جنگل‌کاری چاره کار نیست

مرجان يشايايي طی یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: آمار هولناکی درباره از میان رفتن جنگل‌های قدیمی از سراسر جهان به گوش می‌رسد. انسان، خشکسالی، آتش‌سوزی و عواملی دیگر هر لحظه بخش قابل توجهی از جنگل‌های قدیمی را از بین می‌برد.

گاه روبیدن جنگل‌ها با بهانه ساختن خانه انجام می‌شود و گاه راهسازی یا بیش از همه کشاورزی. در این چند دهه‌ای که از میان بردن جنگل‌های کهن سرعت گرفته، بشر همواره وجدان خود را با این استدلال آرام نگه داشته که جنگل‌کاری می‌تواند این انهدام و دست‌اندازی را جبران کند و اگر جنگل را از بین می‌بریم، در عوضش جنگل می‌کاریم، اما مجمع جهانی اقتصاد گزارشی را اخیرا منتشر کرده که نشان می‌دهد، کار آنقدرها هم که تصور می‌شد، آسان و سرراست نیست و نقش جنگل‌های کهن چندوجهی و بسیار مهم‌تر از آن است که با کاشتن چند نهال یا حتی هزاران نهال بتواند جبران شود. جنگل‌های کهن کمک می‌کنند با تغییرات اقلیمی (آب و هوایی) مبارزه کنیم. 

درختان قدیمی بیش از درختان جوان می‌توانند خشکسالی را تحمل کنند و درواقع درختان قدیمی نوعی مقاومت و منطقه حائل را در برابر تغییرات اقلیمی ایجاد می‌کنند. پژوهشگران سایبان بیش از ۲۲هزار درخت در سراسر جهان را بررسی کرده‌اند تا ببینند دایره اطراف هر درخت خشکسالی چه تاثیری بر رشد درختان می‌تواند داشته باشد.

 سایبان به سقف متراکم برگ‌ها و شاخه‌های درخت اشاره دارد که توسط درختان جنگلی با فاصله حدود ۳۰ تا ۴۰ متر تشکیل شده است. طی خشکسالی، درختان جوان‌تر یعنی درختان تا ۱۴۰ سال قدمت، ۲۸درصد از رشد خود را از دست داده‌اند، در صورتی که این عدد برای درختان با عمر بیش از ۱۴۰ سال، حدود ۲۱درصد بوده است. طی خشکسالی‌های شدید تفاوت از دست دادن رشد بین درختان کهن و درختان جوان‌تر به ۱۷درصد می‌رسد. این اعداد ابتدا ممکن است ناچیز شمرده شوند، اما در مقیاس جهانی تفاوت‌های عظیمی را رقم می‌زنند.

مجمع جهانی اقتصاد در ادامه گزارش بر ویژگی‌های دیگر جنگل‌های کهن اشاره می‌کند و می‌گوید، این جنگل‌ها توانایی دارند به صورت استثنایی کربن را در خود ذخیره کنند. به این ترتیب، حفاظت از جنگل‌های کهن یک اولویت مهم است. مطالعه‌های دیگر نشان می‌دهند جنگل‌های کهن زیستگاه جایگزین-ناشدنی برای تنوع زیستی هستند که به نوعی گوناگونی حیات بر کره زمین را تامین می‌کند. 

علاوه بر آن، درختان تنومند کهن برای نوع بشر اهمیت نمادین، فرهنگی و درمانی دارند. جنگل‌زدایی و قطع درختان در سراسر جهان دامنه جنگل‌های کهن را هر روز محدودتر می‌کند. جنگل‌ها مدام با درختان جوان‌تر و جنگل‌کاری تک‌محصوله جایگزین می‌شوند، اما مصون نگه‌داشتن جنگل‌های کهن از آسیب و همراه شدن با پویش جهانی حفظ، بازسازی و رشد یک‌هزار میلیارد درخت تا سال ۲۰۳۰ کلید حفاظت از زیست‌بوم ماست.