در مورد
در فرارو بیشتر بخوانید
۱۷ مطلب
در آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، روابط اسرائیل و آمریکا حالتی شبیه به «ماه عسل» داشت، اما اکنون این رابطه به بحرانی عمیق رسیده است. ترامپ برخلاف دوره نخست، دیگر منافع اسرائیل را در اولویت نمی‌بیند و اقداماتش از مذاکره با ایران تا عقب‌نشینی از حمایت‌های اقتصادی و امنیتی، نتانیاهو را به حاشیه رانده است. تحلیل‌گران معتقدند که ترامپ، نتانیاهو را نه شریک، بلکه مانعی برای سیاست‌های منطقه‌ای خود می‌داند.
دونالد ترامپ در حالی بار دیگر راهی خلیج فارس می‌شود که کشورهای منطقه دیگر صرفاً بازیگرانی تابع نیستند، بلکه به‌دنبال نقش‌آفرینی مستقل در نظم جهانی‌اند. در میانه بحران‌های اقتصادی، رقابت‌های ژئوپلیتیک و ناآرامی‌های منطقه‌ای، رهبران کشورهای عربی تلاش می‌کنند با مهار سبک معامله‌گری ترامپ، امتیاز بگیرند؛ نه امتیاز ببازند. اما اتکای بیش از حد به ترامپ، قطع پیوند با چین و ماجراجویی‌های اسرائیل می‌تواند این رؤیای استراتژیک را به کابوسی پرهزینه بدل کند.
در صدمین روز از دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، سیاست آمریکا در خاورمیانه بر سه محور استوار است: جذب سرمایه از بازیگران ثروتمند منطقه، واگذاری نقش میانجی‌گری به کشورهایی، چون عربستان و امارات و استفاده همزمان از تهدید نظامی و دیپلماسی برای مهار بحران‌ها. از مذاکرات هسته‌ای با ایران تا جنگ در غزه و مقابله با حوثی‌ها، ترامپ با ترکیبی از معامله‌گری، فشار و تهدید، رویکردی فرصت‌طلبانه و پرریسک در منطقه دنبال می‌کند.
دولت ترامپ در تلاش است توافقی برای عادی‌سازی روابط میان عربستان و اسرائیل پیش ببرد که شامل توسعه برنامه هسته‌ای عربستان و ارائه تضمین‌های امنیتی به ریاض می‌شود. این روند، در حالی که بیشترین سود را برای عربستان و اسرائیل به همراه دارد، بار مالی و امنیتی سنگینی بر دوش ایالات متحده خواهد گذاشت. کارشناسان هشدار می‌دهند که پذیرش خواسته‌های سعودی‌ها، بدون کنترل جدی بر جاه‌طلبی‌های هسته‌ای آنان، بهایی خطرناک و گزاف برای آمریکا خواهد داشت.
با تشدید تنش‌ها در خاورمیانه، اسرائیل پس از حملات اکتبر به غزه و لبنان، فشار‌ها بر محور مقاومت را افزایش داده است. در این میان، بازگشت ترامپ به کاخ سفید تغییرات ژئوپلیتیکی گسترده‌ای را رقم زده و روابط اسرائیل و آمریکا را دستخوش اختلافاتی کرده است. ترامپ با رویکردی مستقل، نتانیاهو را از نقش محوری در سیاست خاورمیانه کنار گذاشته و مذاکرات را اولویت داده است. همزمان، رویکرد او در قبال ایران و تلاش برای ایجاد نظم جدید منطقه‌ای با همکاری عربستان و اسرائیل، آینده تحولات را نامشخص کرده است.
دیدار وزیران دفاع آمریکا و عربستان سعودی بر تقویت همکاری‌های نظامی و امنیتی متمرکز بود. ریاض در جستجوی تضمین‌های امنیتی بیشتر از واشنگتن است؛ در حالی که تحولات ژئوپلیتیکی، روابط دو کشور را پیچیده‌تر کرده است. عربستان علاوه بر همکاری دفاعی، به‌دنبال بومی‌سازی صنایع نظامی و کاهش وابستگی تسلیحاتی است.
پیشبرد عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان در دیدار ترامپ و نتانیاهو در کاخ سفید بررسی خواهد شد. تثبیت آتش‌بس غزه و تعیین مسیر مشخص برای تشکیل دولتی فلسطینی، از جمله پیش‌شرط‌های این توافق است. اختلافات داخلی اسرائیل و مواضع محمد بن سلمان نیز بر این روند تأثیر می‌گذارد. از سوی دیگر، حمایت افکار عمومی اسرائیل و تعهدات اقتصادی عربستان می‌تواند مذاکرات را تسهیل کند. با این‌حال، تحقق توافق، نیازمند صبر استراتژیک و مذاکره دقیق است.
دولت دوم ترامپ در روز‌های ابتدایی سیاست‌های خود در قبال ایران را بازبینی می‌کند. ترامپ با تغییر تیم سیاست‌گذاری و برکناری برایان هوک، به دنبال هماهنگی بیشتر و اتخاذ رویکردی جامع‌تر در مدیریت چالش‌های ایران است. در حالی که مقاماتی نظیر مایکل والتز و مارکو روبیو بر فشار حداکثری تأکید دارند، برخی دیگر رویکرد ملایم‌تری پیشنهاد می‌کنند.
آتش‌بس موقت در غزه، هرچند فرصتی برای تبادل گروگان‌ها فراهم کرده، تضمینی برای دوام آن وجود ندارد و موانع جدی در مسیر عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل باقی است. افکار عمومی عربستان به‌شدت حامی فلسطینی‌هاست و تصمیم به عادی‌سازی می‌تواند ناآرامی‌های داخلی ایجاد کند. بدون معاهده دفاعی سعودی-آمریکایی و امتیازات جدی اسرائیل به فلسطینی‌ها، احتمال پیشرفت در این زمینه ضعیف به نظر می‌رسد.
نتانیاهو در جریان سخنرانی اخیر در مجمع عمومی سازمان ملل متحد با نشان دادن دو نقشه، غوغایی را در میان سودانی‌ها به پا کرد. در یک نقشه: ایران، عراق، لبنان، سوریه و یمن به رنگ سیاه مشخص شده بودند. کشورهای که از نگاه نتانیاهو دشمن اسرائیل هستند. در نقشه‌ای دیگر، نخست وزیر اسرائیل به چهار کشور مصر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و سودان اشاره داشت و آن‌ها را دوستان نزدیک اسرائیل خطاب کرد.
