با توجه به تنشهای آبی در سطح کشور، حقآبه مورد نیاز تالاب هورالعظیم در غرب استان خوزستان به طور مطلوب تأمین نشده و اکنون به باتلاقی شبیه شده است.
تصاویری که در شبکههای اجتماعی منتشر شده از مرگ ماهیها در تالاب هورالعظیم خبر میدهند.
مسعود کنعانی، فعال محیط زیست اهوازی، که این تصاویر را در حساب کاربری خود در شبکۀ ایکس (توئیتر سابق) منتشر کرده، نوشته است که «صدها هزار قطعه ماهی» به علت افزایش دما، تبخیر زیاد و کاهش عمق آب و در نتیجۀ آن کم شدن اکسیژن آب تلف شدهاند.
آقای کنعانی عدم رعایت حقابۀ محیطزیستی را عامل اصلی کم شدن آب تالابهای خوزستان از جمله هورالعظیم میداند.
دوم فوریه (۱۳ بهمن ماه)، روز جهانی تالابها نامگذاری شده است. تالاب هورالعظیم آخرین بازمانده تالابهای بینالنهرین است که در جنوب غربی کشور در مرز ایران و عراق قرار دارد. یک سوم این تالاب با مساحت بیش از ۱۲۰ هزار هکتار در ایران و دوسوم آن در عراق است. چهار میدان نفتی آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی، یاران شمالی و یاران جنوبی در این تالاب فعالیت دارند.
هورالعظیم یکی از مهمترین توقفگاههای پرندگان مهاجر از گونههای کمیاب و حائز اهمیتی همچون عقاب دریایی دم سفید، اردک مرمری، غول حواصیل، مارگردن، اکراس آفریقایی، اردک تاجدار، اردک مرمری، لک لک سیاه، اردک بلوطی، فلامینگو، پلیکان سفید و پلیکان خاکستری بوده است.
هورالعظیم یکی از قطبهای پرورش گاومیش در خوزستان است. کاهش گرد و غبار، تعدیل دمای منطقه و جلوگیری از سیلاب از مهمترین ویژگیهای این تالاب بوده و معیشت هزاران نفر از ساکنان بومی به آن وابسته است.
هورالعظیم به معنای تالاب بسیار بزرگ، یکی از بزرگترین تالابهای ایران است که در مرز ایران و عراق واقع شده است. حدود یک سوم این تالاب در ایران و دوسوم آن در کشور عراق است. تالاب هورالعظیم از مهمترین زیستگاههای پرندگان مهاجر است که هر ساله در سرشماری زمستانه پرندگان، پذیرای بیشترین تعداد پرنده است. هر ساله با آغاز فصل مهاجرت، تب شکار غیر مجاز پرندگان در بین شکارچیان بالا گرفته و آنها دامگاههایی را در مناطق پر تردد این تالاب برپا میکنند. نیروهای یگان حفاظت محیط زیست که به نگهبانان تالاب شهرت دارند عملیات گشت و تخریب دامگاه و محمیههای شکارچیان را دنبال میکند.
تالاب هورالعظیم بزرگترین تالاب مرزی ایران در مرز ایران و عراق است که با حدود ۱۲۰ هزار هکتار در انتهای رودخانه کرخه و در منطقه دشت آزادگان قرار دارد. این تالاب دارای پنج مخزن است که به دلیل عدم تامین حق آبه مورد نیاز، خشکسالی، برداشت نفت و جادهسازی و احداث خاکریزها توسط شرکتهای نفتی در حال خشک شدن و مرگ تدریجی است. شرایط به وجود آمده در اثر خشک شدن تالاب، باعث مرگ بسیاری از گونههای جانوری و همچنین پوششهای گیاهی خاص هورالعظیم شده است. براساس اعلام ادارهکل حفاظت محیط زیست خوزستان تالاب هورالعظیم به دلیل شرایط کنونی حاکم بر کشور در خصوص کمبود آب به ویژه در حوضه بالادست کرخه، با تنش و بحران آبی مواجه است. بر اساس آخرین آمار تا اواسط مردادماه امسال، مخازن شماره یک و دو هورالعظیم حدود ۵۰ تا ۵۵ درصد آب دارند، مخزن سه کمتر از ۵۰ درصد آب دارد، اما مخازن چهار و پنج کمتر از ۲۰ درصد آب داشته و در وضعیتی بسیار بحرانی قرار دارند.
آخرین وضعیت هورالعظیم که یک پروژه تازه حیاتش را بیشازپیش تهدید میکند
نصر عبیات، فعال محیطزیست در خوزستان درباره پروژه سهراب گفت: امیدوارم سناریو پروژه آزادگان که باعث خشکشدن قسمت وسیعی از هورالعظیم شده، در پروژه سهراب تکرار نشود. در آینده نزدیک، وزارت نفت خود را برای بهرهبرداری از ۲۰ حلقه چاه نفت در پروژه سهراب آماده کرده است. من به جناب آقای سلاجقه میگویم اگر مجوز کوبیدن آخرین میخ بر تابوت هورالعظیم بدون استانداردهای محیطزیست زده شود، مطمئن باشند آیندگان ایران و مناطق مرزی مظلوم، کوتاهی شما را فراموش نخواهند کرد.
معاون محیط طبیعی ادارهکل محیط زیست خوزستان عنوان کرد
خشک شدن تالاب هورالعظیم بعید نیست؛ زمانی که آب به تالاب نرسد و تبخیر زیاد وجود داشته باشد، خطر خشک شدن تالاب وجود دارد، اما خطرهای بالاتر از خشکی تالاب نیز داریم که شامل تبدیل زمینها به کانونهای ریزگرد، دخل و تصرف در بخشهای خشک تالاب، آتشسوزی و آلودگی هوا و خطراتی است که برای زیستمندان ایجاد میشود و از این بابت نگران هستیم.
تالاب هورالعظیم با ۱۲۵ هزار هکتار مساحت بزرگترین و شناخته شدهترین تالاب بین المللی ایران است که هر ساله بالاترین جمعیت پرندگان مهاجر در آن ثبت میشود. با آغاز فصل مهاجرت؛ تب شکار غیر مجاز پرندگان در بین شکارچیان بالا گرفته و آنان دامگاههایی را در مناطق پر تردد این تالاب برپا میکنند. نیروهای یگان حفاظت محیط زیست که به نگهبانان تالاب شهرت دارند عملیات گشت و تخریب دامگاه و محمیههای شکارچیان را دنبال میکند. "محمیه" یا دامگاه در واقع، آبگیرهای دستسازی هستند که توسط شکارچیان احداث و قرق میشوند تا با دانه پاشی و القای امنیت ظاهری، پرندگان را به سمت خود جذب کنند. شکارچیان پیش از آغاز فصل مهاجرت پرندگان زمینهایی به وسعت ۵۰ تا ۳۰۰ هکتار در تالابهای مختلف را قرق و با احداث خاکریز و ایجاد کانال آب، اقدام به شکار زنده پرندگان میکنند. در هر صید بین ۱۰۰ تا ۶۰۰ پرنده توسط این شکارچیان اسیر میشود.
صبح امروز بوی تند دود آتش سوزی و هاله دود ناشی از آن شهرهای خوزستان به خصوص شهرهای اطراف تالاب مثل دشت آزادگان، هویزه، حمیدیه و اهواز را فراگرفت و نفس کشیدن را برای آنها که مشکلات تنفسی دارند سخت و تنگ کرد.
سرپرست فرمانداری هویزه گفت: از آنجایی که منشا آتش سوزی در تالاب هورالعظیم در کشور عراق است، امکان انجام اقدام عملیاتی برای خاموش کردن آتش سوزی از سوی کشور ایران وجود ندارد.
شکارچیان پیش از آغاز فصل مهاجرت پرندگان زمینهایی به وسعت ۵۰ تا ۳۰۰ هکتار در تالابهای مختلف استان به ویژه تالاب هورالعظیم را قروق و با احداث خاکریز و ایجاد کانال آب، با حضور پرندگان در این دامگاه ها، تور نصب شده در محل توسط صیاد فعال و تعداد زیادی از پرندگان به صورت زنده صید میشوند.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست هویزه گفت: با توجه به وضعیت آبی سدها و خالی بودن مخازن، اکنون تنها راه این است که منتظر بارندگی باشیم تا میزان آبگیری تالاب بهتر شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان گفت: در کمتر از پنج روز، ۴ درصد از مساحت تالاب هورالعظیم را از دست دادیم یعنی در هفته گذشته حدود ۷۲.۵ درصد تالاب آب داشت، اما در پایش جدید، مساحت دارای آب هورالعظیم ۶۸.۵ درصد بود که این اتفاق بد است.
حالش خوب نیست. تالاب از زخمهایی که هر بار بر تنش نشسته به خود میپیچد. خطوط لولههای درهمتنیده نفت. کمآبی و عدم تعیین حقابه آن. آتشسوزیهایی که هرازگاهی خبرساز میشوند. کانونهای ریزگرد کناری آن. انباشت لجن و توسعه لجنزارها. کوچ اجباری و شکار بیرویه حیوانات بومی. همه و همه جان هورالعظیم را رنجور کردهاند.
فرماندار دشت آزادگان گفت: پیگیریهایی برای رهاسازی آب از سد کرخه انجام شده است که آب وارد هورالعظیم شود.
تالاب هورالعظیم ، آخرین بازمانده تالابهای بین النهرین در جنوب غربی کشور در استان خوزستان قرار دارد. یک سوم این تالاب در ایران و دو سوم در عراق واقع است. در سالهای اخیر خشکسالی و مهمتر از آن نرسیدن حقابه کافی به این تالاب بین المللی، به زیستگاه و حیات وحش موجود در تالاب آسیب جدی و غیر قابل جبرانی را وارد کرده است. این روزها صدای مرگ حیات وحش در هورالعظیم بیش از سالهای گذشته شنیده میشود.
تالاب هورالعظیم ، آخرین بازمانده تالابهای بین النهرین در جنوب غربی کشور در خوزستان قرار دارد. یک سوم این تالاب در ایران و دو سوم در عراق واقع است. اکنون خشکسالی و نرسیدن حقابه به این تالاب بین المللی، ناقوس مرگ تدریجی حیات وحش در هورالعظیم را به صدا دراورده است.
بیش از ۳ میلیون هکتار تالاب در کشور وجود دارد که حدود ۱.۵میلیون هکتار از مجموع مساحت تالابهای ایران در کنوانسیون رامسر ثبت شده است و سازمان حفاظت محیط زیست در تلاش است تا پایان سال جاری بخشی از تالاب هورالعظیم شامل حوضههای یک، دو و سه را که ارزش زیستگاهی و اکولوژیک بالاتری دارند را در کنوانسیون رامسر ثبت کند.