آینده تخصص پزشکی در ایران؛ آیا مجبور به وارد کردن پزشک از خارج می‌شویم؟

 فرارو- محمدرضا ظفرقندی وزیر بهداشت، اخیرا گفته است: «برخی از رشته های تخصصی متاسفانه با کمبود داوطلب مواجه اند و پاسخگوی نیازهای جامعه نیستند. حتی افزایش 12 درصدی ظرفیت ها توسط مجلس مشکل رشته هایی مانند بیهوشی، طب اورژانس و کودکان را حل نمی کند». این موضوع با واکنش هایی از سوی تحلیلگران حوزه بهداشت و درمان مواجه شده است. 

به گزارش فرارو، بر اساس آمار وزارت بهداشت، در سال 1403،  از 5400 جایگاه دستیار تخصصی پزشکی، 2069 جایگاه خالی مانده و زنگ خطر کمبود پزشک متخصص در کشور به صدا درآمده است. «دکتر محمد تقی حسینی طباطبایی، نفرولوژیست و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و قائم مقام پیشین دانشکده پزشکی شهید بهشتی» در این زمینه با فرارو گفتگو کرده است:

چرا صندلی های رزیدنت پزشکی خالی مانده است؟

حسینی طباطبایی: رشته های تخصص پزشکی از اوسط دهه 90  شمسی کمتر در میان جوان ها و خانواده ها مورد استقبال قرار گرفته است که می تواند علت های مختلفی داشته باشد.اولین علت را می توان تعهداتی دانست که دانشجویان پزشکی برای خدمت در مناطق مختلف دارند، در عین حال مبلغ ناچیزی را  نیز به عنوان حقوق به خصوص در مقطع پزشک عمومی دریافت می کنند. این در حالی است که سایر رشته ها مانند مهندسی و علوم انسانی چنین تعهداتی ندارند. نکته دوم تعرفه های تصویب شده است که تناسبی با تورم و قیمت ها ندارد. حتی تعرفه ها برای شخصی که در بیمارستان های خصوصی مشغول به کار است، پاسخ گوی هزینه های زندگی نیست. مگر این که وارد مسائل حاشیه ای شود. همچنین رشته های غیر جراحی مانند عفونی، داخلی و طب اورژانس چون تعرفه قابل توجهی ندارند، کمتر مورد استقبال قرار می گیرند.

در شهرهای بزرگ به خصوص در تهران داوطلبان به خاطر هزینه های بالای زندگی قید حضور در این رشته ها را می زنند. به عنوان مثال کسی که  به عنوان دستیار عفونی در تهران پذیرفته می شود، باید نزدیک 500 تا 600 میلیون پول رهن یک خانه کوچک،  را پرداخت کند، به همین دلیل  برخی از انتخاب خود منصرف می شوند. کشیک های سنگین، حق الزحمه و کارانه ناچیز هزینه های زندگی یک فرد را پوشش نمی دهد. رزیدنت ها در تهران و شهرهای بزرگ برای تامین هزینه زندگی ناچارند، بین چند بیمارستان کشیک باشند. به نظر می رسد عدم استقبال اقشار مختلف و جوانان از دستیاری پزشکی، مربوط به آینده مبهم این رشته هاست. همچنین  سنگینی کار، نابرابری درآمد و هزینه ها در سال 1403 باعث افزایش پدیده خودکشی در میان دستیاران پزشکی شده بود.

کمبود داوطلب در رشته های مادر پزشکی مانند اطفال چه تبعاتی به همراه دارد؟

 حسینی طباطبایی: بیش از 70 دانشگاه و دانشکده علوم پزشکی در کشور وجود دارد و از میان 1000 بیمارستان دولتی، نزدیک به 700 بیمارستان عنوان آموزشی را دارند. با پذیرش تعداد زیادی رزیدنت، قسمت عمده درمان مردم بر دوش آنها قرار دارد. در حال حاضر که کمبود دستیار در کشور وجود دارد، هر رزیدنت به تنهایی در سال یک تا یک نیم میلیارد تومان کار درمانی انجام  می دهد. اگر کمبود دستیار تبدیل به بحران شود، بیمارستان ها ناچارند با استخدام پزشک نیازهای درمانی مردم را جواب دهند که هزینه های زیادی را بر دوش مردم و دولت می گذارد.

چشم انداز رشته های مادر پزشکی را با توجه به این شرایط چگونه ارزیابی می کنید؟

حسینی طباطبایی: چشم انداز بهداشت و درمان در مورد رشته های مادر مانند اطفال، داخلی، عفونی و بیهوشی مطلوب نیست. به نظر می رسد با توجه به تعرفه ها و نوع مدیریت، روز به روز استقبال از این رشته ها کمتر هم می شود. این موضوع در مناطق محروم آسیب بیشتری به همراه دارد. در عین حال اگر در طولانی مدت وضعیت رزیدنت های پزشکی اصلاح نشود، امکان پذیرش و وارد کردن پزشک از سایر کشورها نیز وجود دارد. سیاستگذاران باید این خطر را احساس کنند و به دنبال چاره باشند. نباید فراموش کنیم که بیش از 40 تا 50 هزار جوان ایرانی در حال تحصیل در خارج از کشورند و نزدیک به همین تعداد رزیدنت های تخصصی از کشور خارج شده و یا مهاجرت را انتخاب کرده اند. سیستم اگر بتواند همین تعداد از پزشکان را جذب و شرایط زندگی مناسب را برای آنها فراهم کند، نیازی به حضور پزشکان خارجی و غیر بومی نیست.

آیا دادن امتیازات ویژه به داوطلبان در حل مشکل کمبود رزیدنت اثر گذار است؟

حسینی طباطبایی: اعطای امتیازات ویژه به افرادی که وارد رشته های مادر شده اند در جذب دستیاران تخصصی می تواند کارساز باشد. نباید فراموش کرد که در گذشته، خانواده ها به دلیل مزایای پزشکی، فرزندان خود را تشویق به خواندن این رشته می کردند. قطعا اگر از طرف سیستم، حمایت درستی از دانشجویان تخصصی در رشته های مادر صورت گیرد، دوباره از این رشته ها استقبال خواهد شد.