فرارو-کروناویروس جدید، بیش از آنچه ما فکر می‌کنیم سبک زندگی ما را تغییر داده است. اپیدمی کرونا بسیاری از کشور‌های جهان را به اعمال قوانین مربوط به رعایت فاصله اجتماعی واداشته است و در برخی کشور‌های دیگر نیز قرنطینه‌های سخت اعمال شده است. در چنین شرایطی، زمانی که ما پیش از این صرف فعالیت‌های روزمره و عادی همچون رفتن به سینما، باشگاه ورزشی و یا رستوران می‌کردیم، به نظر می‌رسد اکنون صرف استفاده از رسانه‌ها می‌کنیم. اما واقعاً در این شرایط قرنطینه و محدودیت‌های فاصله اجتماعی، استفاده ما از رسانه‌ها شاهد چه تغییراتی بوده است؟
استفاده نسل‌های مختلف از رسانه‌ها در عصر کرونا
براساس گزارش Global Web Index، وبسایت Visual Capitalis تصویری از چگونگی تأثیر قرنطینه و محدودیت‌های فاصله اجتماعی در مصرف رسانه‌های ما را ترسیم کرده است. این مطالعه کاربران بین سنین ۱۶ تا ۶۴ سال را مورد بررسی قرار داده و یافته‌های خود را براساس نسل‌ها تقسیم بندی کرده است.
یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که نسل موسوم به Z. (نسل Z. که با نام‌های نسل نت و نسل اینترنت نیز شناخته می‌شود، نام گروهی از مردم است که از اوایل دهه ۲۰۰۰ تاکنون زاده شده‌اند-۸ تا ۲۳ سال) که پیش از این در زمینه محتوای ویدئو بسیار فعال بوده، در این دوره نیز حتی بیش از قبل، از این محتوا استفاده کرده اند. استفاده از پخش تلویزیونی و نمایش ویدیو‌های آنلاین به ترتیب ۳۸ ٪ و ۵۱ ٪ در میان این گروه رشد داشته است. اما برعکس، مراجعه به رسانه‌های چاپی در بین این گروه، تنها ۹ ٪ افزایش را نشان می‌دهد. به نظر می‌رسد این درصد‌ها تأیید می‌کنند که سیستم‌های عامل مبتنی بر فیلم، محبوب‌ترین رسانه‌ها در بین جوانترین نسل مصرف کنندگان است.
شیوه استفاده از رسانه‌ها در «نسل هزاره» (نسل وای یا نسل هزاره -به انگلیسی: Millennials - به نسلی می‌گویند که پیش از نسل Z زاده شده‌اند-۲۵ تا ۳۹ سال)، بسیار مشابه نسل Z. است، اما متعادل‌تر است. در این گروه استفاده از رسانه‌های چاپی تقریباً دو برابر افزایش داشته است. پخش تلویزیونی در میان این گروه در جایگاه چهارم رسانه‌های پرمصرف قرار دارد که ۳۵ درصد بیشتر از زمان قبل از شیوع COVID-۱۹ در این گروه است.
اما وقتی صحبت از نسل X. (این نسل پیش از نسل هزاره به دنیا آمده است-۴۰ تا ۵۴ سال) می‌شود، ما شاهد تغییر شدید از رسانه‌های دیجیتال به رسانه‌های آنالوگ هستیم. استفاده از تلویزیون و فیلم‌های آنلاین هنوز هم در صدر قرار دارند، با این حال تلویزیون و رادیو به ترتیب با ۴۵ ٪ و ۳۸ ٪ بیشترین استفاده در میان این نسل را دارد. همانطور که در این گزارش اشاره شده، «نسل X. بیش از هر نسلی تماشای تلویزیون خود را افزایش داده، اما از تماشای این رسانه به صورت آنلاین نیز غافل نبوده است».
برخلاف سه نسل پیشین، نسل سالمند یا Boomers (نسلی که در دوران انفجار جمعیت به دنیا آمده اند-۵۵ تا ۷۵ سال) هنوز به رسانه نام آشنای خود یعنی تلویزیون گرایش دارند و با ۴۲% افزایش در استفاده از آن، در این زمینه از بقیه نسل هم پیشتر هستند. در کل این نسل کمتر عادات خود را تغییر داده اند و براساس مصاحبه‌ای که با آن‌ها صورت گرفته، تقریباً ۲۵% از این افراد اعلام کردند که محدودیت‌های فاصله اجتماعی، هیچگونه تغییری در نحوه استفاده آن‌ها از رسانه‌ها ایجاد نکرده است.
این نظرسنجی از بین ۴۰۰۰ کاربر در ایالات متحده و انگلیس انجام شده است. نتیجه گیری نهایی این است که ۸۰ ٪ از مصرف کنندگان در این کشور‌ها نسبت به قبل از شروع همه گیری، به طور کلی استفاده بیشتری از رسانه‌ها می‌کنند. هنگامی که در مورد قابل اطمینان‌ترین منبع اطلاعات برای به روزرسانی‌های COVID-۱۹ از این افراد سؤال شد، آمریکایی‌ها بیشترین اعتماد را به سازمان بهداشت جهانی داشتند و انگلیسی ها، وب سایت دولت را معتبر‌تر می‌دانستند. با این حال نکته جالب توجه در این مطالعه این بود که حدود یک چهارم نسل هزاره، به اخبار به اشتراک گذاشته شده در رسانه‌های اجتماعی اعتماد دارند.
تغییر روش و ابزار در استفاده از رسانه‌ها
از نظر آماری، جای تعجب نیست که اینترنت و محتوای آنلاین آن، بیشترین مصرف را در تمامی نسل‌ها دارد. با این حال، وقتی عمیق‌تر به موضوع پرداخته شود، متوجه می‌شویم که ما همچون دو و یا سه ماه قبل به گوشی‌های هوشمندمان وابسته نیستیم. آمار‌ها نشان می‌دهد که نسخه‌های دسکتاپ وب سایت‌هایی مانند Facebook.com، Netflix.com و YouTube.com در حال افزایش در ترافیک هستند و این در حالی است که نسخه‌های نرم افزاری گوشی‌های هوشمند این رسانه‌ها شاهد کاهش استفاده بودند. وقتی افراد به طور قابل توجهی وقت خود را بیشتر در خانه می‌گذرانند، ترجیح می‌دهند محتوا را در صفحه‌های بزرگتر دنبال کنند.
میزان افزایش استفاده از نسخه های دسکتاب برخی رسانه ها نسبت به نسخه های تلفن همراه
علاوه بر تغییر ابزار در استفاده از رسانه ها، در این مدت ما شیوه استفاده را نیز تغییر داده ایم. اکثر ما در روز‌های اخیر با شهرت نرم افزار ویدئو Zoom و موفقیت‌های آن در شرایط فعلی، آشنا شده ایم، اما این نرم افزار تنها یکی از چندین نرم افزار موجود در این زمینه است.Google Hangouts، Houseparty، WhatsApp و Messenger از جمله نرم افزار‌های چت ویدیویی هستند که در روز‌های اخیر شاهد افزایش حجم استفاده بودند. اگرچه استفاده از نرم افزار‌های چت ویدئویی به طبیعت انسانی و نیاز ذاتی او به تماس با افراد دیگر مربوط است، اما شرایط جدید اپیدمی کرونا و نیاز به رعایت فاصله اجتماعی باعث شده است تا برقراری تماس‌های تصویری افزایش شدیدی یابد. در واقع نه تنها محدودیت‌های مربوط به فاصله اجتماعی، بلکه شرایط بهداشتی و سلامتی موجود باعث شده است تا افراد بیشتر جویای حال یک دیگر شوند و در چنین حالتی معمولاً تماس‌های تصویری اولویت بیشتری دارند.
اوجگیری رسانه‌های جهانی و محلی
با نگاه مختصری به میزان اطلاعات موجود در مورد COVID-۱۹ در رسانه ها، می‌توان فهمید که این حجم از داده‌ها باعث سردرگمی خواهد شد. کروناویروس جدید مستقیماً با سلامت انسان در ارتباط است و شیوع گسترده آن در سراسر جهان آن را تبدیل به تهدیدی برای بقای بشریت کرده است. از سوی دیگر اثرات این اپیدمی بر اقتصاد و معیشت مردم، نیز غیر قابل انکار است. در چنین وضعیتی، پیگیری اخبار مربوط به این اپیدمی و دریافت اطلاعات درست درباره آن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می‌شود. آمار‌های اخیر نشان می‌دهد که مراجعه به رسانه‌های خبری بزرگ همچون نیویورک تایمز، سی ان ان، رویترز و بسیاری از رسانه‌های خبری مشهور، افزایش قابل توجهی در این دوره داشته است.
میزان افزایش استفاده از برخی رسانه های خبری جهانی در ماه های ژانویه تا مارس
با این حال روند مشابهی نیز برای روزنامه‌های محلی وجود دارد. جای تعجب ندارد که بسیاری از مردم بخواهند از آخرین اخبار شهر‌ها و محلات خود نیز مطلع شوند و این رسانه‌های کوچکتر، تنها منابعی هستند که افراد می‌توانند اطلاعات دقیق تری از وضعیت اپیدمی یا اثرات ناشی از آن، در مورد زادگاهشان به دست آورند.
آیا این تغییر در استفاده از رسانه‌ها ادامه خواهد یافت؟
جهان هنوز درگیر اپیدمی کروناست و اگر بخواهیم بر اساس آمار‌های رسمی به این موضوع دقت کنیم، متوجه می‌شویم که هنوز فاصله زیادی با بازگشت به شرایط عادی داریم. بیش از ۳ میلیون ۳۰۰ هزار نفر تاکنون به این ویروس مبتلا شده اند و بیش از ۲۳۰ هزار نفر نیز قربانی شده اند. این ویروس به طور متوسط روزانه ۵۰ هزار نفر را آلوده و حدود ۵۰۰۰ نفر را به کام مرگ می‌کشاند. با این حال برخی کشور‌ها در حال اجرای تمهیداتی برای بازگشت به شرایط عادی و بازگشایی مشاغل هستند در حالی که هنوز درمان قطعی و یا واکسن مقابله با این بیماری به دست نیامده است.
به نظر می‌رسد بدون دستیابی به واکسن کروناویروس جدید، حتی اگر مشاغل و فعالیت‌های عادی از سر گرفته شوند، باز بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند در صورت امکان از خانه کار خود را دنبال کنند. در صورت بازگشت به شرایط عادی نیز احتمالاً رفتار‌ها و عادات مردم شاهد تغییرات محسوس خواهد بود که واکنشی به نگرانی ادامه دار آن‌ها در ابتلا به این ویروس مرگبار است. شاید ما به مانند گذشته از گوشی‌های خود در اماکن عمومی استفاده نکنیم و کمتر آن‌ها را در این محیط‌ها از جیبمان خارج کنیم. شاید همین احتیاط‌های ساده باعث شود بسیاری از نرم افزار‌های پرکاربرد گوشی‌های هوشمند به علت کاهش استفاده به سمت توسعه نسخه‌های دسکتاپ بروند که احتمالاً با افزایش استفاده مواجه خواهند شد.
