دنیای وحشی درون روده‌تان

فرارو- از سوزش سر دل، استرس، غذا‌های تند و پاکسازی روده بزرگ گرفته تا آنتی بیوتیک‌ها و موارد دیگر مسائل و موارد مرتبط با روده هستند.

به گزارش فرارو به نقل از نیویورک تایمز؛ در ادامه به پرسش‌هایی اساسی درباره روده و دنیای درون آن پاسخ خواهیم داد:

۱- چگونه می‌توانم تشخیص دهم که روده‌ام سالم است و چه علائم هشدار دهنده‌ای وجود دارند که نشان می‌دهند سالم نیست؟

خوردن یا آشامیدن نباید بیش از اوقات گاه به گاه باعث نفخ یا ناراحتی شود. هم چنین، باید هر یک تا سه روز یکبار حرکات منظم روده داشته باشید و محتویات درون آن بدون فشار زیاد عبور کرده و دفع شود.

اگر به طور منظم از علائمی مانند رفلاکس اسید، نفخ، یبوست یا اسهال ناراحتی یا درد رنج می‌برید این می‌تواند نشانه‌ای از کار نکردن روده تان باشد و شاید ارزش آن را داشته باشد که به این فکر کنید که آیا تغییرات ساده در رژیم غذایی و سایر عوامل سبک زندگی به شما کمک می‌کند یا خیر.

اگر علائم شما ادامه یابد یا کیفیت زندگی تان را تحت تاثیر قرار دهد باید به یک ارائه دهنده مراقبت‌های اولیه یا یک متخصص گوارش مراجعه کنید. اگر علائمی مانند تهوع و استفراغ، درد شکمی مکرر، مدفوع نادر یا دردناک، یا خون در مدفوع خود دارید فورا به دنبال مراقبت و درمان باشید این علائم می‌تواند نشان دهنده یک بیماری جدی مانند عفونت، التهاب، بیماری روده یا حتی سرطان باشد.

۲-چگونه روده من بر سایر اندام‌های بدن ام تاثیر می‌گذارد؟

جدا از وظیفه آشکار روده شما در هضم غذا و جذب مواد مغذی تحقیقات نشان داده اند که تریلیون‌ها باکتری، ویروس و قارچی که در دستگاه روده شما زندگی می‌کنند (هم‌چنین به عنوان میکروبیوم روده شناخته می‌شود) می‌توانند بر تمام جنبه‌های زیست شناسی مان تاثیر بگذارند.

برای مثال، بخش عمده سیستم ایمنی بدن شما در روده شما قرار دارد و میکروب‌های ساکن آن بر نحوه عملکرد سیستم تاثیر می‌گذارند. میکروب‌های روده شما انواع مختلفی از مولکول‌های کوچک را تولید می‌کنند که نشان داده شده بر متابولیسم، التهاب و اشتها تاثیر می‌گذارند و ممکن است با برخی بیماری‌ها از جمله چاقی، بیماری قلبی و حتی برخی از انواع سرطان مرتبط باشند.

روده هم چنین بر آن چه در مغز اتفاق رخ می‌دهد تاثیر می‌گذارد. برای مثال، نتیجه مطالعه‌ای منتشر شده در سال ۲۰۱۶ میلادی نشان داد که انتقال میکروب‌های روده از انسان‌های مبتلا به افسردگی به موش‌ها باعث ایجاد رفتار‌های افسردگی و اضطراب در جوندگان می‌شود.

برخی از مطالعات انسانی نشان داده اند که مصرف برخی از باکتری‌های روده به‌عنوان مکمل‌های پروبیوتیک ممکن است باعث بهبود اضطراب و افسردگی شوند. با این وجود، به گفته کارشناسان خیلی زود است که بخواهیم از پروبیوتیک‌ها برای سلامت روان استفاده نماییم.

۳- چند کار ساده که می‌توانم برای بهبود سلامت روده خود انجام دهم چه هستند؟

جای تعجبی ندارد که بهترین راه برای مراقبت از روده شما این است که به خوبی خود و در نتیجه میکروب‌های روده تان را تغذیه کنید. اولویت دادن به غذا‌های غنی از فیبر (مانند سبزیجات، غلات کامل، آجیل، دانه‌ها، لوبیا و عدس) یکی از راه‌های اصلی برای تقویت سلامت روده است، زیرا فیبر منبع مهمی از مواد مغذی برای این باکتری‌ها می‌باشد.

مصرف انواع غذا‌های گیاهی نیز می‌تواند به تنوع انواع میکروب‌ها در روده شما کمک کند که با سلامتی بهتر همراه است. برای مثال، نتیجه مطالعه‌ای منتشر شده در سال ۲۰۱۸ میلادی نشان داد افرادی که بیش از ۳۰ نوع غذای گیاهی در هفته می‌خورند در مقایسه با افرادی که ۱۰ نوع غذای گیاهی در هفته مصرف می‌کنند میکروبیوم روده متنوع تری دارند. افزودن غذا‌های تخمیر شده بیش‌تر مانند ماست، کفیر، کامبوچا، کلم ترش یا کیمچی به رژیم غذایی شما نیز می‌تواند راهی مطمئن (و خوشمزه) برای تقویت تنوع میکروبیوم و کاهش التهاب باشد. اگرچه تحقیقات بیشتری برای تایید این پیوند‌ها و تعیین مقدار غذای تخمیر شده برای به دست آوردن آن فواید لازم است.

۴- آیا غذا‌هایی وجود دارند که برای حفظ سلامت روده ام باید مصرف شان را محدود کنم؟

به طور کلی، غذا‌های بسیار فرآوری شده حاوی فیبر کمی برای میکروب‌های روده هستند. هم چنین، برخی از غذا‌های فرآوری شده حاوی امولسیفایر‌های مصنوعی خاصی هستند (افزوده شده برای بهبود بافت و ماندگاری) که در موش‌ها و مطالعات محدود انسانی نشان داده شده که با کاهش تنوع میکروبیوم روده، تخریب پوشش روده و افزایش التهاب به روده آسیب می‌رسانند.

به گفته کارشناسان سلامت، الکل و هم چنین گوشت‌های فرآوری شده و قرمز نیز با خطر بیش‌تر سرطان روده بزرگ مرتبط هستند بنابراین بهتر است مصرف آن را محدود کنید. نکته مهم‌تر آن است که مطمئن شوید چیزی که به طور کلی می‌خورید برای روزها، هفته‌ها و سا‌ل‌ها حاوی مواد غذایی گیاهی کامل بیش‌تر ومواد غذایی فرآوری شده کمتر باشد.

۵- اغلب پس از غذا خوردن احساس سوزش سر دل می‌کنم. چرا چنین است و برای جلوگیری از آن چه کاری می‌توانم انجام دهم؟

هنگامی که عضله اسفنکتر که کف مری شما را به معده شما متصل می‌کند بیش از حد لازم باز می‌شود و اجازه می‌دهد اسید معده بیش از حد وارد شود یا اگر اسید معده شما برای مدت طولانی در مری تان باقی بماند می‌تواند باعث سوزش سر دل یا سایر علائم رفلاکس اسید شود. برخی از افراد انتهای عصبی حساس تری در مری خود دارند بنابراین حتی در پاسخ به مقدار طبیعی اسید سوزش و درد را احساس می‌کنند به خصوص زمانی که دچار استرس هستند. پایان‌های عصبی زیادی در مری وجود دارند و این پایان‌های عصبی ارتباط نزدیکی با مغز دارند. بنابراین، در زمان استرس، اضطراب، تغییرات هورمونی یا در برخی افراد صرفا در آغاز این احساسات می‌توانند به طور باور نکردنی تشدید شوند.

پوشیدن لباس‌های گشاد در حین و بعد از غذا، کاهش اندازه وعده‌های غذایی، جویدن آدامس بعد از غذا و سه ساعت انتظار بین غذا خوردن و دراز کشیدن همگی می‌توانند به کاهش علائم رفلاکس کمک کنند همان گونه که ترک سیگار و حفظ وزن مناسب نیز در این باره کمک کننده هستند. هم چنین، می‌توانید مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌های تحریک کننده را محدود کنید از جمله قهوه، الکل، شکلات، گوجه فرنگی یا غذا‌های تند یا چرب.

دارو‌های بدون نسخه مانند آنتی اسید‌ها (رولایدز، تامز)، مسدود کننده‌های هیستامین ۲ (پپسید، تاگامت HB) و مهارکننده‌های پمپ پروتون (پریلوسک (امپرازول)، نکسیوم (اسموپرازول) می‌توانند به مدیریت علائم رفلاکس کمک کنند. با پزشک خود در مورد بهترین دارو‌ها برای خود مشورت کنید.

تنفس دیافراگمی تمرینات تنفس عمیق که بر پرکردن شکم تاکید دارد می‌توانند کمک کننده باشند. این کار نه تنها دیافراگم را تقویت می‌کند بلکه نشان داده که باعث کاهش رفلاکس می‌شود و یک استراتژی آرامش بخش فوق العاده است. بیمارانی که علائم آنان با استرس بدتر می‌شود ممکن است از مراجعه به پزشکی که در حوزه سلامت روده متخصص است و از تکنیک‌هایی مانند درمان شناختی رفتاری و هیپنوتیزم برای کاهش علائم رفلاکس اسید استفاده می‌کند سود ببرند.

۶- آیا اگر مدام استرس داشته باشم و زیاد غذا‌های تند بخورم در خطر ابتلا به زخم معده قرار دارم؟

خیر. زخم معده زمانی رخ می‌دهد که زخم‌های باز در پوشش محافظ معده یا در ابتدای روده کوچک ایجاد شود. آن زخم‌ها به دلیل مواجهه‌ها با باکتری هلیکوباکتر پیلوری یا استفاده از دارو‌های ضد التهابی غیر استروئیدی (یا NSAID ها) مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن ایجاد می‌شوند به ویژه زمانی که در دوز‌های بالاتر یا برای مدت طولانی مصرف شوند اگرچه حساسیت‌های فردی می‌تواند متفاوت باشد. با گذشت زمان هلیکوباکتر پیلوری و دارو‌های ضد التهابی غیر استروئیدی می‌توانند سد مخاطی پوشش روده را بشکنند و در نهایت باعث ایجاد زخم شوند.

زخم‌های ناشی از عفونت هلیکوباکتر پیلوری با آنتی بیوتیک‌ها درمان می‌شوند و زخم‌های ناشی از دارو‌های ضد التهابی غیر استروئیدی با قطع استفاده آن درمان می‌شوند. اگر به دارو‌های مسکن بدون نسخه نیاز دارید پزشک ممکن است جایگزینی مانند استامینوفن را توصیه کند. دارو‌های مهارکننده پمپ پروتون که ترشح اسید معده را کاهش می‌دهند (مانند پریلوسک) نیز در کوتاه مدت تجویز می‌شوند تا اجازه بهبود زخم‌ها را بدهند.

۷- سندرم روده نشت کننده چیست و چگونه می‌توانم بدانم آیا به آن مبتلا هستم یا خیر؟

مقاله‌های آنلاین زیادی خواهید یافت که ادعا می‌کنند چیزی به نام سندرم روده نشت کننده باعث آسم، آرتریت، بیماری آلزایمر و موارد بیماری‌های دیگر شود و رژیم‌های غذایی یا مکمل‌های خاص می‌توانند آن را درمان کنند علیرغم آن که درست است که یک پوشش روده نشت کننده می‌تواند با برخی شرایط پزشکی مرتبط باشد، اما این سندرم به عنوان یک تشخیص پزشکی شناخته نمی‌شود. در نتیجه، ادعا‌ها در این باره که سندرم روده نشت کننده می‌تواند باعث بمیاری‌های متعدد شود یا آن که مکمل‌ها می‌توانند این مشکل را برطرف سازند از سوی علم مورد پشتیبانی قرار نمی‌گیرد.

سندرم روده نشت کننده مبتنی بر این ایده است که پوشش روده‌ای نفوذپذیرتر به مواد سمی و سایر مولکول‌های نامطلوب اجازه ورود به بدن را می‌دهد، اما یک آزمایش بالینی معتبر برای آن وجود ندارد. گفته می‌شود که پژوهشگران راه‌هایی برای اندازه گیری نفوذپذیری پوشش روده دارند و در حال بررسی چگونگی ارتباط آن با شرایطی مانند سندرم روده تحریک پذیر، بیماری التهابی روده و بیماری سلیاک هستند.

کارشناسان به تازگی به درکی درباره رابطه بین نفوذپذیری روده و بیماری دست یافته اند. مکمل‌های موجود در بازار به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته اند تا مشخص شود که آیا می‌توانند روده نشت کننده را اصلاح کنند یا ایمن هستند. غذا‌های پر فیبر و کم فرآوری شده و اجتناب از برخی مواد تشکیل دهنده مانند امولسیفایر‌ها می‌توانند وضعیت شما را بهبود بخشند.

۸- آیا کربوهیدرات‌های تصفیه شده مانند شکر یا آرد سفید می‌توانند باعث رشد بیش از حد مخمر در روده ام شوند؟

این ادعا مطرح شده که خوردن بیش از حد قند یا سایر کربوهیدرات‌های تصفیه شده می‌تواند باعث رشد بیش از حد قارچ در روده شود که سبب بروز علائمی مانند ناراحتی روده، بثورات پوستی و خستگی می‌شود. این ادعا مطرح شده که این مشکل را می‌توان با رژیم‌های غذایی محدود، پاک کننده ها، مکمل‌ها یا روغن‌های ضروری درمان کرد.

علی‌رغم آن که این درست است که رشد بیش از حد مخمر و انواع دیگر قارچ‌ها در بدن می‌تواند باعث مشکلاتی مانند عفونت‌های مخمری یا برفک دهان شود در حال حاضر هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد خوردن قند یا سایر کربوهیدرات‌های تصفیه شده می‌تواند باعث رشد بیش از حد مخمر در دستگاه گوارش شما شود.

ممکن است قارچ در روده کوچک بیش از حد رشد کند که اغلب در افرادی رخ می‌دهد که آنتی بیوتیک یا دارو‌های استروئیدی مصرف کرده اند نقص ایمنی دارند مبتلا به دیابت هستند یا مشکلاتی مانند اختلالات حرکتی دارند که منجر به حرکت کندتر غذا از طریق دستگاه گوارش می‌شود.

چنین بیمارانی را می‌توان با استفاده دارو‌های ضد قارچ درمان کرد. یا این وجود، این که این وضعیت تا چه اندازه رایج است و هم چنین نحوه تشخیص و درمان آن موضوعی بحث انگیز در میان متخصصان گوارش بوده است. نقش مخمر و سایر قارچ‌ها در سلامت دستگاه گوارش عرصه‌ای است که به تحقیقات بسیار بیش تری نیاز دارد.

۹- آیا آنتی بیوتیک‌ها برای سلامت روده من مضر هستند؟ و اگر چنین است برای جلوگیری از آسیب چه کاری می‌توانم انجام دهم؟

در فرآیند از بین بردن باکتری‌های مضر آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند ۹۰ تا ۹۹ درصد از میکروب‌های مفید روده شما را از بین ببرند: "همانند این است که فرش این اکوسیستم را بمباران می‌کند".

پس از یک دوره متوسط آنتی بیوتیک میکروب‌های روده شما باید طی هفته‌ها و ماه‌های بعد بهبود یابند. اما در این بین شما در برابر عفونت‌های خاص و بالقوه جدی آسیب پذیرتر هستید. متخصصان در مورد این که چگونه رژیم غذایی شما می‌تواند بر بهبود میکروب‌های روده تان پس از یک دوره آنتی بیوتیک تاثیر بگذارد چیز زیادی نمی‌دانند، اما توصیه مبنی بر آن است که غذا‌های غنی از ترکیبات فیبر، گیاهی و تخمیری بخورید.

۱۰- تبلیغات زیادی درباره پاکسازی روده بزرگ وجود دارند. آیا باید از آن مواد استفاده کرد؟

هیچ دلیلی برای پاکسازی روده بزرگ وجود ندارد مگر آن که پزشک شما آن را توصیه کند. بدن شما در حال حاضر مجهز به سیستم‌های موثری برای مدیریت مواد زائد و سموم از طریق کلیه ها، کبد و مجرای روده است و هر وزنی که ممکن است از پاکسازی روده بزرگ کم کنید موقتی خواهد بود. پاکسازی روده بزرگ می‌تواند با خطراتی همراه باشد. پاکسازی مکرر روده بزرگ از طریق مصرف ملین می‌تواند دچار اختلال در انقباضات ماهیچه‌ای که وظیفه هماهنگ سازی حرکت مدفوع در روده بزرگ را برعهده دارند شود و گاهی اوقات منجر به بروز مشکلات یبوست می‌شود. به طور کلی، مکمل‌ها برای ایمنی و اثربخشی کاملا تنظیم نشده اند.

۱۱- پس برای مراقبت از روده بزرگ باید چه کاری انجام داد؟

پیروی از یک رژیم غذایی سالم و غنی از میوه‌ها و سبزیجات و با مقادیر محدودی از غذا‌های فرآوری شده، شیرین و سرخ شده نوشیدن مایعات کافی و فعال ماندن می‌تواند به عملکرد روده بزرگ شما کمک کند. برای مثال، در مقاله‌ای در سال ۲۰۲۱ میلادی در نشریه JAMA Network Open اشاره شده بود که مصرف فیبر رژیمی بیش تر، گوشت قرمز کمتر و حذف الکل با خطر کمتر سرطان روده بزرگ مرتبط است که دومین علت مرگ و میر ناشی از سرطان در ایالات متحده در سال ۲۰۲۰ میلادی بوده است.

هم‌چنین، متخصصان توصیه می‌کنند که اکثر بزرگسالان باید غربالگری سرطان روده بزرگ را از سن ۴۵ سالگی (یا ۴۰ سالگی در صورت داشتن سابقه خانوادگی) آغاز کنند. کولونوسکوپی رایج‌ترین روش غربالگری است، اما آزمایش‌های دیگری از جمله آزمایش‌های مدفوع غیر تهاجمی نیز در دسترس هستند.

۱۲- آیا شکل و نوع مدفوع می‌تواند پیامی را در مورد سلامتی روده مان به ما انتقال دهد؟

اگر مدفوع شما شبیه چیزی در محدوده یک مار صاف یا یک سوسیس با سطح ترک خورده به نظر می‌رسد سالم قلمداد می‌شود. قیاس خمیر دندان مناسب است مانند فشار دادن خمیر دندان از لوله. این همان چیزی است که مدفوع شما باید شبیه آن باشد.

اگر مدفوع شما بیش‌تر شبیه به قطعات کوچک و جداگانه یا گلوله‌ها است یا شبیه سوسیس‌های توده‌ای می‌باشد این می‌تواند نشان دهنده یبوست باشد. اگر مدفوع شلی دارید که شبیه حباب‌های نرم، تکه‌های پاره شده یا مایع آبکی است این نشانه اسهال است. اسهال گاه به گاه شایع است، اما اگر ادامه دارد بهتر است برای رد عفونت احتمالی عدم تحمل غذایی یا شرایطی مانند بیماری سلیاک یا سندرم روده تحریک پذیر به پزشک مراجعه کنید.

۱۳- واقعا چه چیزی برای جلوگیری از یبوست موثر است؟

مانند بسیاری از موارد مرتبط با روده پیروی از یک رژیم غذایی سالم و غنی از فیبر می‌تواند کمک کننده باشد. اگر به طور منظم ورزش نمی‌کنید و آب کافی نمی‌نوشید افزایش فعالیت بدنی و مصرف مایعات می‌تواند مشکلات یبوست را کاهش دهد. هم چنین، برخی مطالعات نشان داده اند که خوردن آلو یا کیوی می‌تواند یبوست مزمن را کاهش دهد.

مکمل‌های فیبر پسیلیوم نیز می‌توانند روزانه در صورت نیاز مصرف شوند تنها مطمئن شوید که مقدار زیادی آب همراه با آن می‌نوشید. خوردن صبحانه و همچنین نوشیدن قهوه اغلب می‌تواند به حفظ حرکات منظم روده کمک کند. هم چنین، با بالا آوردن زانو‌ها به بالای باسن هنگام قرارگیری بر روی توالت فرنگی بدن تان در موقعیت مطلوب تری برای اجابت مزاج کامل قرار می‌گیرد. هماهنگی ضعیف یا ضعف عضلات کف لگن نیز می‌تواند به یبوست دامن بزند. در این صورت نشان داده شده که فیزیوتراپی کف لگن کمک می‌کند.

۱۴- اگر از ملین‌های بدون نسخه استفاده کنم آیا روده ام تحمل می‌کند یا به مصرف آن وابسته می‌شود؟

ملین‌های موثر بدون نسخه مانند پلی اتیلن گلیکول (میرالاکس)، مکمل‌های اکسید منیزیم و ملین‌های محرک حاوی سنا یا بیزاکودیل می‌توانند به رفع یبوست مزمن کمک کنند. نگرانی‌هایی وجود دارد مبنی بر آن که استفاده منظم و طولانی مدت از چنین ملین‌های محرکی می‌تواند باعث شود روده بزرگ شما فعالیت طبیعی خود را از دست بدهد و منجر به وابستگی شود.

این ملین‌ها بی خطر به نظر می‌رسند، اما تنها در آزمایش‌هایی که حدود چهار هفته طول کشیده اند مورد مطالعه قرار گرفته اند بنابراین، در حال حاضر ملین‌های محرک صرفا برای استفاده گاه به گاه یا کوتاه مدت توصیه می‌شوند. با این وجود، داده‌های بیش تری وجود دارند که از ایمنی استفاده طولانی مدت روزانه از پلی اتیلن گلیکول (Miralax) حمایت می‌کند.

اگر متوجه شدید که به طور منظم برای اجابت مزاج به ملین‌ها تکیه می‌کنید با یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی در مورد روش‌های دیگر برای مدیریت یبوست خود صحبت کنید. دارو‌های تجویزی بسیار موثر برای یبوست مزمن مانند لوبی پروستون، لیناکلوتید، پلکاناتید و پروکالوپراید نیز در دسترس هستند. این زمان خوبی برای بیماران یبوست است، زیرا گزینه‌های زیادی وجود دارد.