مهمترین علائم بارداری؛ نشانه‌های اولیه حاملگی چیست؟

فرارو- وقتی تصمیم به بچه دار شدن می‌گیرید، یکی از سوالات پرتکرار اکثر خانم‌ها این است که علائم بارداری به چه شکلی ظاهر می‌شوند و آیا بارداری علائم مخصوصی دارد؟ در واقع برای بانوانی که نخستین بار اقدام به بچه دار شدن می‌کنند نگرانی و استرس‌هایی وجود دارد که پیش از انجام معاینات اولیه بدانند که آیا اقدام آن‌ها برای بارداری موفقیت آمیز بوده است یا خیر؟ به همین دلیل برای این افراد شناخت نخستین علائم بارداری پیش از هر معاینه‌ای و بازشناخت آن از علائم دیگری همچون علائم قاعدگی بسیار اهمیت دارد. اگر شما هم جزو این دسته از افراد هستید، این مطلب مب تواند به شما کمک کند که نخستین علائم بارداری را با دقت بالایی شناسایی کنید.

در قدم اول باید بازه تخمک گذاریتان را مشخص کنید. چنانچه سیکل قاعدگی منظمی داشته باشید، معمولا روز تخمک گذاری ۱۴ روز قبل شروع دوران خونریزی قاعدگی است. این بازه حدود ۶ روز است. پس از آن که این بازه ۶ روزه را شناسایی کردید، بهتر است در این ۶ روز مدام رابطه داشته باشید. البته چنانچه جنسیت دختر یا پسر برایتان مهم است داشتن رابطه بعد یا قبل از روز تخمک گذاری، اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. معمولا وسط این بازه ۶ روزه، احتمال تخمک گذاری به بیشترین مقدار خود می‌رسد.

 

وقتی آمیزش جنسی انجام شد، اسپرم مرد وارد رحم زن می‌شود و به سمت لوله‌های فالوپ حرکت می‌کند. اگر یک از اسپرم بتواند به لوله رحم و سپس به تخمک برسد و وارد آن شود، تخمک بارور خواهد شد. در این حالت دیواره خارجی تخمک تغییر حالت می‌دهد و اجازه ورود اسپرم دیگری را نخواهد داد. توجه داشته باشید که معمولا اسپرم ۵ تا ۶ روز در رحم زنده می‌ماند، اما تخمک تنها تا ۲۴ ساعت پس از آزاد سازی در رحم زنده می‌ماند. ژن‌ها و جنسیت جنین در لحظه لقاح مشخص می‌شود. اگر اسپرم دارای کروموزوم Y باشد، جنسیت جنین پسر و اگر دارای کروموزوم X باشد، دختر خواهد بود.

نشانه‌ها و علائم بارداری قبل از انجام آزمایش با بسیاری از تغییرات هورمونی و جسمی در خانم‌ها همراه است. البته این علائم اولیه بارداری به طور قطع در همه خانم‎ها شایع نیست و ممکن است نشانه‎های عادت ماهانه آن‌ها باشد. به عبارت دیگر ممکن است شما با علائمی که در ادامه ملاحظه خواهید کرد مواجه شوید، اما این‌ها به معنای قطعیت بارداری شما نیست و باید بدانید که مطمئن‌ترین روش برای تشخیص بارداری انجام آزمایش است. به هر حال اولین نشانه‌های بارداری ممکن است چند هفتۀ اول پس از بارور شدن تخمک مشاهده شود. این نشانه‌ها عبارتند از:

شاید یکی از واضح‌ترین علائم اولیه بارداری این است که شما عادت ماهانه نشده اید. این نشانه احتمالی حاملگی اغلب موجب می‌شود زنان به دنبال جزئیات بیشتر درباره علائم دیگر بارداری بگردند. بعضی از زنان ممکن است در مقایسه با پریود‌های معمول همیشگی، دوره‌ای بسیار سبک‌تر داشته باشند. اگر متوجه شدید که یک هفته پریودی تان با تأخیر مواجه شده است، بهتر است که یک بیبی چک تهیه کرده یا به آزمایشگاه مراجعه کنید تا علت آن را متوجه شوید.

 

---

 

پس از باردار شدن، اولین نشانه‌ای که در بدن نمایان می‌شود، سینه‌های متورم، حساس و دردناک است. به دلیل تغییر سطح ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون، سینه‌ها حساس و متورم می‌شوند. ممکن است در چند روز باقی مانده به شروع قاعدگی نیز، چنین دردی را در سینه‌های خود احساس کنید. حساس شدن و درد سینه‌ها در هفته اول بارداری نمایان می‌شود و بعد از گذراندن سه ماهه اول بارداری، تا حد زیادی کاهش می‌یابد. تا آن زمان، از سینه بند‌های محکم و مناسب برای کاهش درد استفاده کنید. در بعضی موارد، نوک سینه‌ها بیش از حد معمول بیرون می‌زنند. همچنین هاله سینه نیز تیره‌تر و لکه لکه می‌شود. این حساسیت سینه‌ها در زمان تخمک گذاری و در زمان شروع قاعدگی نیز احساس می‌شود.

 

یکی دیگر از علائم شایع و اولیه بارداری، حالت تهوع است. طبق بیانیه‌ای در کنگره زنان و زایمان در آمریکا، حالت تهوع و استفراغ در ۷۰ تا ۸۵ درصد از زنان باردار دیده می‌شود. البته داشتن حالت تهوع و استفراغ می‌تواند در هر ساعتی از شبانه روز رخ دهد. این مشکل ممکن است از دو هفته اول بارداری شروع شود. احساس تهوع تا ابتدای سه ماهه دوم از بین می‌رود. البته تغییر در سطح ترشح هورمون‌ها هم می‌تواند یکی از دلایل ایجاد تهوع باشد. کمبود اسید فولیک نیز در کنار تغییرات هورمونی، می‌تواند باعث ایجاد تهوع در دوران بارداری شود. در برخی از خانم ها، تهوع صبحگاهی فقط تا یکی دو ماه بعد از بارداری دیده می‌شود، اما برخی دیگر از خانم‌ها ممکن است این مشکل را در تمام طول بارداری خود تجربه کنند. برای مقابله با حالت تهوع، بهتر است در هنگام صبحانه خوردن، ابتدا از غذا‌های نشاسته‌ای استفاده کرده و غذا‌هایی با هضم راحت‌تر مصرف کنید. همچنین فراوان آب بنوشید تا بدنتان در حالت هیدراته باشد.

 

شما یک هفته یا دو هفته قبل از تاریخ مورد انتظار عادت ماهیانه، گرفتگی و خونریزی قاعدگی را تجربه خواهید کرد. هر کسی علایم مشابهی را تجربه نمی‌کند، اما اگر این علامت را دارید می‌تواند نشانه‌های بسیار زودرس بارداری باشد لانه گزینی زمانی رخ می‌دهد که تخم بارور شده به آستر رحم متصل شود. این اتفاق حدود ۶ تا ۱۰ روز بعد از تخمک گذاری رخ می‌دهد. اگر دوره شما منظم است (چرخه ۲۸ روزه)، شما در هفته سوم (حدود روز ۲۰ تا ۲۴)، یک هفته یا بیشتر قبل از دوره تاخیر در عادت ماهیانه، خونریزی و درد شکم را تجربه خواهید کرد. خونریزی لانه گزینی ناچیز است و ممکن است چند قطره خون در لباس زیر و یا در هنگام دوش واژینال، باشد. این خونریزی ممکن است چند ساعت یا چند روز طول بکشد، اما خونریزی شدید ممکن است نشانه‌ای از سقط جنین یا یک دوره ماهیانه باشد.

زمانی که باردار شوید، عضلات مثانه نسبت به بارداری واکنش نشان داده و حساس‌تر میشود؛ بنابراین حتی اگر میزان مصرف مایعات خود را افزایش نداده باشید، باز هم ممکن است دچار تکرر ادرار شده و نیاز بیشتری به دفع ادرار در طول روز داشته باشید. در دوران بارداری حجم خون بدن بیشتر می‌شود و این خون توسط کلیه‌ها تصفیه شده و باعث افزایش حجم ادرار میشود. در نتیجه مثانه شما سریع‌تر پر شده و دچار تکرر ادرار خواهید شد. البته در چنین مواقعی، شما بیشتر از قبل احساس تشنگی می‌کنید و آب بیشتری می‌نوشید؛ که باعث افزایش حجم ادرار شده و نیاز مداوم به دفع ادرار پیدا می‌کنید. تکرر ادرار در دوران بارداری امری طبیعی است؛ زیرا ماهیچه رحم برای این که بتواند به رشد و نمو جنین کمک کند، به طور مرتب در حال گسترده‌تر و بزرگ‌تر شدن است. در نتیجه فشار بیشتری به مثانه وارد شده و باعث می‌شود که شما دچار تکرر ادرار شوید. اگر در هنگام دفع ادرار احساس سوزش دارید، حتما به پزشک مراجعه کنید.

خستگی بدون دلیل ممکن است نشانه اولیه حاملگی باشد. افزایش سطح هورمون پروژسترون می‌تواند شما را خسته و خواب آلود کند. علاوه بر این، وقتی بدن شروع به تولید خون بیشتری برای حمایت از رشد جنین می‌کند، شما احساس خستگی خواهید کرد، به خصوص اگر مواد معدنی، ویتامین ها، آهن و مایعات در رژیم غذایی را دریافت نکنید. اگر باردار هستید، باید روزانه ویتامین‌های این دوران را مصرف کنید. کافئین و محصولات مرتبط را مصرف نکنید و استراحت کافی داشته باشید. از آنجا که خستگی نیز می‌تواند به دلیل دیگر مشکلات سلامتی مانند کم خونی، کم کاری تیرویید و ... باشد، پس خستگی به تنهایی نمی‌تواند علائم بارداری شما باشد.

 

شما ممکن است از غذا‌هایی که زمانی دوست داشتید متنفر شوید، به طوری که بو و مزه آن‌ها شما را عصبی کند حدود ۸۵ درصد از زنان باردار در سه ماهه اول بارداری ترش کردن مواد غذایی را تجربه میکنند. بیشتر آن‌ها اشتهای عادی یا قبلی خود را در سه ماهه دوم یا سوم خود به دست می‌آورند، اما برای برخی، ممکن است در کل دوران بارداری تداوم داشته باشد. سطوح بالای پروژسترون ممکن است به خاطر بوی غذا باعث ویار به غذا شود، اگرچه هیچ مدرک محکمی برای برای اثبات این نظریه وجود ندارد.

 

گرفتگی عضلات شکمی که خانم‌های باردار آن را تجربه می‌کنند، از علائم مشترک بارداری و قاعدگی می‌باشد. این اتفاق زمانی می‌افتد که تخمک بارور شده و به لایه داخلی رحم متصل می‌شود و منجر به انقباضات رحمی می‌شود که احساس گرفتگی در عضلات شکمی را ایجاد می‌کند. این نوع گرفتگی شکمی که اغلب به عنوان سندرم قبل از قاعدگی نیز شناخته می‌شوند، ممکن است با نشانه‌های بارداری اشتباه گرفته شود. اگر گرفتگی عضلات شکمی همراه با نفخ باشد، میتواند یکی از نشانه‌های قطعی بارداری باشد. پیاده روی، انجام حرکات کششی ملایم و ورزش در بارداری می‌تواند به کاهش این مشکلات کمک کند. گرفتگی عضلات شکمی از علائم مشترک قاعدگی و بارداری است؛ یعنی ممکن است در زمان شروع قاعدگی نیز این احساس را در ناحیه شکم و لگن خود داشته باشید. حتی اگر در مراحل اولیه بارداری هم باشید، با انجام سونوگرافی یا آزمایش بارداری، می‌توانید بفهمید که آیا باردار هستید یا خیر.

 

نوسانات خلق‌وخو یکی از نشانه‌های حاملگی است که می‌توان طیف خفیف تا شدیدی داشته باشد. این تغییر شدید احساسات در بارداری کاملاً طبیعی است، بنابراین تلاش کنید تا در شرایط سخت و احساسی، ثبات شخصیت خود را با راهکار‌های موجود برای کنترل احساس خود حفظ کنید. احساس ناراحتی و بی حوصلگی از علائم مشترک حاملگی و قاعدگی می‌باشد، به همین دلیل معمولا بیشتر زنان این علائم را نشانه بارداری نمی‌دانند و از آن‌ها چشم پوشی می‌کنند. همچنین زنانی که به طور ذاتی بی حوصله و بدخلق هستند، ممکن است حتی متوجه کوچک‌ترین تغییری که در خلق و خویشان نشوند.

 

یکی از اولین نشانه‌های حاملگی، دمای پایه بدن یا bbt است. تخمک گذاری معمولا با افزایش ۰.۵ تا ۱ درجه فارنهایت افزایش می‌یابد و بعد از اتمام دوره شما کاهش می‌یابد. اما در دوران بارداری، bbt همچنان بالا است. تغییرات در دمای بدن بسیار ظریف هستند و شما تنها در صورتی متوجه آن خواهید شد که هر روز برای چند ماه دما را ردیابی می‌کنید.

داشتن سرگیجه خفیف از نشانه‌های بارداری و قاعدگی می‌باشد. به دلیل افزایش ترشح هورمون پروژسترون، رگ‌های خونی گشاد شده و فشار خون پایین می‌آید. این امر منجر به کاهش جریان خون رسانی به مغز و سرگیجه موقتی و گذرا می‌شود. مقاله‌ای در سال ۲۰۱۰، در یک ژورنال برزیلی، گزارش کرد: «اختلالات عملکردی هورمون ها، در دوران بارداری زنان، می‌تواند باعث ایجاد اختلالات دهلیزی و اختلال در شبکه مویرگی شده، که خود منجر به احساس سرگیجه و وزوز گوش (زنگ زدن در گوش) می‌شود.» این علائم در سه ماهه اول بارداری بیشتر مشاهده می‌شوند، اما ممکن است در تمام طول بارداری نیز ادامه داشته باشند. احساس سرگیجه در زنانی که کم خون هستند، نسبت به دیگر زنان بیشتر است. اگر دراز کشیده اید، یا در حالت نشسته قرار دارید و احساس سرگیجه می‌کنید، نباید خیلی سریع از جای خود بلند شوید. همچنین تنفس عمیق نیز می‌تواند به بهتر شدن سرگیجه کمک کند.

تغییرات هورمونی، به ویژه سطوح بالای پروژسترون، میتواند بر سیستم گوارشی تاثیر بگذارد و حرکات روده را سخت‌تر کند. اگر به طور منظم احساس یبوست می‌کنید، از یک تست حاملگی استفاده کنید یبوست یکی از علائم بارداری است.

بارداری باعث می‌شود تا شما نسبت به بو‌ها حساس‌تر شوید. در واقع، حساس شدن به انواع بو، یکی از نشانه‌هایی است که زنان قبل از اینکه متوجه بارداری خود شوند، ابتدا متوجه آن می‌شوند. تغییرات مداوم در سطح هورمون استروژن در بدن، بر سیستم بویایی تأثیر می‌گذارد و باعث می‌شود مادران باردار نسبت به بو‌های محیط اطرافشان حساس‌تر شوند و واکنش نشان دهند. این حساسیت به بو‌ها یا غذا‌های خاص می‌تواند باعث شود تا نسبت به بعضی از غذا‌ها میل بیشتری پیدا کنید. همچنین می‌تواند باعث تهوع صبحگاهی و یا ایجاد یک طعم فلز مانند و گس در دهان شود. این که به طور ناگهانی نسبت به بوی غذای مورد علاقه خود احساس ناخوشایندی پیدا کنید و یا نسبت به بو‌های محیط اطرافتان حساس شوید، می‌تواند یکی از دلایل بارداری باشد.

 

---

غیر از مواردی که به عنوان علائم بارداری از آن‌ها نام برده شد، مشکلات یا عارضه‌هایی نیز به دنبال بارداری وجود دارد که از آن به عنوان عوارض شایع دوران بارداری یاد می‌شود. این عوارض از خفیف تا شدید هستند و همه آن‌ها با هم در یک خانم باردار دیده نمی‌شوند. این عوارض عبارتند از:
ــ سردرد
ــ تهوع
ــ تکرر ادرار
ــ یبوست بارداری
ــ گرفتگی ماهیچه‌های پا
ــ نفخ شکم، سوزش سر دل یا سوءهاضمه
ــ اختلالات خواب در بارداری
ــ ویار
ــ کمردرد بارداری
ــ احساس خستگی
ــ تغییرات بافت و سطح پستان‌ها
ــ هموروئید یا بواسیر و خونریزی مقعد
ــ واریس
ــ تنگی نفس
ــ تغییرات پوستی
ــ خارش پوست
ــ کشیدگی و ترک پوست
ــ ترشح زیاد بزاق
ــ خونریزی از بینی یا خون‌دماغ شدن
ــ ورم مچ پا و پا‌ها
ــ تغییرات بینایی
ــ ترشحات واژینال

غیر از این موارد که از عوارض شایع دوران بارداری است، گاهی طی دوران بارداری عوارضی به وجود می‌آید که بارداری را در دسته بارداری‌های پرخطر قرار می‌دهد. برخی از این موارد مثل فشار خون بالا، دیابت بارداری، بارداری دو یا چندقلو و مواردی از این دست است که اهمیت مراقبت از شما و کودک را دوچندان خواهد کرد.

اگر فکر می‎کنید که همیشه بارداری با علامت‎هایی همراه است، در اشتباه هستید. خانم‎هایی هستند که به دلیل داشتن شرایط خاص بارداری بدون علائم را تجربه می‎کنند. دسته‏‎ اول از زنانی که دچار بارداری بدون علائم می‎شوند، زنانی هستند که به دلیل اضافه‎وزن شدید، متوجه افزایش حجم شکم خود یا حرکات کودک‎شان نمی‎شوند تا اینکه به علت دل‎درد یا مشکلات این چنینی راهی بیمارستان می‎شوند و آنجا است که بعد از بررسی‏‎های پزشک متوجه می‎شود که ماه‏‏‎ها است که حامله هستند. گروه دوم، زنانی هستند که در همه حال دچار قاعدگی نامنظم هستند و به همین علت اغلب اوقات احتمال نمی‎دهند که به دلیل تاخیر در قاعدگی باردار شده باشند.

بعد از انجام لانه گزینی تخمک بارور شده، بدن زن باردار شروع به ترشح هورمون HCG می‌کند که هورمون بارداری نام دارد. بعد از ترشح این هورمون با انجام آزمایش‌هایی می‌توان فهمید که فرد باردار است یا نه؟ این آزمایش‌ها به شرح زیر است:

اولین و بهترین روش برای اطمینان از بارداری انجام آزمایش خون است. در این روش پس از گرفتن نمونه خون با انجام آزمایش‌های لازم برروی آن بارداری و یا عدم آن مشخص می‌شود. اگر خون دارای هورمون حاملگی (HCG) باشد فرد حامله است. برای این که از صحت نتیجه آزمایش اطمینان کافی را داشته باشید بهتر است که این تست پس از گذشت ۱۰ روز از تخمک گذاری انجام شود، یعنی باید ۳ تا ۴ روز از لانه گزینی تخمک بارور شده در دیواره رحم زن گذشته باشد.

 

هر زنی که در انتظار حامله شدن است می‌تواند با انجام آزمایش ادرار از باردار بودن خود باخبر شود. برای نتیجه‌ی بهتر توصیه می‌شود این آزمایش پس از گذشت ۱۲ روز از تخمک گذاری (یا پس از ۶ تا ۷ روز از لانه گزینی تخمک بارور شده در بدن زنان) انجام بگیرد.

 

اگر امکان دسترسی به بیمارستان و انجام آزمایش را ندارید می‌توانید از بی بی چک استفاده کنید. کیت‌های تست بارداری خانگی را می‌توانید از داروخانه‌ها تهیه کرده و با استفاده از چند قطره ادرار بر روی آن از باردار بودن خود مطلع شوید. البته ناگفته نماند که پزشکان زنان این شیوه را روش مناسبی برای اطمینان از حاملگی نمی‌دانند؛ پس توصیه می‌شود با مراجعه به پزشک و انجام آزمایش از باردار بودن و یا عدم آن مطمئن شوید.

 

از بین رفتن دور ماهانه در زن حامله یکی دیگر از راه‌های تشخیص بارداری می‌باشد و اگر فرد دسترسی به آزمایشگاه و کیت‌های تست بارداری ندارد با از بین رفتن دوره ماهانه می‌تواند حدس بزند که باردار است. همانگونه که گفته شد این روش دلیل محکمی برای بارداری به شمار نمی‌آید.

بعد از اینکه مطمئن شدید باردار هستید لازم است برای ۹ ماه آینده تحت نظر یک پزشک و متخصص زنان یا مامای متبحر باشید تا هیچ‌کدام از سونوگرافی‌های بارداری، آزمایشات ضروری دورهٔ بارداری و موارد مهمی مثل سونوگرافی ان‌تی و اسکن آنومالی را فراموش نکنید. غیر از مواردی مثل مراقبت‌های دوران بارداری و شرکت در کلاس‌های آمادگی برای زایمان که در هفته‌های آخر بارداری شروع می‌شود، نیاز دارید که یک سری موارد را خودتان رعایت کنید و شاید لازم باشد شیوهٔ زندگی خود را طی این چند ماه تغییر دهید. به عنوان مثال اگر سیگار می‌کشید، آن را ترک کنید، با افرادی که دخانیات مصرف می‌کنند رفت‌وآمد نداشته باشید، الکل ننوشید، به قدر کافی و مقوی غذا بخورید و مایعات سالم مثل آب و شیر بنوشید.

 

---

جدا از تغذیه و غذا مناسب و پرهیز از تغذیهٔ نامناسب، در طول بارداری بهتر است شروع به ورزش کردن پس از تأیید پزشکتان کنید. بیشتر مادران باردار از زایمان طبیعی می‌ترسند و معتقدند که زایمان یک اتفاق ترسناک است، هرچند نظر مادر کاملاً در انتخاب روش زایمانش مهم‌ترین نقش را دارد، اما اگر شما ورزش کنید و تمریناتی مثل تمرین کگل، حرکت اسکات، پیاده‌روی، یوگا یا هر تمرین و ورزشی را که دوست دارید انجام بدهید، هم بدنتان را سالم نگه می‌دارید و هم از افسردگی بارداری یا افسردگی پس از زایمان تا جای ممکن دور خواهید ماند.