سونامی زرد گردشگران چینی در راه است؟

بخش خصوصی ایران برای میزبانی گردشگران چینی آماده می‌شود. ایران برای جذب گردشگران چینی رقبای زیادی، چون ترکیه، رژیم اشغالگر قدس، اردن، روسیه و... دارد. رقبایی که خیلی پیشتر وارد بازار چین شده و با تبلیغات بسیار زیاد سعی در جلب توجه گردشگران این کشور دارند.

به گزارش ایران، بیش از ۱۰۰ میلیون چینی پاسپورت دارند و سفر در زندگی آن‌ها جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. همین است که دنیا از هجوم گردشگران چینی پولدار به «سونامی زرد» یاد می‌کند. دولت‌های مختلف سعی دارند سهم خود را از این بازار نوظهور بردارند. لغو ویزا برای گردشگران چینی از سوی وزارت امورخارجه و به دنبال آن پیشنهاد عمارت آزادی در ایران، بخش خصوصی کشور را هم به افزایش حضور چینی‌ها در سایت‌های فرهنگی و تاریخی امیدوار کرده است.

گردشگران بی‌حاشیه
زمان زیادی نمی‌گذرد از دورانی که رونق اقتصادی سفر را وارد سبد خانوار‌های چینی کرد. خیلی زود هم توجه کشور‌های گردشگرپذیر به این کشور نوظهور گردشگر فرست جلب شد. آن‌ها بیشترین جمعیت جهان را دارند؛ بیش از یک میلیارد نفر. همین عدد کافی است تا چشم بسیاری از دولت‌ها برای جذب گردشگران میلیونی به سمت «چین» خیره شود.

صنوبر دوستعلی فعال حوزه گردشگری چینی‌ها را توریست‌های خوبی توصیف می‌کند که بسیار کم حاشیه‌اند. دوستعلی می‌گوید: «چینی‌ها، چون در تعداد خیلی بالا سفر می‌روند برای ایران یک بازار جذاب هستند.» او مثل همه فعالانی که در این گزارش صحبت کرده‌اند نبود راهنمای گردشگر آشنا به زبان چینی و غذای چینی را مهم‌ترین مشکلات گردشگران این کشور آسیای شرقی در ایران می‌داند. این فعال که در یک مؤسسه آموزشی فعالیت می‌کند از برگزاری کلاس‌های آموزش راهنمای گردشگری چینی در دو سال گذشته خبر می‌دهد و می‌گوید: «در حال حاضر ۱۰۰ فارغ‌التحصیل مسلط به زبان چینی داریم که ۳۰ نفر آن‌ها کارت راهنمای گردشگری چینی گرفته‌اند.»

آن‌ها به گفته او علاوه بر زبان چینی با علایق و سلایق گردشگران این کشور کهن هم آشنا شده‌اند. داشتن تحصیلات آکادمیک از جمله دلایلی است که باعث شده بعضی از فارغ‌التحصیلان این دوره، نتوانند کارت راهنمای گردشگری بگیرند. دوستعلی داشتن لیسانس را از جمله علل اصلی صدور کارت راهنمای گردشگری از سوی سازمان میراث فرهنگی می‌داند، اما از تلاش خود و همکارانش برای رفع مشکل کسانی که تحصیلات آکادمیک ندارند، خبر می‌دهد.

او می‌گوید: «برخی از این افراد تحصیلات آکادمیک ندارند، اما به‌دلیل زندگی در چین با زبان و فرهنگ آن کاملاً آشنا هستند.» این راهنما‌ها در یک دوره کوتاه مدت با زبان چینی آشنا می‌شوند. دوستعلی بیشترین رده سنی چینی‌هایی که به ایران می‌آیند را بین ۳۵ تا ۵۰ سال می‌داند.

به دنبال غذای چینی
چینی‌ها به محض ورود به کشور با ذائقه غذایی ایرانی‌ها مشکل پیدا می‌کنند. آن‌ها در نهایت بتوانند یک یا دو وعده کباب بخورند یا قرمه سبزی میل کنند و در نهایت روز سوم دستگاه گوارش‌شان با مشکل رو به رو می‌شود. دوستعلی از برگزاری دوره تخصصی «آشپزی چینی» خبر می‌دهد و می‌گوید: «این دوره با مجوز سازمان میراث فرهنگی برای تعدادی از سرآشپزان هتل‌ها برگزار شد.»

غذای چینی هنوز جای ویژه‌ای در منوی رستوران‌ها و هتل‌های ایران ندارد. چینی‌ها هم هیچ جوره با کباب کوبیده و جوجه کباب کنار نمی‌آیند. میل آن‌ها به سمت غذای بخارپز و سوپ می‌رود، غذایی که کمتر در منوی ایرانی‌ها جا می‌گیرد. این در حالی است که مسئولان در دولت قبلی از جذب چند میلیونی گردشگران چینی سخن می‌گفتند. این عدد در حالی بیان شد که دولت چین در سال ۲۰۱۱ بود که ایران را برای گردشگران چینی امن اعلام کرد و پای چینی‌ها هم سال ۲۰۱۴ به ایران باز شد.

دوستعلی دور بودن آژانس‌های ایران از آژانس‌های چینی را یکی دیگر از دلایل ناموفق بودن بخش خصوصی ایران در جذب گردشگران چینی می‌داند. به گفته او این آژانس، آشنایی کمی هم با زبان چینی دارد که باعث می‌شود تا دیوار بین آژانس‌های ایرانی و چینی طولانی‌تر شود. به‌گفته دوستعلی در چین تعدادی شرکت دولتی و نیمه دولتی «مسافر فرست» وجود دارد که مقاصد را برای گردشگران نوظهور چینی مشخص می‌کنند. او می‌گوید: «چینی‌ها هنوز با مقاصد گردشگری زیادی آشنا نیستند و در حال تجربه‌اند؛ بنابراین آژانس‌ها مقاصد را برای آن‌ها تعیین می‌کنند.» دوستعلی می‌گوید: «وقتی دفاتر مسافرتی موفق شوند با این آژانس‌ها ارتباط برقرار کنند، در جذب گردشگران چینی موفق خواهند بود.»

او برگزاری نشست‌های «بی‌تو‌بی» آژانس‌های مسافرتی ایرانی با دفاتر مسافرتی چین را از جمله راهکار‌هایی می‌داند که باعث می‌شود ایران هم سهم خود را از بازار گردشگران این کشور بردارد. او همسفری دفاتر مسافرتی با علی اصغر مونسان رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در سفر پیش‌رو به چین را اتفاق خوبی توصیف می‌کند.

او معتقد است این سفر باعث می‌شود تا با تکیه بر مشترکات ایران و چین، تفاهمنامه‌هایی به نفع دو کشور امضا شود. دوستعلی البته اعتقاد دارد لغو ویزا یا رایگان کردن ویزا برای گردشگران یک کشور در کنار فرصت‌های بسیار زیادی که دارد، می‌تواند تهدید‌هایی را هم ایجاد کند. او رهن خانه توسط گردشگران چینی را از جمله این دلنگرانی‌های فعالان گردشگری می‌داند.

دوستعلی می‌گوید: «باید تاریخ بلیت برگشت و برگه رزرو هتل را از جمله شروط لغو ویزا برای گردشگران کشور‌های مختلف از جمله چینی‌ها قرار داد.» دیگر فعالان گردشگری نیز در گفتگو با «ایران» اعتقاد دارند اگر گردشگران چینی از طریق آژانس‌ها وارد شهر شوند بهترین اتفاق برای این صنعت می‌افتد.

رژیم اشغالگر قدس رقیب ایران در جذب گردشگران چینی
سعید فکری یکی از کهنه کار‌های بازار گردشگری چین تبلیغات را مهم‌ترین ابزار جذب گردشگران می‌داند و می‌گوید: «الان ترکیه، رژیم اشغالگر قدس، اردن، روسیه و کشور‌های دیگر برای جذب چینی‌ها در این کشور اردو زده‌اند.»

او از تبلیغ شدید این کشور‌ها در چین خبر می‌دهد و می‌گوید: «هزینه این تبلیغات را هم دولت‌های این کشور‌ها تأمین می‌کنند، چون برای بخش خصوصی توجیه اقتصادی ندارد.» او آب گرم و اینترنت را از جمله شروط اصلی حضور گردشگران چینی می‌داند و می‌گوید: «آن‌ها انتظار دارند که در اتوبوس‌ها و فضای عمومی هم آب گرم و هم اینترنت به وفور یافت شود.»

راهکاری که باعث شده تا ترکیه در جذب گردشگران چینی موفق ظاهر شود. آب گرم در سفره غذایی چینی‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد. سعید فکری از هجوم گردشگران چینی به کشور‌های مختلف به‌نام «سونامی زرد» یاد می‌کند و می‌گوید: «شما اگر ۲۰۰۵ به «رم» می‌رفتید، کمتر گردشگر چینی می‌دیدید، اما سال ۲۰۱۱ در همه جا گردشگران چینی حضور داشتند.»

همین مسأله باعث شد تا بسیاری از کشور‌ها به سمت چین هجوم بیاورند تا سهم بیشتری از گردشگران نوظهور و پولدار این کشور آسیایی را به سمت خود بکشانند. فکری چشم و هم‌چشمی میان چینی‌ها را باعث افزایش تصاعدی گردشگران چینی در سفر به کشور‌های مختلف می‌داند، اما اعتقاد دارد ایران در جذب گردشگران چینی به‌دلیل گران بودن تور‌ها موفق نبوده است.

تور ترکیه ۶ هزار یوآن، ایران ۱۵ هزار یوآن
او ترکیه را ارزان‌تر از ایران برای چینی‌ها می‌داند و معتقد است با‌وجود ارزان بودن ایران برای گردشگران، آژانس‌های مسافرتی کشور باید قیمت‌ها را به اندازه ترکیه کاهش دهند. او می‌گوید: «همین الان تور ترکیه برای یک چینی ۶ هزار یوآن است، اما همین تور در ایران ۱۵ هزار یوآن فروخته می‌شود.» فعالان حوزه گردشگری از جمله فکری اعتقاد دارند چینی‌ها هنوز به‌دنبال مقصد خاصی در سفر نیستند، آن‌ها فقط می‌خواهند تعداد کشور‌هایی که می‌روند را افزایش دهند و تعداد مهر‌های پاسپورتشان بالا رود.»

او اعتقاد دارد نباید انتظار داشت چینی‌ها مثلاً به خاطر «تخت جمشید» به ایران بیایند. او می‌گوید: «چینی‌ها گردشگران اقتصادی هستند که به‌دنبال مقاصد ارزان اند.» فکری برداشتن و لغو ویزا را گام مهمی در جذب چینی‌ها می‌داند و می‌گوید: «با این اتفاق ۱۸۰۰ یوآن سفر هر گردشگر چینی به ایران ارزان‌تر می‌شود که برای آن‌ها عدد کمی نیست.»

گردشگران دقیقه ۹۰
فکری چینی‌ها را گردشگران دقیقه ۹۰ می‌داند. آن‌ها برخلاف اروپایی‌ها که از یک یا دو سال قبل برای سفر برنامه‌ریزی می‌کنند، ممکن است همان لحظه تصمیم بگیرند که سفر بروند. ترکیه برای این ویژگی چینی‌ها هم تمهیداتی اندیشیده است. به گفته فکری، ترکیه به گردشگران چینی ۱۰ دقیقه‌ای «ویزا» می‌دهد، اما او می‌گوید: «در کشور ما اعلام می‌شود که مثلاً ویزا دو روز دیگر صادر می‌شود، اما کمتر از یک هفته به دست گردشگر نمی‌رسد.»

او بوروکراسی را یک عامل تهدید ورود گردشگران از جمله چینی‌ها می‌داند و لغو ویزا را از این زاویه هم یک حرکت مثبت و هم مهم ارزیابی می‌کند.

او عدم درج مهر در پاسپورت را هم یکی دیگر از گام‌های مثبت برای حضور بیشتر گردشگران چینی بدون دلنگرانی می‌داند. البته فکری تبلیغ را مهم‌ترین گام برای جذب گردشگران چینی می‌داند و هشدار می‌دهد که چینی‌ها هیچ شناختی از ایران ندارند. همچنین او چینی‌ها را گردشگران حسابگری می‌داند که قبل از سفر می‌خواهند بدانند دقیقاً قرار است چقدر در یک مسیر خرج کنند.

فکری می‌گوید: «کشور‌های توریست پذیر حوزه چین، قیمت‌ها را پایین می‌آورند، اما برنامه را طوری می‌چینند که چینی‌ها در مقصد خرج کنند.» به گفته او، چینی‌ها، اما به بازار سوغات ایران بی‌اعتماد شده‌اند. آن‌ها به‌عنوان گردشگران تجاری در یک دهه گذشته حضور مستمری در ایران داشته‌اند.

فکری می‌گوید: «آن‌ها وقتی به چین برمی‌گردند به هموطنانشان می‌گویند در ایران خرید نکنید، چون جیب‌تان را خالی می‌کنند.» او این بی‌اعتمادی را نتیجه عدم نظارت بر بازار سوغات و صنایع دستی می‌داند.

چینی‌ها، خانه‌های اجاره‌ای را خالی کرده‌اند
بسیاری از فعالان حوزه گردشگری می‌ترسند که چینی‌ها دوباره برای اقامت در ایران به سمت رهن و اجازه منزل بروند و خودشان به‌عنوان کارگزار وارد ساماندهی گردشگران هموطن خود شوند. اما فکری این تهدید را رد می‌کند. او اجاره خانه توسط چینی‌ها را نتیجه حضور گردشگران و فعالان تجاری در ایران می‌داند و می‌گوید: «با توجه به شرایط تحریم و تورم، چینی‌های تاجر به کشورشان بازگشتند، بنابراین خانه‌ای برای سکونت گردشگران چینی در ایران در دست آن‌ها نیست.»