مسافران «کن»

فرارو- در خبرهایی که در روزهای گذشته منتشر شده از دو فیلم سینمایی «اسب حیوان نجیبی است» به کارگردانی رضا کاهانی و «سوت پایان» ساخته نیکی کریمی به عنوان نمایندگان احتمالی سینمای ایران در جنشواره نام برده شده است، در این میان ذکر نام فیلم کاهانی در این خبرها می‌تواند موضوع جالبی برای یک گزارش باشد.

به گزارش سرویس فرهنگی هنری فرارو، گفته می‌شود که این دو فیلم نسبت به دیگر آثار ارسالی به جشنواره فیلم کن شانس بیشتری برای حضور دارند. بماند که هر دوی این فیلم‌ها در جشنواره فجر امسال به دلایل خاصی خارج از مسابقه و در بخش تازه تاسیس نوعی نگاه به نمایش در آمدند. 

شصت و چهارمین جشنواره فیلم کن قرار است به سنت سال‌های گذشته‌اش در 11 تا 22 مه (21 اردیبهشت تا اول خرداد) در جنوب فرانسه برگزار شود.

نیکی کریمی پیش از این با «یک شب» در جشنواره فیلم کن حضور داشته اما رضا کاهانی نخستین حضورش را در کن تجربه می‌کند هرچند فیلم قبلی این کارگردان با عنوان «هیچ» می‌توانست نماینده‌ی مناسبی برای سینمای ایران به حساب بیاید که با دخالت معاونت سینمایی از این شانس محروم شد، پرداختن به ماجراهای فیلم متفاوت «هیچ» که از بد واقعه، اولین قربانی تصمیم معاونت سینمای شد بماند برای بعد.

در دوره‌ی قبلی جشنواره کن سینمای ایران با چراغ خاموش وارد شده بود، هرچند حضور پررنگ عباس کیارستمی را نمی‌توان نادیده گرفت اما این کارگردان هفتاد ساله با فیلم «رونوشت برابر اصل» که جایزه بازیگر زن را هم برای ژولیت بینوش به دنبال داشت بیشتر نماینده فرانسه و ایتالیا بود و نام ایران غیر از حضور در شناسنامه‌ی کارگردان، ارتباط بیشتری با این فیلم نداشت.

مدتی است که سینمای ایران در یک فطرت جهانی به سر می‌برد، «جدایی نادر از سیمین » را اگر از این ماجرا استثنا بدانیم در سال‌های اخیر حضور و بروز سینمای ایران در جشنواره‌های جهانی کم رنگ و رو به خاموشی بوده است، هرچند به نظر می‌رسید خرس‌هایی که فرهادی برای سینمای ایران شکار کرد چندان مورد توجه مدیریت نظارت وارزشیابی معاونت سینمایی قرار نگرفته است.

سجادپور در همان روزها و در همین زمینه در یک برنامه‌ی رادیویی حاضر شد و با اشاره به حمایت جشنواره برلین از پناهی، افتتاحیه این جشنواره را نوعی میتینگ سیاسی خواند و حتی عنوان کرد شاید جایزه اصغر فرهادی نیز به نوعی یک انتخاب سیاسی بوده است.

چنانچه به طور اخص به جشنواره‌ی کن برسیم، از 46 سال حضور سينما و سينماگران ايران در جشنواره كن هشت داوري و شانزده جايزه سهم ایران از این رویداد سینمایی بوده که نقطه‌ی اوج آن نخل طلای کیارستمی برای «طعم گیلاس» بوده است.

هرچند در دوره قبل‌تر جشنواره کن، فیلم «کسی از گربه‌های ایرانی خبر ندارد» بهمن قبادی، جایزه ویژه بخش نوعی نگاه شصت و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم کن را از آن خود کرد. هر چند این فیلم به شکل زیرزمینی و بدون پروانه، ساخته شده بود و به همین دلیل نماینده‌ی رسمی سینمای ایران به حساب نمی‌آمد.

همان سال، عليرضا سجادپور که در آن زمان دبير هيئت اسلامي هنرمندان بود در گفت و گو با فارس عنوان کرد: «بادسنج جشنواره كن مدت‌هاست كه از نظر هنري به هيچ سويي نمي‌رود و تنها بادهاي سياسي آن را تكان مي‌دهد.» 



به نظر می‌رسد تجربه‌ی دوره‌ی شصت و دوم به معاونت سینمایی ثابت کرد که باید حضور فیلم‌های ایرانی را در جشنواره‌های خارجی به شدت مدیریت کند که در آغاز قرعه‌ی فال به فیلم «هیچ» کاهانی افتاد. 

فیلم «هیچ» به دلایل موسوم به سیاه‌نمایی از نمایش در خارج و حضور در جشنواره‌های خارجی محروم شد و معاونت سینمایی در این‌باره اعلام کرد: «به عقیده ما فیلم «هیچ» اثر مناسبی برای نمایش خارج از کشور نیست و فکر می کنم در تهران امروز چنین جامعه ای و خانواده ای که این کارگردان جوان در فیلمش به تصویر کشیده وجود ندارد.»

معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه سیاه‌نمایی حکم جاسوسی را دارد ثابت کرد که تهدیش جدی‌تر از این حرف‌هاست، جواد شمقدری در ابتدای سال 89، در یک نشست خبری، چنین عنوان کرد: «ما جلوی فیلم‌هایی که سیاه نمایی می کنند می ایستیم و اگر اثری بدون مجوز در جشنواره خارجی و یا خارج از کشور به نمایش درآید، برخورد قانونی می کنیم به طور نمونه فیلم ساز یک سال ممنوع کارمی‌شود یا از امکانات دولتی بی‌بهره می‌ماند.»

شاید اقدام بی سابقه‌ی معاونت سینمایی در یکی دو سال اخیر در نظارت و دادن صدور مجوز جداگانه برای فیلم‌های که قرار است در جشنواره‌های خارجی حضور داشته باشند به این کم‌رنگی حضور و بروز، دامن زده باشد. 

لازم به ذکر است که جشنواره کن نخستین رویداد جهانی است که مصادف با اوایل سال شمسی برگزار می‌شود و از این نظر چنین آغازی را برای سینمای ایران می‌توان به فال نیک گرفت همچنان که این رویداد یک‌بار نخل طلا و دو بار دوربین طلایی را به سینمای ایران واگذار کرده است.

از «سوت پایان» گذشته، «اسب حیوان نجیبی است» که همچنان تکلیف نمایش داخلیش معلق است،با پیرنگ داستانی که دارد به احتمال زیاد مشمول اصل سیاه‌نمایی خواهد شد که معاونت سینمایی از آن نام برده است و از این نظر بعید به نظر می‌رسد به این سادگی‌ها مجوز معاونت سینمایی را برای حضور رسمی در کن به دست آورد.

هرچند بهمن ماه سال گذشته کاهانی برای حضور این فیلم در جشنواره فجر سه شرط گذاشته بود تا به آنچه که او  از مدیریت نظارت و ارزشیابی نقل کرده بود، تنور جشنواره را گرم کند، کاهانی  در آخرین شرطش با شوخ‌طبعی خواستار پروانه نمایش خارجی شده بود که با دریافت این مجوز، شانس حضور در جشنواره‌های خارجی را به دست آورد. 

فیلم «اسب حیوان نجیبی است» در جشنواره بیست و نهم فجر به نمایش درآمد و باید منتظر ماند و دید که مدیریت نظارت و ارزشیابی تا چه حد به شروطی که کاهانی تعیین کرده بود مقید خواهد شد که اگر نه بعید به نظر می‌رسد کاهانی خودش را از شانس حضور در کن محروم کند، حتی اگر برای او به قیمت ممنوعیت یک‌ساله از کار و دیگر عواقبش تمام شود.