لاریجانی جدید ظهور می‌کند؟

صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی دانشگاه چرایی کاربرد جریان خالص‌سازی در اطلاعیه لاریجانی را نوعی طرح ایراد نسبت به سیاست‌های گذشته ساختار سیاسی توصیف کرده و در این‌باره می گوید: این اصطلاحات و لغات را بعضا شخصیت‌های سیاسی به کار می‌برند برای اینکه با مخالفت حاکمیت روبه‌رو نشوند. در واقع این اصطلاحات مانند جریان خالص‌سازی که توسط علی لاریجانی مطرح شده راهی است برای جلوگیری از مخالفت و واکنش شدید‌ حاکمیت.

مقصود از این دست اصطلاحات آن است که نظام قادر به ادامه دادن با سیاست‌‌هایی که ظرف 44 سال گذشته اعمال شده است، نیست و باید تفکری صورت بگیرد. مقصود لاریجانی دقیقا آن ‌است که آیا سیاست‌هایی که تاکنون و به‌ویژه ظرف یک دهه گذشته استفاده کرده‌ایم، جواب می‌دهند یا چاره‌ای نداریم که یک تجدیدنظر در شیوه حکمرانی به عمل آوریم.

حقیقت این است که اعتراضات سال گذشته یک تکانی به بسیاری از مسئولان و مقامات داده است. لاریجانی و بسیاری از افراد دیگر متوجه نادرست بودن سیاست‌ها و به بن‌بست کشیدن کشور توسط این سیاست‌ها شده‌اند.

رهبر انقلاب ۳۱ مرداد ۱۳۸۹ در دیدار دانشجویان در بیاناتی رویکردشان «خالص‌سازی و وحدت» پرداختند: خلوص که شما مطرح می کنید - که ما بایست از فرصت استفاده کنیم و حالا که غربال شد، یک عده‌ای را که ناخالصی دارند، از دائره خارج کنیم - چیزی نیست که با دعوا و کشمکش و گریبان این و آن را گرفتن و با حرکت تند و فشارآلود به وجود بیاید؛ خلوص در یک مجموعه که اینجوری حاصل نمی شود؛ ما به این، مأمور هم نیستیم.

روزنامه شرق در مطلبی با عنوان «اصولگرایان در برزخ» به این ماجرا واکنش نشان داده و نوشته است: اصولگرایان اگر واقع‌بین باشند، بررخ آن‌ها برای انتخابات پیش‌رو نه لاریجانی است، نه نگرانی از آمدن جهانگیری و روحانی و... بلکه تشتت و افتراقی است که بندبند این جریان را درگیر خود کرده است. ناکارآمدی حاکمیت اجرائی یکدست‌شده امروز به پاشنه آشیل اصولگرایان تبدیل شده است.

به‌جای ارتقای کارآمدی و رفع نواقص و تن‌دادن به شفافیت، برای حذف رقبا به هر دری می‌زنند. چندی پیش در مجلس به دنبال ممنوعیت نامزدی افرادی با سابقه نمایندگی مجلس رفتند، اما مجبور به عقب‌نشینی شدند؛ زیرا تصمیمی خلاف قانون اساسی بود. اکنون هم یک طیف به دنبال تسویه‌حساب سیاسی جامانده از انتخابات ۹۶ رفته است تا بتواند هم‌اکنون رقیب را از میدان به در کند و طیفی دیگر به دنبال ایجاد ترس آمدن اعتدالیون و شاید بخشی از اصلاح‌طلبان و متعاقب آن حذف طیف فعلی اصولگرایان از مجلس است تا شاید ائتلافی شکل بگیرد و در جبهه‌ای متحد، امید به بقا تقویت شود.

این روزنامه در ادامه آورده است: در دنیای سیاست‌ورزی امروز ایران ما در یک ژانر سینمایی نیستیم و در واقعیت، تبعات تصمیمات اشتباه و عملکرد ضعیف قدرت یکدست‌شده بر زندگی مردم چنان تأثیری داشته که حتی دل‌بستن به مشارکت حداقلی و رسیدن به مجلسی مانند مجلس یازدهم نیز دورنمایی مطلوب ندارد؛ در‌حالی‌که نیاز به گرم‌شدن تنور انتخابات و بالابردن مشارکت یک امر اجتناب‌ناپذیر است.

در همین حین و در میان اختلافات رخ‌داده میان جریان اصولگرا که بخشی از بهارستان‌نشینان چک سفید‌امضای خود را از دولت اصولگرا پس گرفته‌اند و راه خود را از قاطبه فعلی جدا کرده‌اند، همچنان به‌جای اصلاح امور، حذف رقیب تنها برنامه چهره‌های شاخص اصولگرایان برای انتخابات پیش‌رو است.

منصور حقیقت‌پور از نزدیکان علی لاریجانی در گفتگو با «دنیای اقتصاد» در این باره می‌گوید: یک جریان اقلیت در کشور وجود دارد که فقط اعضای اتوبوس خود را جریان مخلص و ولایی و انقلابی می‌داند و باقی جریان جامعه را جاسوس، فتنه‌گر و خارج از دین می‌خواند. وقتی آقای لاریجانی از واژه رفع «خالص‌سازی» استفاده می‌کند یعنی آن‌ها می‌خواهند بقیه جریان جامعه و اجزای کشور را تصفیه و افرادی که در جرگه اقلیت هستند را در مصدر امور قرار دهند.

آن‌ها در واقع جریان تمامیت‌خواهی هستند که حیات اجتماعی و سیاسی برای طیف دیگری قائل نیستند. با توجه به اینکه مطالبه مقام معظم رهبری رقابت انتخاباتی است این رقابت زمانی رخ می‌دهد که بدون سخت‌گیری‌های شورای نگهبان نیرو‌ها بتوانند با افکار و اندیشه‌های مختلف برنامه‌های خود را مطرح و عرضه کنند و با یکدیگر رقابت کنند.

در این میان برخی می‌خواهند تظاهر به این شور و رقابت انتخاباتی بکنند و حاضر نیستند شور و رقابت واقعی انتخاباتی ایجاد کنند. در واقع شاید این افراد تظاهر به رقابت انتخاباتی بکنند، ولی راهبرد آن‌ها انتخاباتی با مشارکت حداقلی است. خالص‌سازی و بحث رقابت تصنعی دوعبارتی که آقای لاریجانی استفاده کردند، در همین راستاست.

هم میهن نیز در سرمقاله خود درباره این تکذیبیه نوشته است: «نویسنده این متن، یک «علی لاریجانی جدید» است؛ علی لاریجانی‌ای که فرسنگ‌ها با گذشته خود فاصله دارد و حالا می‌خواهد موقعیت جدید خود را در صحنه سیاست بنماید. فراتر از این، او می‌خواهد بر صحنه‌آرایی موجود تاثیر گذارد و با چنین هدفی است که مخالفان خود را «جریان خالص‌سازی» می‌نامد و با صراحت آنان را مخاطب می‌گیرد. صراحتی که در نزد علی لاریجانی کم‌سابقه است.

انگارنه‌انگار نویسنده این متن کوتاه، همان لاریجانی است که نطق‌ها و متن‌های سیاسی‌اش تقریبا همیشه آکنده از الفاظ و عبارات فلسفی و اقوال صدرایی بود که فهم آن را برای مخاطب خاص نیز دشوار می‌کرد؛ چه رسد به دیگر شنوندگان و خوانندگان. شامگاه ۱۹ اردیبهشت، اما او متنی صریح نوشت که هر مخاطبی پیام‌های آن را می‌گرفت. موج توئیت‌ها، بحث‌ها، پست‌ها و گفتگو‌هایی که بلافاصله فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را در بر گرفت؛ نشانه آشکاری بود از اینکه اهل سیاست، پیام متن صریح او را گرفته‌اند و حال، باید در انگاره‌های ذهنی و تصورات تاریخی خود درباره او تجدیدنظر کنند.

چه موافق، چه مخالف و چه منتقد پیام کلیدی متن او را دریافت کنند: «با یک لاریجانی جدید روبه‌رو هستید.»

 هم میهن هم چنین در مطلبی با عنوان «لاریجانی جدید» در این باره نوشت: پربیراه نیست اگر بگوییم موضع‌گیری لاریجانی، صحه‌ای است بر گفته کارشناسان مبنی بر اینکه جریانات خاص از قهر با صندوق رای استقبال کرده و خرسندند. علی لاریجانی در اطلاعیه‌ای که برای تکذیب خبر فعالیت‌های انتخاباتی خود منتشر کرده، جریان «خالص‌سازی» را مخاطب خود قرار داده که این تعبیری خاص است.

از اطلاعیه لاریجانی برمی‌آید که ظاهرا نیرو‌های متعادل محافظه‌کار هم فعلا تمایل و انگیزه‌ای برای مشارکت در انتخابات آینده ندارند. او حتی از تعبیر «رقابت تصنعی» برای انتخابات استفاده کرده است. از سوی دیگر لاریجانی در پایان اطلاعیه خود از تعبیر «ملک را چاره‌ای دیگر لازم است» استفاده کرده است.

این روزنامه در ادامه آورده است: سوال اینجاست که اگر قرار به مشارکت در انتخابات نباشد، نیرو‌های سیاسی چه چاره دیگری دارند؟ ساختار سیاسی در این وضعیت چه چاره‌ای باید بیندیشد و چه تغییرات و اصلاحاتی را برای جلب مشارکت نیرو‌های سیاسی و جامعه اتخاذ کند؟