک نقطه عطف مهم در زمینه درگیریهای بینالمللی به سمت تضعیف هژمونی آمریکا و به رسمیت شناختن نقش احتمالی برای ابرقدرتهای در حال ظهور به نمایندگی از چین است. چالشهای زیادی پیش روی دو کشور برای پیشرفت در پروندههای پیچیده بین آنها وجود دارد و همچنین مشکلاتی پیش روی آمریکا و اسرائیل در یافتن ابزارهای فشار یا اغواء برای برهم زدن توافق وجود دارد.
توافق با عربستان و به تبع آن امارات، حتما گشایشهای ارزی داشته است و ثابت نگه داشتن نسبی قیمت ارز در دو ماه اخیر تا حدی مؤید وجود خبرهای مزبور است، ولی تا هنگامی که در مسیر برداشتن تحریمها حرکت نشود، هیچ گشایش جدیای در اقتصاد رخ نخواهد داد. حتی اگر تحریمها هم از خلال برجام حل شوند، باز هم بهبود وضع اقتصادی مستلزم داشتن یک برنامه اقتصادی قابلقبول با مجموعهای از نیروهای توانمند است که متاسفانه هیچیک از این دو شرط دیده نمیشود.
کارشناسان سیاست خارجی در گفتگو با فرارو:
علی واعظ و ولی نصر در نشریه "فارین افرز" مقالهای منتشر کردند و ایده توافق منطقهای به جای برجام را مطرح کردند که بر اساس آن ایران برنامه هستهایش را بسیار محدود کند. اما تحریمهای اروپا و آمریکا ادامه یابد و در عوض به توافق با کنشگران مختلف منطقهای دست یابد. کارشناسان حوزه سیاست خارجی، به نقد این ایده و اینکه تا چه اندازه برای طرفِ ایرانی حامل منفعت بوده و اساسا واقع بینانه است، پرداختهاند.
تردیدی نیست که رئیس جمهور احتمالی جمهوریخواه آمریکا، فشارهای فراوانی را بر طرفِ سعودی وارد خواهد کرد تا در اجرای سیاستهای ضدایرانی با آنها همکاری کند. موضوعی که میتواند بار دیگر آتش تنش و درگیریها در منطقه خاورمیانه را شعلهور کند و روابط تهران و ریاض را به سمت بی ثباتی سوق دهد.
توافق ایران و عربستان چه تاثیری بر سیاست خاورمیانهای آمریکا و اروپا خواهد داشت؟
چینیها سرمایهگذاریهای بزرگی در کشورهای جنوب خلیجفارس دارند و همینطور بزرگترین مصرفکننده انرژی خلیجفارس و این منطقه هستند؛ در نتیجه امنیت و ثبات خاورمیانه برای آنها از اهمیت بالایی برخوردار است و طبیعتا صلح در این منطقه برای آنها بسیار مهم است. با توجه به همین مسئله نیز ممکن است بخواهند در موضوع صلح خاورمیانه و حل مناقشه اسرائیل و فلسطین نیز ورود کنند و دیپلماسی خود را در قبال این موضوع نیز مانند آمریکا و اروپا فعال کنند، چراکه هم روابط بسیار گستردهای با تلآویو دارند و هم این گستردگی روابط با کشورهای عرب خاورمیانه وجود دارد.
پولیتیکو گزارش می دهد
مقامهای دولتی و کارشناسان میگویند که ثبات بیشتر در خاورمیانه به نفع ایالات متحده است حتی اگر چین آن را محقق کرده باشد.
امیرعبداللهیان در گفتگو با شبکه تلویزیونی الجزیره انگلیسی:
وزیر امور خارجه گفت: در اغتشاشات پاییز، برخی کشورها و از جمله آمریکا با مداخلات خود دچار خطا شدند. ما الان در نقطهای قرار داریم که رسیدن به توافق و جمع بندی توافق میتواند دست یافتنی باشد؛ به شرطی که طرف آمریکایی واقعبینانه برخورد کند.
توافق عربستان با ایران با وساطت چین چه چیزی را آشکار کرد
ریاض با کمرنگ شدن شراکت بلند مدت با آمریکا دیپلماسی خود را در جهت قطعی اتخاذ رویکرد غیر متعهد تنوع میبخشد.
سیاست خارجی چین پس از سال ۲۰۱۳ و قدرت گیری شی جین پینگ دچار تحول شده و ضمن تثبیت جایگاه خود در داخل، به بسط نفوذ در سایر مناطق نگاهی ویژه دارد، از آن جمله در جنوب غربی آسیا به عنوان حیاط خلوت سنتی ایالات متحده به عنوان رقیب اصلی چین در کسب سیادت بر معادلات سیاسی، اقتصادی و ژئوپلیتیک جهانی. چین با پیروی از این اصل که بهره برداری اقتصادی و سرمایه گذاری جز در پیوند با امنیت و ثبات حاصل نمی شود اقدام به میانجیگری میان ایران و عربستان نمود تا زمینه را برای استقرار سرمایه های خود در منطقه فراهم آورد.
حسین موسویان: با توافق تهران ریاض اکنون عصر دیپلماسی و خرد فرا رسیده است
پس از سالها خصومتهای تلخ و تشدید بحرانها در منطقه اکنون عصر دیپلماسی و خرد فرا رسیده است.
شما میتوانید خاورمیانه را نادیده بگیرید، اما خاورمیانه شما را نادیده نخواهد گرفت
توافقی که با میانجی گری پکن انجام شد میتواند با موفقیتهای بیش تری در سراسر منطقه همراه شود و سیلیای به چهره سیاستهای شکست خورده واشنگتن باشد. پکن از دید تهران و ریاض میانجیای صادق بود در حالی که واشنگتن اغلب خود را به عنوان وکیل مدافع اسرائیل نشان داده است.
هماهنگکننده ارتباطات راهبردی در کاخ سفید به توافق اخیر تهران و ریاض و سرمایه گذاری عربستان در ایران واکنش نشان داد.
کیهان نوشت: آیا غرب به ویژه آمریکا واقعا از این توافق خوشحال است؟ به قطع و یقین میتوان گفت «خیر»، غربیها دروغ میگویند و از این توافق خوشحال نیستند، چون اصولا، «ایران هراسی»، مهمترین سیاست و دستاویزی بوده که غرب با تکیه بر آن، تا توانسته است دلار از کشورهای عربی دریافت کرده است.
هند و پاکستان علاقه زیادی به موفقیت توافق تهران و ریاض دارند
فارغ از هرگونه فضای دیپلماتیک تازهای که از توافق موفقیت امیز ایران و عربستان سعودی ایجاد شود اسلام آباد و دهلی نو با دقت عمل و احتیاط رویکرد خود را تنظیم خواهند کرد.
دیوید ایگناتیوس در واشنگتن پست نوشت
حقیقت آن است که خاورمیانه تک قطبی که در آن ایالات متحده قدرت مسلط بود و در سیاستهای تقابلی اش از سوی متحدان خود یعنی عربستان سعودی و اسرائیل تشویق میشد منطقه چندان باثباتی نبود. خاورمیانه چند قطبی با پوشش و تعادل بی وقفه خطرات خاص خود را خواهد داشت و همان طور که کیسینجر میگوید این یک بازی نوین با قوانین نوین خواهد بود.
یک کارشناس مسائل غرب آسیا پاسخ داد
به گفته ابراهیم نیا؛ چنانچه مدیریت منافع ملی هر سه کشور چین، ایران و عربستان، براساس انسجامی عملیاتی پیش برود؛ در آینده تغییرات اساسی دیگری در منطقه خلیج فارس و خاورمیانه رخ خواهد داد که بی شک واکنش جدی غرب، اروپا و ایالات متحده، را در پی خواهد داشت.
کارشناس مسائل منطقهای گفت: به نظر میرسد امیدها برای برقراری رابطه تا بهار آینده بین ایران و عربستان بسیار بالا است و احتمالا سفارتخانههای ایران و عربستان تا اردیبهشت ماه آینده باز گشایی میشوند و هیاتهای دیپلماتیک به پایتختهای دو کشور اعزام میشوند.
هماهنگ کننده امور راهبردی در کاخ سفید روز سهشنبه ابراز امیدواری کرد که توافق بین تهران و ریاض به توقف جنگ در یمن منجر شود.