ادعای عجیب درباره لباس ایرانی‌ها در توکیو

با وجود گذشت هفته‌ها از مراسم افتتاحیه بازی‌های المپیک توکیو، داستان لباس‌های رسمی و ورزشی کاروان ایران در آن بازی‌ها فراموش‌نشدنی است. تیم ایران برخلاف ادعای مسئولان امر با لباس‌هایی که چندان طراحی خاصی روی آن صورت نگرفته بود در مراسم افتتاحیه رژه رفت تا این موضوع با انتقادات زیادی همراه شود.

داستان انتخاب لباس‌های بحث‌برانگیز برای کاروان ایران، به‌ویژه مانتو‌های نه‌چندان زیبا، برای زنان ورزشکار ایرانی نه‌تن‌ها صدای مخاطبان ورزش بلکه صدای بسیاری از طراحان مد و لباس در ایران را هم درآورد که نشان می‌داد انتخاب این نوع لباس‌ها چندان کارشناسانه نبوده یا طبق ادعای تعدادی از طراحانی که در فراخوانی برای طراحی لباس کاروان ایران شرکت کرده بودند، حاصل زدوبند و دست‌های پشت پرده بوده است. اگرچه بسیاری انگشت انتقاد را به سمت کمیته ملی المپیک ایران گرفته و مسئولان این نهاد را دخیل در این بی‌سلیقگی می‌دانند، ولی حالا رضا صالحی‌امیری، رئیس کمیته ملی المپیک ایران می‌گوید خودش و همکارانش در کمیته ملی المپیک هیچ دخل و تصرفی در طراحی لباس‌های کاروان ایران نداشته‌اند. صالحی‌امیری که روز گذشته در شبکه یک حاضر شده بود تا درباره نتایج کاروان ایران صحبت کند در واکنش به انتقادات نسبت به لباس کاروان ایران مسائلی را مطرح کرد که در برخی از آن مسائل همچنان مبهم مانده است.

او ابتدا انتقاد‌ها از طراحی لباس کاروان ایران را تولید فردی و ذهنی خواند و گفت: «واقعیت‌ها با چیزی که منعکس می‌شود همیشه دو تا است؛ بخش زیادی از اخباری که در فضای مجازی تولید می‌شود تولید فردی و ذهنی است». او سپس به فرایند انتخاب لباس برای کاروان ایران پرداخت و گفت: «از دو سال قبل از شروع المپیک، طبق توافق‌نامه‌ای با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئولیت انتخاب لباس برتر را به ستاد مد و لباس واگذار کردیم. این ستاد تشکیلات منظمی است که در سطح ملی فعالیت می‌کند. بیش از ۲۰۰ طراح شرکت کردند و طی چهار مرحله داوری توسط داورانی که خود وزارت ارشاد دارند این طرح‌ها داوری شد و رسید به نقطه آخر».

موضوعی که در صحبت‌های رئیس کمیته ملی المپیک نیاز به واکاوی بیشتر دارد، این است که چطور از بین ۲۰۰ طرح پیشنهادی (بسیاری از طراح‌ها، طرح‌های پیشنهادی‌شان را منتشر کرده و به مراتب زیباتر از طرح نهایی بود) این طرح به ویژه آن مانتو‌های عجیب و غریب انتخاب شده است. البته همان‌طور که صالحی‌امیری عنوان می‌کند شاید او نباید پاسخ‌گوی این سؤال باشد و مسئولان ستاد مد و لباس باید به جایش پاسخ دهند. با این حال عدم رونمایی از این لباس‌ها دیگر موضوع بحث‌برانگیزی بود که رئیس کمیته ملی المپیک سعی در توجیه آن داشت؛ او گفت به دلیل شیوع ویروس کرونا نتوانسته‌اند از این لباس‌ها رونمایی کنند. این مورد، اما جای بحث بیشتری دارد و به نظر می‌رسد مسئولان این نهاد بیشتر نگران شنیدن انتقاد بودند وگرنه با استفاده از چند مانکن و در یک مراسم کاملا ایزوله می‌شد از لباس‌های طراحی‌شده رونمایی کرد تا اگر در تضاد با ذائقه عمومی مخاطبان است تغییراتی در آن صورت بگیرد؛ درست مثل اتفاقی که در دوره قبلی رخ داد و مسئولان وقت کمیته به محض اطلاع از نارضایتی مردم، سریع لباس‌ها را تغییر داده و نتیجه‌اش بسیار مثبت از آب درآمد.

هیچ‌کدام از این موارد، اما سوژه اصلی این مطلب نیست، چون بخش مهم صحبت‌های رضا صالحی‌امیری در واکنش به انتقادات از لباس کاروان ایران مربوط به جایی است که گفت لباس کاروان ایران از سوی کمیته بین‌المللی المپیک در بین ۱۰ لباس منتخب، انتخاب شده است. «جالب است ما کلا ۱۰ لباس مانتو خانم داشتیم و بقیه کاروان آقا و کت و شلوار پوش بودند. خود کمیته بین‌المللی المپیک لباس ما را انتخاب کرد و جزء ۱۰ لباس منتخب روی سایت کمیته بین‌المللی گذاشت. پس این‌ها دیگر سلایق است؛ ما یک موج مثبتی داشتیم که می‌گفتند لباس‌ها خیلی زیباست و یک موج داشتیم که می‌گفتند نه، زیبا نیست».

ادعای صالحی‌امیری مبنی بر قرارگرفتن لباس کاروان در بین ۱۰ لباس منتخب کمیته بین‌المللی المپیک، «شرق» را بر آن داشت تا اگر لینکی در این زمینه موجود است از مسئولان کمیته به دست بیاورد. با وجود برقراری تماس در این زمینه و وعده پیگیری از مسئولان امر، اما تا زمان نگارش این مطلب، لینکی که نشان دهد کمیته بین‌المللی المپیک، لباس‌های کاروان ایران در توکیو را در بین ۱۰ لباس منتخب قرار داده از سوی مسئولان ذی‌ربط فرستاده نشد.

البته جست‌وجوی بسیار در سایت‌ها و خبرگزاری‌های مختلف هم چنین لینکی را مشخص نکرد، ولی در عوض باعث شد تا از نگاه سایت‌های مختلف خارجی که به صورت تخصصی‌تر فشن و مد در المپیک ۲۰۲۰ توکیو را ارزیابی کرده بودند، برترین لباس کاروان‌های مختلف معرفی شوند. با وجود تعداد بسیار زیاد این سایت‌ها و البته تعدد انتخاب‌ها، هرگز در هیچ‌کدام از این سایت‌ها اسمی از لباس کاروان ایران نبود. این موضوع بیانگر این است که حتی اگر سلایق مختلفی وجود داشته باشند و لباس ایران از سوی کمیته بین‌المللی المپیک انتخاب شده باشد، باید بالاخره جایی، نشانی یا ردی از لباس‌های ایران وجود می‌داشت.

در زیر تعداد اندکی از سایت‌هایی که نگاهی به لباس‌های کشور‌های مختلف انداخته‌اند آورده شده و انتخاب هر‌کدام از آن‌ها هم ذکر شده است. این نوع انتخاب‌ها بر اساس فشن، طراحی، قومیت‌گرایی و ترکیب رنگ و سایر موارد مورد بررسی قرار گرفته‌اند. مجله «پیپل» ۲۷ لباس را انتخاب کرده که مطابق با انتظار نامی از ایران دیده نمی‌شود: یونان، افغانستان، برزیل، پاراگوئه، برمودا، آمریکا، آروبا، اوگاندا، اوکراین و بریتانیا بخشی از این انتخاب‌ها هستند. مجله تخصصی «وُگ» هم ۲۲ انتخاب داشته که نامی از ایران در بین آن‌ها نیست: هلند، فرانسه، آمریکا، لیبریا، یونان، بریتانیا، ایتالیا، قزاقستان، روسیه، استرالیا، جمهوری چک و هند تعدادی از این کشور‌ها هستند. «لایف‌استایل آسیا» هم برترین لباس‌ها را به قرار زیر انتخاب کرده است: آمریکا، ایتالیا، لیبریا، کانادا، فرانسه، بریتانیا، برزیل، استرالیا، کره جنوبی. «اینسایدر» هم ۲۳ لباس برتر را انتخاب کرده که اسم ایران در بین آن‌ها دیده نمی‌شود: یونان، آرژانتین، آنگولا، ایتالیا، آمریکا، فرانسه، ژاپن، اوکراین، استرالیا و برمودا بخشی از این انتخاب‌ها است. «این‌استایل» هم آمریکا، کانادا، استرالیا، فرانسه، بریتانیا، روسیه، جمهوری چک و لیبریا را انتخاب کرده است.

موارد بالا فقط بخشی از سایت‌های مختلف با انتخاب‌های متفاوت است هرچند تعداد زیادی از آن‌ها فهرست مشترکی دارند که با بررسی دقیق‌تر می‌شود خیلی راحت به ۱۰ لباس برتر رسید. البته نیافتن منبعی که رئیس کمیته ملی المپیک به آن اشاره می‌کند به معنی نبودنش نیست و شاید در روز‌های آتی، مسئولان لینک آن را در دسترس قرار دهند، ولی واقعیت این است که این موضوع دلیلی بر اعمال بدسلیقگی در انتخاب لباس کاروان ایران در توکیو ۲۰۲۰ نمی‌شود، حتی اگر منتقدان به تضاد سلیقه متهم شوند. نکته آخر و مهم داستان، اما مربوط به تصمیم جدید و البته قابل قبول کمیته ملی المپیک برای سال‌های پیش‌رو است.

صالحی‌امیری نهایتا می‌گوید تصمیم جدیدتری گرفته است: «این دفعه بنا داریم کار دیگری انجام دهیم؛ علاوه بر اینکه از طراح‌ها طرح می‌گیریم، می‌گذاریم به رأی عمومی. ما برای بازی‌های آسیایی و البته بازی‌های المپیک پاریس به رأی عمومی می‌گذاریم و هر طرحی بیشترین رأی را آورد انتخاب می‌کنیم، ولی باز مطمئن باشید آن لباسی که انتخاب می‌شود توسط آن‌هایی که مورد پسندشان نبوده نقد می‌شود، چون ۸۰ میلیون ایرانی ۸۰ میلیون ذائقه رنگ و لباس دارند».