صندلی‌های سبز

قدرت مظاهری؛ مدتی پیش مستند کوتاهی درباره مراسم معرفی نخست وزیر بریتانیا می‌دیدم. قسمتی از مستند درباره آداب و رسوم گزینش نخست‌وزیر جدید و عرف و سنت‌های مرسوم در این باره بود.

 

یکی از نکات قابل تامل این مراسم، ورود نخست وزیر به مجلس عوام و عدم وجود جایگاهی از پیش تعیین شده برای وی بود. نخست‌وزیر جهت اخذ رای اعتماد به مجلس می‌آید، اما نه کسی جلوی او بلند می‌شود، نه صندلی خالی‌ای برایش در نظر گرفته شده است و نه حتی کسی از نمایندگان، صندلی سبز خودش را به او تعارف می‌کند.

 

نخست وزیر باید با نگاه‌هایی ملتمسانه در میان نمایندگان بچرخد تا آنگاه که برخی از آن‌ها کمی خود را جمع و جور‌تر کرده و فضایی تنگ را میان خود خالی کنند تا نماینده‌ی تام الاختیار ملکه جایی برای نشستن بیابد.

 

بخش دیگری از مستند، نحوه ورود نخست‌وزیر جدید به کاخ وست مینستر لندن را روایت می‌کرد. زمانی که نخست‌وزیر جهت ورود به مجلس عوام برای شرکت در جلسه‌ی اخذ رای اعتماد، باید دقایقی را پشت در مجلس قدم بزند، بار‌ها و بار‌ها زنگ در مجلس زده و آمدن خودش را اطلاع بدهد، اما مجلسیان، بی اعتنا و توجهی به وی، به کار خود ادامه داده و او را پشت در، معطل و منتظر نگه دارند.

 

گرچه چنین آیین‌ها و رسومی بیشتر جنبه تشریفاتی به خود گرفته اند، اما پیام نهفته در این اتفاق، بیانگر آن است که نخست‌وزیر بعنوان قدرتمندترین فرد کشور و نماینده‌ی دربار سلطنتی که ملکه‌ای با پشتوانه‌ی چند صد ساله از او حمایت کرده و معرف او به مجلسی است که عامه‌ی مردم انگلستان، اسکاتلند، ولز و ایرلند شمالی نمایندگان خود را به آن‌جا فرستاده اند، بایست خاشعانه و خاضعانه در برابر خواست و اراده‌ی عامه‌ی مردم بریتانیا سر تعظیم فرو بیاورد و با تمامی قدرتی که در اختیار دارد، حقیرانه در میان آن‌ها حتی برای ورود و نشستن نیز کسب تکلیف کند.

 

نخست‌وزیری که نماینده‌ی طراز اول دربار ملکه و در واقع چهره‌ی دیگری از خود ملکه‌ی انگلستان و دربار سلطنتی او است، با رعایت این آداب، تفهیم می‌شود که با وجود اعطای قدرت از بالاترین مقام رسمی بریتانیا، عوام می‌توانند مهار او را در دست داشته باشند و اجازه ندهند که در هر شرایط، زمان و موقعیتی بتواند حتی به حریم آنان وارد شود.

 

بی‌شک مجلسی چنین قدرتمند، جسور و توانمند، زاییده‌ی عزم و اراده‌ای تحسین‌آمیز است که فارغ از دغدغه‌های شخصی، تنها به خواست عامه‌ی مردم اندیشیده و حتی منویات ملکه را نیز در قبال عزم مردم، ناچیز می‌شمارد. مصوبات این مجلس که قدرتی بیش از مجلس اعیان نیز دارد، نه با فرمایشی ملوکانه دستخوش تغییر می‌شود و نه فرمانی سلطنتی آن را لغو می‌کند.

 

جنگیدن برای ورود به چنین جایگاهی سزاوار است، اما تلاش و مبارزه برای دیگر مجالسی که ادای آن را در می‌آورند و کاریکاتوری طنزگونه از این ماجرایند، هیاهوی بسیار برای هیچ است.