اعتراضات قزاقستان و رونمایی از سقوط تاریخی "نور سلطان نظربایف"

فرارو- "گاردین" در گزارشی ضمن اشاره به تحولات اخیر قزاقستان که مرتبط با اعتراضات گسترده مردم این کشور نسبت به افزایش قیمت سوخت بوده، به طور خاص سیاست هایِ "نور سلطان نظربایف" سیاستمدار کهنه کار این کشور را که لقب "رهبر ملت" را نیز در اختیار دارد (و از دهه ۱۹۹۰ میلادی، قدرت را در قزاقستان در دست داشته و از سال ۲۰۱۹، صحنه ظاهریِ قدرت را واگذار کرده)، عامل اصلی تنش‌های جاری در قزاقستان معرفی می‌کند. در این راستا، گاردین، تمرکز اصلی خود را بر نور سلطان نظربایف معطوف کرده و سعی نموده توضیح دهد که چگونه تصویرِ نظربایف به عنوان نماد مدرنیزه شدن قزاقستان و فردی محترم و قابل ستایش در این کشور، اکنون خدشه دار شده و معترضان خوستارِ حذف کامل وی از قدرت هستند.

به گزارش فرارو، گاردین در این رابطه می‌نویسد: «برای سال ها، "نور سلطان نظربایف" سیاستمدار و رهبر سرشناس قزاقستان، مورد ستایش شهروندان این کشور بوده است. وی برای سه دهه، نفرِ اول حکمروایی در قزاقستان بود و ستایش‌های فراوانی در قالب‌های گوناگون از او انجام می‌شد و تصویر خندانش نیز روی بیلبوردهایِ اقصی نقاط قزاقستان قابل مشاهده بود.

 هنگامی که وی در سال ۲۰۱۹ از قدرت کنار رفت، او عملا جانشین خود را که همان رئیس‌جمهور کنونی قزاقستان یعنی "قاسم جومارت توکایف" بود را نیز برگزید و همچنان قدرت قابل توجهی را در قالب رئیس شورای امنیت و بازیگر اصلی صحنه قدرت در قزاقستان، حفظ کرد. وی حتی لقب اصلی خود با عنوان "الباسی" یا "رهبر ملت" را نیز حفظ کرد.

"آستانه" (پایتخت قزاقستان) شهری که به دستور نظربایف در قلب کشور قزاقستان ساخته شد نیز حتی به افتخار او، تغییر نام داد و اکنون با اسم "نورسلطان" شناخته می‌شود.

با این حال، نظربایف نیز همچون دیگر رهبرانِ خودکامه، با یک چالش اساسی که همان نحوه کنار رفتن از قدرت، بدون ایجاد خطر انتقام گیری علیه خود، روبه‌رو بوده است. با این همه، تحولات اخیر قزاقستان درس‌های جدید را به همه یاد آوری می‌کنند. در مدت اخیر، مجسمه نور سلطان نظربایف که نوعی یادبود از میراث حکمروایی وی بود، توسط معترضان قزاق به پایین کشیده شده است. مردم قزاقستان نیز به جای اینکه لقب نظربایف یعنی "الباسی" را صدا بزنند، از لفظِ "شالکِت" یا "پیرمرد! قدرت را رها کن" استفاده می‌کنند.

نارضایتی مردم قزاقستان از فقر، نابرابری و فساد حاکم در این کشور منجر به ناآرامی‌های گسترده در قزاقستان در سال‌های اخیر شده و در این میان حجم قابل توجهی از خشم مردم این کشور هم معطوف به خودِ نظربایف است. فردی که مدت‌ها در عرصه سیاست قزاقستان، از موقعیتی مستحکم برخوردار بود و کسی به وی بی‌احترامی نمی‌کرد.

در میان حکام اقتدارگرای منطقه آسیای مرکزی، نظربایف همواره به عنوان رهبری که زیرک‌ترین فرد است، شناخته می‌شد. وی در سال ۱۹۴۰ میلادی متولد شد و در سطوح مختلف حزب کمونیست رشد کرد و به نخستین رهبر قزاقستان در عصرِ پسااستقلال این کشور تبدیل شد.

وی از دهه ۱۹۹۰ میلادی کنترل قزاقستان را به دست داشت و همواره با ترکیبی از قدرت سخت و نرم سعی داشت تا جای ممکن ماهیتی سرکوبگرانه حکومت خود را پنهان کند. نظربایف روند ژئوپلیتیکی ظریفی را در سال‌های پس از استقلال قزاقستان ترسیم کرد و ضمن حفظ روابط دوستانه با روسیه، با کشور‌ها و شرکت‌های غربی نیز بویژه در حوزه انرژی، روابط دوستانه‌ای را برقرار نمود.

در این راستا، وکلا، حسابداران و مشاوران غربی به نظربایف و نخبگان سیاسی همراه وی کمک زیادی کردند تا منابع مالی قابل توجه خود را در بانک‌های لندن قرار داده و یا ویلا‌ها و ساختمان‌هایی لوکس در سوئیس خریداری کنند. دخترِ نظربایف و نوه او بر اساس آخرین ارزیابی ها، احتمالا صاحب ۸۰ میلیون دلار دارایی و املاک در لندن هستند. نظربایف همچنین شمار قابل توجهی از معماران و برنامه ریزان شهریِ غربی را نیز جهت طراحی و ساخت شهر آستانه پایتخت قزاقستان به کار گماشت.

سال ۲۰۱۰، نظربایف که شاید نیم نگاهی به مساله بالا رفتنِ سن خود داشت، به دانشمندان دستور داد تا جهت ساخت یک "اکسیر" که موجب طولانی‌تر شدن حیات انسان شود، دست به تحقیق و پژوهش بزنند. در نهایت، اینطور به نظر می‌رسد که وی حقیقت سالخورده بودن خود را پذیرفت و در سال ۲۰۱۹، از قدرت کناره گیری کرد.

سال گذشته، "اولیور استون" کارگردان سرشناس هالیوودی اقدام به ساخت یک فیلم با محوریت دوران حضور نظربایف در قدرت کرد. نام این فیلم، "قزاق: تاریخ مرد طلایی" بود. در عین حال، مجسمه‌های مختلفی نیز از نظربایف در اقصی نقاط قزاقستان نصب شد.

با این همه، اکنون تصویر وی به نمادی از نارضایتی‌های مردم در قزاقستان تبدیل شده است. چهارشنبه گذشته، توکایف رئیس جمهور قزاقستان اعلام کرد که وی جایگزینِ نظربایف به عنوان رئیس شورای امنیت این کشور شده است. جدای از این‌ها، اخبار و شایعاتی نیز در قزاقستان پیچیده که نظربایف خاک قزاقستان را با هدف درمان پزشکی، ترک کرده و عازم خارج از قزاقستان شده است.

با این همه، هنوز معلوم نیست که شورش و ناآرامی در قزاقستان چه مراحلی را در ادامه راه طی خواهد کرد و نظربایف در قالب آن چه نقشی ایفا می‌کند. با این حال، این نکته واضح به نظر می‌رسد که تحولات چند روز اخیر، عملا میراث تاریخی که نظربایف سعی داشت آن را از خود برجا بگذارد و همچنان به مثابه شخصی محترم در قزاقستان شناخته شود را تغییر خواهد داد».