سایه شوم خرافات بر سر حیات وحش یزد

حیات وحش ایران این روزها نه تنها در معرض تهدید عواملی مانند خشکسالی، نابودی زیستگاه‌ها، آلودگی‌های زیست محیطی و شکار غیرمجاز و بسیاری از چالش‌های دیگر است بلکه خرافات و خرافه‌گرایی نیز مزید بر این عوامل، منجر به کشتار بی‌رحمانه و نابودی برخی گونه‌ها شده است.

این که برخی افراد از روی ناآگاهی و ساده لوحی یا برای سودجویی و درآمدزایی اقدام به نابودی محیط زیست خود می‌کنند همانند کسی می‌مانند که بر روی شاخه‌ درختی نشسته و همان شاخه را با اره یا تبر قطع می‌کند.

در این میان دردآورترین موضوع خسارت به طبیعت و حیات وحش تنها به بهانه خرافات و باورهای اشتباه در عصر موسوم به دوران تکنولوژی و پشرفت علوم در حوزه‌های مختلف است، هر چند که بحث خرافه‌گرایی و روی آوردن به خرافات مسأله‌ای است که نه فقط مردم عادی بلکه گاهی افراد تحصیل کرده جامعه را هم به این موضوع موهوم و خیالی که اسلام به شدت آن را نفی کرده، مبتلا می‌کند.

معمولاً خرافات ریشه در گذشته‌های دور دارند که به اعتقادات غلط افراد نسبت به یک ماجرای خاص بر می‌گردد ولی این مسئله چندی است که در جامعه شدت گرفته و حتی به جان حیات وحش کشورمان نیز افتاده و گونه‌های زیادی را قربانی این باورهای اشتباه کرده است.

تلقین باورهای نابودگر حیات وحش توسط رمال‌ها

برخی از سودجویان به ویژه رمال‌ها و دعانویسان با تلقین برخی خرافات و باورهای اشتباه برای کسب درآمد نامشروع از افراد ساده‌‌لوح جامعه، خوش یمن بودن یا بد یمن بودن برخی از اعضا و جوارح حیوانات را مطرح می‌کنند و متاسفانه برخی عوام نیز به راحتی آنها را می‌پذیرند.

به عنوان نمونه برخی از دعانویسان عنوان می‌کنند که حیواناتی مانند لاک پشت، مار، کلاغ، سگ، کفتار و برخی دیگر از حیوانات می‌تواند در زندگی افراد تاثیرگذار باشند و به همین دلیل نیز از اعضای بدن این قبیل حیوانات برای دعانویسی استفاده می‌کنند.

گاهاً نیز برخی از افراد ناآگاه مصرف برخی اعضای بدن حیوانات را برای درمان بعضی بیماری‌ها تجویز می‌کنند و این در حالی هیچ مدرک علمی چنین ادعاهایی را تایید نمی‌کند ولی برخی همچنان بر این باورهای اشتباه پای‌بند هستند و آن را دنبال می‌کنند.

صید نامتعارف برخی حیوانات برای سودجویی

در این میان برخی برای سودجویی و بدون آگاهی از اقدام خود نسبت به نابودی حیات وحش و محیط زیست خود اقدام می‌کنند که نمونه بارز آن صیدهای غیرمجاز است هر چند که برخی از این شکارها خارج از عرف نیز به نظر می‌رسد.

نمونه بارز این موضوع صید مار و عقرب برای فروش زهر آن با قیمت‌های گزاف است که «علیرضا زمانی» عنکبوت‌شناس برجسته‌ی کشورمان در این باره عنوان می‌کند: برخی از باورهای اشتباه و دروغین منجر به شکار و کشتار برخی جانوران مانند خفاش‌ها و عقرب‌های کشورمان شده است.

وی تاکید می‌کند: باید این موج از باورهای اشتباه در جامعه کنترل شوند چرا که علاوه بر نابودی جمعیت بسیاری از موجودات، منجر به ایجاد بازارهای سیاه خرید و فروش حیوانات نیز شده است.

کفتارها قربانی خرافات و باورهای اشتباه

«موسی شمسایی» مسئول موزه تاریخ طبیعی اداره کل محیط زیست یزد در این باره با اشاره به تاثیر باورهای اشتباه بر محیط زیست و حیات وحش به خبرنگار ایسنا- منطقه یزد، می‌گوید: متاسفانه باورهای اشتباهی که در میان برخی افراد جامعه وجود دارد، منجر به شکار و نابودی برخی از جانوران حیات وحش شده و این مسئله تنها محدود به یزد نمی‌شود بلکه تمام کشور را در برگرفته است.

وی با تاکید بر این که بسیاری از این خرافات و باورهای اشتباه به صورت سینه به سینه نقل شده‌اند، اضافه می‌کند: متاسفانه نسل عصر تکنولوژی به رغم پیشرفت علوم مختلف هنوز هم بر این باورهای ناصحیح که اعضای بدن برخی از حیوانات برایشان خوشی و سعادت یا بدبختی و ظلالت خواهد آورد، معتقد هستند.

این مسئول در همین رابطه به خرافه و باور غلطی که در مورد کفتارها وجود دارد و موجب کشته شدن تعداد زیادی از آنها در یزد شده است، اشاره و تصریح می‌کند: در یکی از شهرستان‌های یزد، مردم بر این باور هستند که کفتارها نوزادان را می‌دزدند و می‌خورند لذا نسبت به پیدا کردن لانه و کشتار خانواده آن‌ها اقدام می‌کنند و حتی پس از کشتار بی‌رحمانه، جسد آن‌ها را نیز می‌سوزانند.

وی تاکید می‌کند: کفتارها، جانورانی لاشه‌خوار هستند که دور از جمعت انسان‌ها زندگی می‌کنند لذا هیچ گونه دسترسی به نوزاد انسانها ندارند ولی هنوز هم برخی مردم با تکیه بر این باورهای اشتباه، آن‌ها را شکار می‌کنند.

مسئول موزه تاریخ طبیعی اداره کل محیط زیست استان رمال ‎ ها را عامل دیگری در به وجود آمدن باورهای اشتباه در بین جامعه می‌داند و در این باره می‌گوید: عقایدی مانند استفاده از عضوی از بدن کفتار ماده، مهره دوم گردن مار و پوست آهو برای دعا‌نویسی، از جمله مواردی است که موجب کشتار این حیوانات شده است.

وی با بیان این که کنترل و جلوگیری از چنین اقداماتی تنها با ارتقای سطح آگاهی افراد ممکن است، ابراز می‌کند: راهکاری جز آموزش نمی‌تواند منتج به اقدامی راهگشا و موثر در این زمینه شود چرا که از بین بردن خرافات و باورهای اشتباه، تغییراتی اساسی را در فرهنگ مردم می‌طلبد.

بازار داغ خرید و فروش لانه خفاش!

شمسایی برخی عقاید اشتباه مانند خواص دارویی در برخی از اعضای بدن برخی حیوانات را نیز عامل دیگری برای کشتار آنها برمی‌شمارد و اظهار می‌کند: متاسفانه شایعاتی نادرست از تاثیر صفرا و برخی جوارح بز کوهی، خرس، تشی(سیخور)، کبک و امثال این حیوانات باب شده که موجبات کشتار آن‌ها را فراهم کرده است و این در حالی است که هیچ کدام از این باورها منبع درست و علمی نیز ندارند.

وی تاثیر لانه خفاش بر درمان سرطان را نیز یکی از دیگر خرافات شایع در بین مردم ذکر می‌کند و می‌گوید: این روزها تاثیر لانه خفاش بسیار رواج یافته و موجب ایجاد بازاری برای خرید و فروش لانه خفاش در بین برخی افراد شده است، در حالی که یک سوال اساسی در این مورد باقی می‌ماند؛ کدام لانه؟

این کارشناس محیط طبیعی در این مورد خاطرنشان می‌کند: خفاش یک پستاندار پرنده است که به دیوار مکان‌هایی مانند غارها می‌چسبد و هرگز لانه‌ای ایجاد نمی‌کند اما این باور اشتباه، بازار داغی برای درآمدهای کلان برخی از سودجویان فراهم کرده است.

وی می‌گوید: همین باور غلط باعث شده تا مردم برای پیدا کردن لانه خفاش به غارها هجوم بیاورند و این در حالی است که از سویی، خفاش‌ها در زمستان به خواب می‌روند و متابولیسم بدن آن‌ها به شدت پایین می ‎ آید ولی زمانی که افراد برای پیدا کردن لانه آن‌ها اقدام می‌کنند در واقع این پستانداران را از خواب بیدار و موجب افزایش متابولیسم بدن در نهایت مواجه‌ی آنها با کمبود غذا و سرما و سپس مرگشان می‌شوند.

این مسئول در پایان آموزش در سطح مدارس با عنوان «یک ساعت با محیط‌بان» را یکی از اقدامات ارزنده در زمینه پرورش باورهای درست در میان دانش آموزان بیان و همکاری رسانه‌ها را نیز در این زمینه موثر ذکر می‌کند.