زباله؛ طلایی با خسارت‌های زیاد

رحمن پاداش؛  یکی از این موارد زباله‌های رها شده در سطح شهر هستند که علاوه بر ایجاد بوی نامطبوع سبب زشت شدن فضای شهر می‌شوند. در صورتی که این زباله‌ها به موقع جمع‌آوری، دفع و بازیافت نشوند باعث خسارت‌های بهداشتی، اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی مختلفی می‌شوند؛

۱. آسیب‌های بهداشتی

مسیله بهداشت و سلامت جز نخستین اولویت‌های زندگی بشری است و بدون داشتن بهداشت مناسب سلامتی و تندرستی بی معنی است، بنابراین هر عاملی که بهداشت و سلامتی انسان را به خطر بیندازد باید در صدر اولویت‌های کاری دولت‌ها قرار بگیرد. یکی از مواردی که تهدیدی جدی برای بهداشت و سلامتی انسان می‌باشد مسئله تولید زباله است.

 طولانی شدن زمان ماند زباله‌های موجود در مکان‌های مسکونی و جمع شدن انواع حشرات و جوندگان مختلف روی زباله‌های ریخته شده در کف خیابان، سبب شده این مکان‌ها مستعد رشد انواع قارچ‌ها، میکروب‌ها و انتشار بیماری‌های مختلف باشند. در حقیقت، اولین پیامد عدم جمع‌آوری و بازیافت زباله‌ها خطرات بهداشتی است که سلامت انسان‌ها را به خطر می‌اندازد. این موضوع بیشتر در مورد زباله‌های بیمارستانی (سرنگ‌ها، بافت‌های انسانی، تومور‌ها و ...)، قسمت فسادپذیر زباله‌ها (ته مانده مواد غذایی و.) و زباله‌های خطرناک (مواد رادیواکتیو، مواد قابل اشتعال، ته مانده‌های مواد شیمیایی و ...) خود را نشان می‌دهد. از طرفی زباله‌های پلاستیکی غالباً در ساختار خود دارای مواد هیدروکربنی هستند که قادر بوده با مواد کلریدی موجود در پسماند‌های غذایی واکنش داده و با تولید گاز‌های خطرناک، باعث ایجاد تنگی نفس، سرفه، سرگیجه و در مقادیر زیاد سبب مرگ شوند. همچنین دفع غیر بهداشتی زباله‌ها می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری‌های حصبه، انواع بیماری‌های پوستی، عفونت‌های ادراری و. را افزایش دهد.

 ۲. خسارت‌های اقتصادی

موضوع زباله از نظر اقتصادی اینقدر اهمیت دارد که به آن لقب «طلای کثیف» داده‌اند. براورد‌ها نشان می‌دهد که حدود ۳۰ درصد از گوشت و مواد غذایی به زباله تبدیل می‌شود، که باعث افزایش هزینه‌های سبد خانوار می‌گردد. بنابراین، برای کاهش این هزینه‌ها باید فکری کرد. به نظر می‌رسد راحت‌ترین کار برای کاهش میزان زباله تولیدی، اصلاح «فرهنگ مصرف» باشد. «کاهش مصرف» و «خرید به اندازه» باعث کاهش زباله تولیدی در خانواده و کاهش هزینه‌های اقتصادی آنها می‌گردد. از طرف دیگر، افزایش هزینه‌های بازیافت و عدم بازیافت بخشی از زباله‌های تولیدی می‌تواند خسارت‌های اقتصادی را افزایش دهد. چنانچه تفکیک زباله‌ها و ضایعات به درستی صورت گیرد گردش مالی آن تا ۱۰ میلیارد دلار برآورد شده است و در صورت مدیریت صحیح، از قِبَل آن می‌توان تا یک میلیون شغل ایجاد کرد.

همچنین با بازیافت پسماند‌ها می‌توان تا حد زیادی در انرژی صرفه جویی و آن را ذخیره کرد. به عنوان مثال برای تولید یک تن کاغذ از ذخایر بازیافت شده، حدود ۵۰ درصد آب کمتری مصرف می‌شود، که این موضوع از نظر اقتصادی بسیار حائز اهمیت است. از طرفی با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری بر رفع مشکلات اقتصادی و معیشتی، چنانچه تولیدکنندگان داخلی از ذخایر بازیافتی در محصولات خود استفاده نمایند می‌توانند قیمت تمام شده محصول خود را به نسبت قابل توجهی کاهش داده و سبب رونق «اقتصاد ملی» و رشد اشتغال‌زایی شوند.

 ۳. آسیب‌های محیط زیستی

محیط زیست مهمترین امانتی است که از گذشتگان به ما به ارث رسیده و باید در حفظ و نگهداری از آن کوشا بوده و این میراث گران‌بها را در نهایت امانت‌داری به آیندگان تحویل دهیم. اگر چه عوامل مختلف انسانی و طبیعی زیادی وجود دارد که می‌تواند این میراث را ازبین ببرد ولی نقش عوامل انسانی در نابودی زیست بوم بسیار آشکار است. یکی از مهمترین عوامل انسانی تولید زباله هست که به طرق مختلف محیط زیست را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

نگهداشت زباله‌ها بر روی زمین سبب ایجاد بوی نامطبوع و آلودگی محیط زیست می‌شود. هم‌چنین دفن غیر بهداشتی آنها سبب ورود مواد شیمیایی به آب‌های زیرزمینی می‌شود که توسط محصولات کشاورزی و دامی وارد بدن انسان‌ها شده و سبب مسمومیت و مرگ می‌شوند. از طرف دیگر، گاز متان تولید شده در نتیجه انباشت زباله‌ها، همانند انبار باروت بوده که می‌تواند منجر به انفجار و آتش‌سوزی در جنگل‌ها و محیط زیست گردد.

زباله‌سوزی با انتشار دود غلیظ و سیاه رنگی در محیط همراه است که سبب افزایش آلودگی هوا می‌گردد. علاوه بر تخریب محیط زیست، سوختن زباله‌ها سبب آسیب دیدن لایه ازون، فرسایش خاک نیز می‌گردد.

۴. آسیب‌های اجتماعی

عدم جمع‌آوری به موقع زباله‌ها و تفکیک آنها در مبدأ سبب شده که مسئله زباله‌ها به یک معضل اجتماعی تبدیل شده و تبعات فراوانی از خود بر جای بگذارد. از آنجایی که اکثر افرادی که تا کمر در سطل زباله به دنبال مواد بازیافتی می‌گردند از کودکان و بانوان هستند با دیدن آنها حس ترحم، دلسوزی و غم بر چهره آحاد جامعه می‌نشیند که باعث سرخوردگی‌های اجتماعی می‌گردد. از طرفی، زباله‌گرد‌هایی که به دنبال مواد بازیافتی می‌گردند در صورت پیدا کردن جنس مورد نظر پلاستیک و یا سطل زباله پاره شده را به حال خود رها کرده که بوی نامطبوع ناشی از آنها باعث ایجاد حس ناخوشایند در بین اهالی منطقه می‌گردد. موضوع دیگر این است که زباله گرد‌ها با جمع‌آوری و دپوی زباله‌ها در مراکزی که تحت نظارت نهاد‌های نظارتی نیستند عملا فضا را برای استقرار اتباع غیر مجاز و ایجاد ایستگاه‌های توزیع و تجویز مواد مخدر فراهم می‌کنند.