اصلاح ساختار اقتصادی کشور، راهِ سخت دولت جدید!

دکتر مصطفی شکری؛* انتخاباتِ زود هنگامِ ریاستِ جمهوری چهاردهم با پیروزی دکتر مسعود پزشکیان تمام شد.حال باید منتظر ماند تا دولتِ جدید تشکیل شود.

ناگفته پیداست که دولت آینده، کار‌های سختی پیش رو خواهد داشت. چراکه اصلاحِ ساختارِ حکم‌رانی اقتصادی کشور، ساده نیست. احتمال چالش‌های مانند تبعاتِ اجتماعی، مقاومت‌های سیاسی، عدم همکاری نهاد‌های مختلفِ کشور و تاثیراتِ منفی کوتاه‌مدتی بر برخی گروه‌های آسیب‌پذیر وجود خواهد داشت؛ لذا دولت برای موفقیت در این مسیر، باید توانایی مدیریت این چالش‌ها و جلبِ حمایتِ عمومی را داشته باشد. یکی از راه‌های موفقیت در این زمینه، ارتباط مؤثر با مردم و توضیح دقیقِ اهداف و مزایای اصلاحاتِ اقتصادی است. دولت باید با شفافیت و صداقت با مردم صحبت کند و نشان دهد که این تغییرات به نفع جامعه و آینده کشور است.

نکته این است که در طول یک دهه‌ی اخیر کارشناسان همواره بر ضرورتِ پیش‌برد اصلاحاتِ اقتصادی و اصلاح ساختار حکم‌رانی اقتصادی کشور تاکید کرده‌اند. اما بدیهی است که موفقیت این اصلاحات، ساده نیست. همراهی عمومی مردم و تمام قوای حاکمیت را می‌طلبد. بعلاوه که شرایط کشور از نظر درآمدی نیز در وضعیت مطلوبی قرار ندارد و از طرف بین المللی نیز در تنگنا هستیم.

اما یک نکته کلیدی وجود دارد. دولت «فرصتِ طلایی» دو ساله‌ای در اختیار دارد. زیرا با توجه به فضای برگزاری انتخابات و امید ایجاد شده در مردم و حمایت از دولت منتخب در ابتدای راه، مشروعیتِ نهاد اجرایی کشور برای سال‌های ابتدایی دولت، افزایش خواهد یافت. فرصتی مناسب و محدود برای اصلاحات. این اصلاحات باید هم در عرصه‌ی خارجی و هم در عرصه‌ی داخلی، صورت بگیرد و دولت چهاردهم باید از قدرت لازم برای پیش‌برد اصلاحات در هر دو حوزه برخوردار باشد. این قدرت با همراهی مردم و نهاد‌های قدرت ایجاد می‌شود. شرطی که توفیق اصلاحاتِ داخلی را امکان‌پذیر می‌کند، مشخص بودن منافع این اصلاحات برای مردم است. البته در ابتدای کار قطعا سختی‌های پیش خواهد آمد، اما هنرِ دولت این است که منافع آینده اصلاحات را برای مردم به روشنی تشریح کند.

برای روشن شدن منافعِ اصلاحات برای مردم، دولت چهاردهم باید در راستای گسترشِ شفافیت در هزینه‌های دولت بکوشد. باید هزینه‌های زائد را حذف کند. باید به اقشارِ آسیب‌پذیر توجه کند. باید کسریِ بودجه‌ی خود را کنترل کند. باید شیوه مالیات‌ستانی را به روز کند و در رفع ناترازی حامل‌های انرژی و آب بکوشد؛ و صد البته در رفع دائمی تحریم‌های بین‌المللی نیز گام بردارد.

به دلایل پیش گفته، باید دو سال اول دوره‌ی ریاست‌جمهوری دکتر مسعود پزشکیان را به‌عنوان فرصتی طلایی برای انجام اصلاحاتِ اقتصادی بدانیم. این دوره زمانی به دلیل چندین عامل مهم، بهترین فرصت برای اجرای تغییراتِ ساختاری و سیاست‌های اقتصادی است که می‌تواند به بهبود وضعیتِ اقتصادی کشور منجر شود. در دو سال اول بعد از انتخابات، دولت‌ها از مقبولیت بیش‌تری برخوردار هستند و مشروعیت نهاد اجرایی کشور در وضعیت بهتری قرار دارد و به همین دلیل، این روز‌ها بهترین زمان برای پیش رفتن به سوی اصلاحاتِ اقتصادی است.

البته نباید فراموش کرد که اصلاح ساختار اقتصادی باید با همراهی و همگامی مردم باشد و بدون آن موفق نخواهد شد و چه بسا بازگشت به عقب نیز باشد. اصلاحاتِ داخلی باید با گشایشِ فرصت‌های بین المللی، همراه باشد و باید با رییس‌جمهور همراهی شود تا هر دو اصلاحات را با هم جلو ببرد، زیرا بدون پیش‌برد اصلاحات خارجی یعنی بدون باز کردن در‌های اقتصادِ کشور و کشف فرصت‌های جدید بین‌المللی، اصلاحات داخلی هم ممکن است با شکست روبه‌رو شود. مطالعات نشان داده‌اند که سیاست‌های خارجی و روابط بین‌المللی نقش مهمی در موفقیت اصلاحاتِ داخلی دارند. زیرا که برخی فرصت‌های بین المللی، موجب شکوفایی ظرفیت‌های داخلی نیز می‌شوند.

تجربه نشان داده است که بهبود روابط خارجی می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی، افزایش صادرات، ارتقای کیفیت کالا‌های وارداتی و در مجموع بهبود شرایط اقتصادی داخلی کمک کند.

امید می‌رود که دولت چهاردهم، قدر این فرصتِ طلایی «محدود» را بداند و با تشکیل کابینه‌ای متخصص و جوان، در جهت اجرای هرچه بهتر اصلاحاتِ اقتصادی، گام بردارد.

*دکترای اقتصاد و مدرس دانشگاه