بورس هفته پرتکاپویی را آغاز کرد. یک روز بعد از پایان رایگیری انتخابات مجلس دوازدهم، بورس رشد ۳۱هزار واحدی را تجربه کرد و روز یکشنبه ۶۰ هزار واحد دیگر افزایش رشد داشت. البته دوشنبه افت ۷ هزار واحدی ثبت شد که شاخص‌ها را به ۲ میلیون و ۱۴۰ هزار رساند، اما این افت در مقایسه با روند صعودی دو روز قبل، اتفاق چشمگیری نیست. نهایتاً روز گذشته (سه شنبه) نیز شاخص بازار سرمایه افزایش قابل توجهی داشت و با ۳۲ هزار واحد افزایش به ۲ میلیون و ۱۷۲ هزار واحد رسید که نشان از بازگشت بورس به حالت افزایشی آن دارد. بازار تحت تاثیر جریانات سیاسی، سیاست‌های اقتصادی و تلاطمات بازار‌های موازی است.
به گزارش هم‌میهن، تجدید ارزیابی خودروسازان و مجوز افزایش قیمت خودرو توانست جانی به بورس ببخشد. برخی از تحلیلگران معتقدند در کنار این اتفاق، انتخابات هم اثری روانی و مقطعی در بازار داشت. نوسانات بازار ارز و طلا نیز از دیگر عوامل اثرگذار بر بازار سرمایه است که به عقیده کارشناسان می‌تواند تا اواسط بهار نیز بازار را تحت تاثیر قرار دهد. با اینحال، اوراق ۳۰ درصدی بانک مرکزی به مثابه ترمزی تلقی می‌شود که هرازگاهی به بورس شوک وارد می‌کند. هرچند بانک مرکزی این اوراق را برای کنترل نرخ دلار منتشر کرد، اما می‌تواند تاثیرات منفی بهویژه بر صندوقهای سرمایه‌گذاری ثابت داشته باشد.
اینکه چه عواملی بورس را در این روز‌ها سبزپوش کرد؟ آیا روند مثبت تا پایان سال ادامه خواهد داشت؟ و اینکه چشم‌انداز بورس در سال آینده به چه صورتی خواهد بود؟ سوالاتی بود که به صورت نظرخواهی از چند کارشناس بازار سرمایه پرسیده شد که در ادامه میخوانید:
آیا اخبار منفی بر روی بورس تاثیر گذاشته است؟
علی طباطبایی کارشناس بازار سرمایه این نکته را تایید کرده و عنوان کرد: روند بورس صعودی نشده چرا که فعالان بازار بورس در این مدت آنقدر روند منفی و خنثی زیادی را دیده‌اند که حالت عادی بازار به روند صعودی تعبیر می‌شود.
او گفته، فروش اوراق با سود ۳۰ درصد مردم را از بورس دور کرده است.
تحلیل شما از اتفاقات این روز‌های بورس چیست؟
من فکر می‌کنم پایان دادن به فرآیند اخبار منفی بازار و همچنین نقش نهاد‌های بازارساز یعنی سازمان بورس اوراق بهادار و وزارت اقتصاد باعث شد تا بورس به روند عادی برگردد. البته واقعیت این است که روند بورس صعودی نشده چراکه فعالان بازار بورس در این مدت آنقدر روند منفی و خنثی زیادی را دیده‌اند که حالت عادی بازار به روند صعودی تعبیر می‌شود. به نظر من نظر این دو بازارساز نیز این است که بورس باید حرکت‌های مثبت بیشتری را انجام دهد و خیلی از شرکت‌هایی که در این مدت، عاملیت فروش آنان دستکاری می‌شد و اجازه می‌دادند که شاخص آن‌ها تغییر کند، این کار را متوقف کردند. قطعاً بازار بورس با چند حرکت صعودی مشخص و عدم دستکاری، باعث خواهد شد که فعالان بیشتری را به سمت خود جلب کند. اتفاقی که در روز دوشنبه افتاد و تعداد واحد‌ها پایین آمد به این دلیل بود که جابه‌جایی بیشتری در سهام فعالان بورس رخ داد و نمی‌توان آن را به خروج از بازار تعبیر کرد.
این روند تا آخر سال چگونه پیش می‌رود؟
من فکر می‌کنم تا هشتاد درصد این روند در این روز‌های آخر سال ادامه پیدا خواهد کرد، علامت‌ها و نشانه‌ها نیز همین را نشان می‌دهد مگر اینکه اتفاق خاصی رخ دهد و فضا عوض شود.
چه اتفاقی؟
مثلاً در بحث فروش اوراق و یا فعالیت بانک‌ها اتفاقی بیفتد که مجبور شوند دوباره بازار را دستکاری کنند.
فکر می‌کنید انتخابات مجلس نیز در روند بازار بورس تاثیر داشت؟
بله. همیشه در ادوار مختلف این را شاهد بودیم که هر نوع فعالیت اجتماعی و سیاسی و حتی اعتراضات که منجر به تکاپوی مردم شود، بر روی بازار بورس نیز تاثیر دارد و آن را به سمت مثبت می‌برد. با توجه به اینکه انتخابات روز جمعه در روز‌های پایانی سال برگزار شده، به همین دلیل احتمال می‌دهم روند تاثیرگذاری آن بر روی فعالان بورس تا پایان اسفند ادامه خواهد داشت.
پیش‌بینی شما برای سال آینده چیست؟
با سیستم اقتصادی‌ای که فعلاً دولت دنبال می‌کند و همچنین سیاست‌هایی که در سازمان بورس در یک‌سال‌ونیم گذشته وجود داشت و رفتار‌هایی که این بازارساز‌ها انجام دادند، بعید می‌دانم شاهد حرکت‌های خاص مثبت در بورس و روند صعودی باشیم، اما معتقدم بورس در سال آینده در زمان‌های دوماهه و سه‌ماهه می‌تواند با بازار‌های موازی رقابت کند و حتی بحث تورم را پوشش دهد و در بازار سهام نیز مقداری قدرت خرید به سرمایه‌گذار‌های هوشیار بدهد. به‌هرحال تصمیم‌گیران در سیاست‌های کلی بورس تجربه اتفاقات سال ۱۳۹۹ را دارند و هم‌اکنون تعداد فعالان در بورس بسیار زیاد است که همین‌ها عاملی است تا بحران‌ها بهتر کنترل شود. البته مورد مهمی وجود دارد که دولت برای اینکه کسری بودجه کشور را تامین کند باید اوراق گواهی بیشتری بفروشد و همین باعث خواهد شد که چشم‌انداز و برنامه مثبت برای اینکه مردم به سمت بورس کشیده شوند، نداشته باشد و ترجیح دهد مردم اوراق بخرند.
سعید درخشانی، کارشناس بازار سرمایه، گفت: سیاست‌های بانک مرکزی بازار بورس را از نظر نقدینگی تحت فشار قرار داده و این احتمال وجود دارد که باز تورم بالاتر برود و با رکود بیشتری مواجه شویم.
او همچنین می‌گوید: اگر دولت بخواهد با قهر با بازار سرمایه برخورد کند قطعاً بازدهی آن کمتر خواهد شد که می‌تواند خطرناک باشد.
نوسانات این روز‌های بازار بورس را چطور تحلیل می‌کنید؟
بازار بورس به دلیل سیاست‌های بانک مرکزی از نظر نقدینگی تحت فشار است. همچنین بانک مرکزی نرخ بهره را بالا برده تا از بالا رفتن تورم جلوگیری کند، اما به دلیل اینکه بخش زیادی از مشکل تورم از محل کمبود عرضه در اقتصادمان است، احتمال می‌دهم این سیاست موفق نخواهد بود و در نهایت تورم را بالاتر خواهد برد و کشور با رکود بیشتری مواجه خواهد شد. البته بازار سرمایه از مسائل دیگری نیز تاثیر می‌گیرد؛ مثلاً ما شاهد سرکوب قیمت‌ها و همچنین قیمت‌گذاری دستوری هستیم.
متاسفانه دولت نمی‌تواند جلوی روند افزایشی تورم را بگیرد، اما می‌تواند جلوی فروش شرکت‌ها را با نرخ بازار بگیرد و آن‌ها را مجبور کند تا با قیمت کمتر فروخته شوند که نتیجه آن خارج شدن این شرکت‌ها از سودآوری است، چون توجیه سرمایه‌گذاری در آن‌ها از دست می‌رود، این روند باعث شده تا سرمایه‌گذاران ترجیح دهند سهام خود را بفروشند و به سمت سرمایه‌هایی که دولت نمی‌تواند آن‌ها را کنترل کند، مانند ملک، ارز و سکه بروند که اثر مخرب این روند را متاسفانه در آینده خواهیم دید؛ اینکه بعد از حدود دو ماه که بورس روند منفی را طی می‌کرد، دو روز مثبت شد، اما ادامه‌دار نبود و باز منفی شد. اگر دولت بی‌توجه به بازار سرمایه باشد قطعاً سرمایه به سمت بازار‌های موازی کوچ خواهد کرد که بسیار مخرب و خطرناک خواهد بود.
شرایط بورس را تا آخر سال چگونه می‌بینید؟
همیشه در آخر سال شرکت‌ها تحت فشار نقدینگی هستند و به پول نیاز دارند؛ همچنین به نظر می‌آید که بانک‌ها اعتبار کارگزاری‌ها را کم کرده‌اند و این یعنی بازار تا آخر سال با چالش نقدینگی مواجه خواهد بود و بورس کار راحتی برای صعودی شدن ندارد. البته این را نیز باید اضافه کنم که قیمت‌ها در بازار سرمایه خیلی جذاب است و کمتر زمانی را دیدیم که این بازار برای سرمایه‌گذاری اینقدر ارزنده باشد؛ بنابراین اکنون زمان خوبی برای خرید سهام توسط افرادی است که به‌دنبال سرمایه‌گذاری هستند.
سال آینده چگونه خواهد بود؟
من فکر می‌کنم در سال آینده، هم رشد تورم و هم رشد نقدینگی بالاتر از امسال خواهد بود و بازار سرمایه نیز رشد خواهد کرد، ولی اگر دولت بخواهد با قهر با بازار سرمایه برخورد کند، شرکت‌ها را جریمه کند و انتقام تورم را از کسانی بگیرد که هیچ نقشی در آن ندارند و در بخش اقتصاد نیز ناهماهنگ عمل کند، قطعاً بازدهی بازار سرمایه از بازار ارز و دیگر بازار‌ها کمتر خواهد بود که می‌تواند خطرناک باشد.
خبر‌های رسیده از بازار خودرو و همچنین حراج سکه از جمله کار‌هایی بوده که بورس را تحت تاثیر قرار داده است. در همین زمینه، بهنام صمدی، کارشناس بازار سرمایه، گفت که می‌توان امیدوار بود روند بورس همچنان صعودی باقی بماند. او معتقد است در بودجه سال بعد نیز نکته منفی در خصوص بورس و بازار سرمایه دیده نمی‌شود و رشد قیمت دلار نیز باعث رشد بازار سرمایه خواهد شد.
تحلیل شما از روند این روز‌های بورس چیست؟
اتفاقی که روز دوشنبه در بورس افتاد را نمی‌توان خیلی بد تعبیر کرد، چون در اول هفته بورس حدود ۹۰ هزار واحد رشد کرده بود و کاهش ۷ هزار واحدی اتفاق خاصی نیست، اما اینکه این روند ادامه پیدا می‌کند یا نه، باید گفت که در این روز‌ها چند خبر منتشر شد که تاثیرگذار بود؛ اولی خبر تجدید ارزیابی خودرو بود که همین باعث شد گروه خودرویی مورد توجه بیشتری قرار بگیرد. همچین دو شرکت نیز در کدال درباره واگذاری دارایی‌های خود شفاف‌سازی کردند که به نظر من اتفاقات مؤثری در رشد بورس بود، همچنین عوارض صادرات سنگ آهن نیز کم شد که این نیز اتفاق مثبتی بود.
البته واقعیت این است که دلار یکی از محرک‌های اصلی رشد بازار سرمایه است و هرگاه با افزایش قیمت مواجه می‌شود، بازار را با خود همراه می‌کند. ضمن اینکه اصلاحیه دستورالعمل نرخ خوراک نفت پالایشگاه‌ها را نیز داریم که منتظر هستیم دولت آن را ابلاغ کند که می‌تواند اتفاق مهمی باشد. نکته‌ای که باعث شد دلار نیز رشد کند این بود که بانک مرکزی حراج نیم‌سکه و ربع‌سکه را داشت که با قیمت ۱۱ میلیون و ۵۴۸ هزار تومان آن را فروخت که اگر با قیمت دلاری محاسبه کنیم اینگونه می‌شود که دولت دلار بالاتر از قیمت فعلی در نظر گرفته است و عملاً بانک مرکزی در حراج سکه بسیار منتفع شده است و این سیگنال را به بازار می‌دهد که دلار می‌تواند رشد بیشتری داشته باشد.
ارزیابی شما تا پایان امسال چیست؟
من فکر می‌کنم این رشد در بورس ادامه‌دار باشد، چون بورس به‌صورت سنتی از اسفندماه روندی را شروع می‌کند و تا اواسط بهار یک بازدهی خواهد داشت. من احتمال می‌دهم این رشد ادامه‌دار خواهد بود و نمی‌توان کاهش شاخص‌ها در روز دوشنبه را اتفاق مهمی ارزیابی کرد؛ کاهش خاصی را شاهد نبودیم.
فکر می‌کنید این روند تا پایان سال ۱۴۰۳ چگونه پیش خواهد رفت؟
متاسفانه هرگاه دولت کسر بودجه پیدا می‌کند دست در جیب شرکت‌ها می‌کند. اگر خیلی از روند‌ها مثل نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و نفت پالایشگاه‌ها و یا حق انتخاب معادن براساس یک فرمول و قاعده مشخص انجام شود، بازار هیچ نگرانی‌ای نخواهد داشت. تا اینجای کار در بودجه سال بعد نیز نکته منفی در خصوص بورس و بازار سرمایه دیده نمی‌شود تا نگران باشیم. البته من فکر می‌کنم رشد قیمت دلار نیز باعث رشد بازار سرمایه خواهد شد و یا حداقل عقب‌ماندگی‌های آن را جبران خواهد کرد.
تنها دغدغه مخاطبان بورس، انتشار اوراق گواهی با سود ۳۰ درصد است که به نظر می‌رسد با نامه‌نگاری‌های رئیس سازمان بورس به رئیس‌جمهور، ترمز آن نیز کشیده شده است و دیگر منتشر نشود، چون یکی از مهمترین دغدغه‌های بازار نرخ سود ۳۰ درصدی است. هم‌اکنون حداقل خیال بازار راحت است که انتشار این گواهی متوقف شده و همین به بازار سیگنال مثبت می‌دهد، اما اگر ادامه‌دار باشد باید منصف باشیم و بدانیم که هیچ صنعتی نمی‌تواند در سال ۳۰ درصد سود تولید کند و قطعاً بازار سرمایه را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
نوید خاندوزی، کارشناس بازار سرمایه معتقد است که خبر‌های بازار خودرو شوک مثبتی به بورس وارد کرده است.
او پیش‌بینی کرده بورس با یک فراز و نشیب کوتاه دوباره مسیر صعودی خود را ادامه خواهد داد.
خاندوزی همچنین گفته، چون طرف حساب ما دولت است که همیشه در مورد بورس و بازار سرمایه غیرقابل پیش‌بینی عمل کرده است، پس نمی‌توان درباره آینده بورس به درستی نظر داد.
خبر‌هایی از بخش خودرو رسید درباره تجدید ارزیابی که قرار است سران قوا آن را تایید کنند، همین شوک مثبتی به بورس وارد کرد که در ابتدای هفته شاهد افزایش شاخص‌ها در بورس بودیم. با ادامه‌دار بودن جریان خبر‌ها می‌توان به رشد بورس امیدوار بود و خوش‌بینی‌ها زیاد است. البته هرگاه قیمت ارز نیز افزایش پیدا می‌کند بورس به آن واکنش مثبت نشان می‌دهد.
اخبار انتخابات مجلس می‌تواند به بورس شوک وارد کند؟
فکر نمی‌کنم. اصولاً بازار بورس از اینگونه اتفاقات تاثیر خاصی نمی‌گیرد.
روند مثبتی که گفتید تا آخر سال ادامه خواهد داشت؟
من فکر می‌کنم بازار با یک فرازونشیب کوتاه در چند روز آینده دوباره مسیر صعودی خود را ادامه خواهد داد. معمولاً هم بازار به شکل سنتی و در چند سال اخیر، در آخر اسفند و اوایل فروردین مثبت بوده است.
بورس در سال آینده چه چالش‌هایی خواهد داشت؟
نمی‌توان به درستی پیش‌بینی کرد، چون طرف حساب ما دولت است که همیشه در مورد بورس و بازار سرمایه غیرقابل پیش‌بینی عمل کرده است و تصمیمات اخیری که گرفت باعث شد بی‌اعتمادی در بازار حاکم شود و شاهد ریزش باشیم. اگر تصمیمات دولت برگردد و تصمیمات منطقی گرفته شود به نظر من بازار بورس جای رشد خیلی خوبی خواهد داشت، چون در فضای خیلی خوبی نسبت به بازار‌های دیگر قرار دارد. با توجه به اینکه اختلاف قیمت دلار نیمایی و دلار آزاد اینگونه نخواهد ماند و بیشتر خواهد شد، بازار بورس نیز روند صعودی بیشتری را در سال آینده نسبت به سال ۱۴۰۲ طی می‌کند.
فکر می‌کنید دولت به این نتیجه برسد که رویه‌های خود را اصلاح کند؟
به نظر من هم‌اکنون نیز دولت به این جمع‌بندی رسیده که مثلاً فروش اوراق با نرخ ۳۰ درصد موفقیت‌آمیز نیست و بانک مرکزی هم نتوانست فضای عمومی جامعه را برای آرامش فراهم کند و طبیعی بود که با فروش چنین اوراقی نمی‌توان بازار را آرام نگه داشت. به نظر من دولت باز هم در این زمینه عقب‌نشینی خواهد کرد.
تغییرات و فراز و نشیب‌های بورس تحت تاثیر نرخ بهره بانک مرکزی قرار گرفته است؛ این را امید موسوی کارشناس بازار سرمایه عنوان کرده و گفته چشم‌انداز مثبتی در بورس برای سال آینده نمی‌بیند و بازار مسکن و بازار طلا نیز بازدهی حدود ۲۰ تا ۳۰ درصدی مازاد بر تورم خواهند داشت.
روند این روز‌های بورس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
نرخ بهره مؤلفه بسیار مهمی در بازار است و وقتی بانک مرکزی اوراقی را با نرخ بهره ۳۰ درصد منتشر می‌کند، خیلی از تامین مالی‌ها برای تولیدکننده‌ها با نرخ ۳۸ تا ۴۵ درصد انجام می‌شود که انتظارات را همانقدر بالا می‌برد. با این نرخ‌های موجود خیلی بعید می‌دانم که بازار سرمایه بتواند رشد پایداری داشته باشد. خبر‌هایی که از گروه‌های خودرویی یا پالایشی منتشر شد تنها باعث مثبت شدن بورس به صورت مقطعی می‌شود و نمی‌توان به ادامه‌دار بودن آن امید داشت.
در این شرایط سیاست‌های دولت و بانک مرکزی انقباضی خواهد بود و با این روند در کوتاه‌مدت شاهد رکود در بازار‌ها خواهیم بود، مگر اینکه دلار حرکت رو به بالا داشته باشد. البته ممکن است پشت سر آن بازار‌های دیگر مانند طلا و مسکن هم صعودی شوند، اما باز هم نسبت به دلار بازدهی نخواهند داشت و نمی‌تواند یک رونق جدی را وارد بازار کند. اینکه این روز‌ها شاهد افت در بورس باشیم یک اتفاق عادی است و به نظر من رشدی که در روز شنبه و یکشنبه داشتیم، غیر‌عادی بود.
بورس این روز‌ها به نرخ دلار و نرخ بهره نگاه می‌کند و هر چه نرخ بهره بالاتر برود، بر بورس تاثیر منفی خواهد داشت و رکود بازار را تشدید می‌کند. همچنین نرخ دلار نیز در بلندمدت تاثیر خود را بر روی بورس خواهد گذاشت و به‌دنبال آن شاخص‌ها افزایشی می‌شوند.
پیش‌بینی شما برای سال ۱۴۰۳ چیست و دولت چه تاثیری در روند بورس خواهد داشت؟
من فکر می‌کنم در سال آینده بازار مسکن و بازار طلا بازدهی حدود ۲۰ تا ۳۰ درصدی مازاد بر تورم خواهند داشت. نکته مهم اینجاست که هر صنعتی که در حال سوددهی است به هر طریقی دست در جیب سهامدار دارد و همین در بازار نااطمینانی ایجاد کرده و سرمایه‌گذار نمی‌تواند با عدم شفافیت و عدم قطعیت ریسک کند و ترجیح می‌دهد سرمایه خود را به سمت ملک و طلا ببرد و حتی به بانک ببرد و سود ۳۰ درصد بگیرد. به همین دلیل من چشم‌انداز مثبتی در سال آینده برای بازار سرمایه نمی‌بینم.
محمد خبری‌زاده، کارشناس بازار سرمایه درباره بورس به این نکته اشاره کرده که دولت باید چند چالش پیش رو مانند اختلاف دلار نیمایی با دلار آزاد را کنترل و از راه بردارد تا سال آینده شاهد بازدهی بهتری باشیم و گرنه بورس مانند امسال، منفی پیش خواهد رفت.
روند این روز‌های بورس را چگونه می‌بینید؟
بورس در انتهای هفته گذشته آنقدر افت کرده بود که دنبال بهانه کوچکی می‌گشت تا حداقل بخشی از افت‌ها را جبران کند. من دلیل رشد بورس در دو روز اول هفته را در شایعاتی می‌بینم که درباره صنعت خودرو و عرضه سهام‌های آن و همچنین بحث‌های پیرامون خصوصی‌سازی و اختصاص بخشی از درآمد‌ها به دو خودروساز بزرگ کشور، گفته شد.
صنعت خودرو چه بخواهیم و چه نخواهیم به‌عنوان یک صنعتی راهبر در بازار بورس شناخته می‌شود و اکثر روند‌های صعودی ۱۲ سال اخیر بازار سرمایه با صنعت خودرو شروع شده است. در دو روز اول هفته بازار مثبت شد و به‌نوعی می‌توان گفت سوخت ته کشید و رسید به روز دوشنبه که بیشتر نماد‌ها قرمز و بازار منفی شد. آن چند عاملی که بازار را در سال ۱۴۰۲ منفی کرد، همچنان وجود دارد و از بین نرفته و مشکلات حل نشده است به همین دلیل من هرگونه صعود بدون رفع این مشکلات را صعود موقتی می‌دانم. این آرامش موقتی است که به بازار تزریق می‌شود، اما دوباره وارد چالش جدید می‌شود و افت می‌کند.
چه چالش‌هایی؟
یکی از این چالش‌ها نرخ بهره ۳۰ درصدی است که هم‌اکنون نیز وجود دارد، چالش بعدی فاصله اختلاف دلار نیمایی با نرخ دلار بازار آزاد است که به رکود تاریخی رسیده است. ما هیچ‌گاه شاهد اختلاف بالای ۵۰ درصد بین دلار نیمایی و بازار آزاد نبودیم و قطعاً در بورس تاثیرگذار است. دوستان دولتی به دلار آزاد دلار تلگرامی می‌گویند و آن را قبول ندارند، اما مردم با همین دلار زندگی می‌کنند که اگر این معضل حل نشود بورس را به شدت به هم خواهد ریخت. موضوع بعدی همان صنعت خودرو است که مخصوصاً بحث عرضه آن در بورس کالا و پوشش بخشی از ضرر و زیان کارخانه‌های خودروسازی است که باید ساماندهی شود.
شما بورس را در سال ۱۴۰۳ چگونه می‌بینید؟
دولت چاره‌ای ندارد تا نرخ دلار نیمایی را افزایش دهد. اگر این سه مشکلی که گفتم همین‌گونه باقی بماند بازار بورس به جایی نخواهد رسید و هر صعودی در آن موقتی خواهد بود. نمی‌خواهم بگویم بازار منفی می‌شود، اما بازدهی نیز نخواهد داشت و مانند سال ۱۴۰۲ پیش خواهد رفت.
دولت در نهایت مجبور خواهد شد برای تامین کسری بودجه و جبران تراز تجاری منفی‌ای که دارد اختلاف قیمت بین دلار نیمایی و دلار آزاد را کم کند و همچنین، چون بخش صنعت خودروی کشور زمین‌گیر شده است به نظر من در آنجا نیز دولت مجبور خواهد شد کوتاه بیاید و پشت پرده‌ای که نمی‌خواهد این صنعت جان بگیرد را تضعیف کند. من پیش‌بینی می‌کنم در سال آینده دولت برخی روند‌ها را بهبود خواهد داد.
از کشتن افراد عینکی به جرم روشنفکر بودن تا حذف پول و مذهب از مناسبات اجتماعی / فاجعهبارترین حرکت قرن بیستم برای ساخت اتوپیای روستایی
شباهتهای قائد بغداد و پیشوای برلین؛ از میل به ویرانگری تا قهرمان پرستی
طرز تهیه کباب لاهماجون، خوشمزهترین کباب ترکی
سالاد فیله مرغ سوخاری با سس رنچ، جذابترین سالادی که تابهحال خوردهاید
