با شروع سال تحصیلی جدید و تمام شدن فصل تابستان و تعطیلات سه ماهه دانش آموزان شاید اولین موضوعی که هر معلم "انشاء" و یا همان نگارش امروزی به دانش آموزان بدهد این باشد که "تابستان خودرا چگونه گذراندید؟".
اما از میان بیشمار جواب احتمالی، جواب عدهای از دانش آموزان دارای یک وجه اشتراک است. من تابستان امسال "کار" کردم. بسیاری از خانوادهها و کودکان و نوجوانان محصل ترجیح میدهند تا در تابستان به جای سفر و گذران و صرف هزینه برای پر کردن اوقات فراغت در کلاسهای آموزشی و هنری و ورزشی رایج، به حرفه آموزی و بدست آوردن اندک درآمدی و تجربه محیط کاری بپردازند. تصمیمی که باعث میشود عملکرد کودکان و نوجوانان در فصل تابستان از حالت انفعالی خارج شده و شکل فعالانهتری به خود بگیرد. امری که مهم بودن آن هنگامی هویدا میشود که نگاهی به آمار فارغ التحصیلان بیکار دانشگاهی و اقتصاد مبتنی بر دلالی و واسطه گری و نه تولیدی، بیندازیم.
فارغ التحصیلانی که نتیجه سیستم منفعل آموزش و پرورش و فرهنگ غلط رایج در غالب خانوادههای ما هستند که در آن توجه کامل به مهارت آموزی نمیشود. فرهنگ و سیستمی که نیازهای اساسی کشور در آن مورد غفلت قرار میگیرد. در نتیجه خروجی این سیستم و فرهنگ، نه تنها با ابعاد مختلف نیازهای جامعه تناسبی ندارد بلکه به گونهای است که گویا "آینده شغلی" خوابی است که فقط در پشت میزهای ادارات و سازمانها تعبیر میشود.
در این گزارش به کودکان و نوجوانانی پرداخته شده که جسارت راهیابی به جامعه و بدنه مولد آن را داشتهاند و تصمیم گرفتهاند تا انشای هفته اول مهر خود را اینگونه آغاز کنند: "من جسارت کسب تجربیات جدید را داشتم و به همین دلیل تصمیم گرفتم در تابستان کار کنم".
"طرح کاد" یا طرح کار و دانش، طرح و پروژهای در نظام قدیم آموزشی ایران بود که در دهه ۱۳۶۰ و اوایل دهه ۱۳۷۰ در دبیرستانهای ایران اجرا میشد. در این طرح وزارت آموزش و پرورش، دانش آموزان دبیرستانی در هر هفته یک روز را برای کارورزی در یکی از مراکز صنعتی و آموزشی طی میکردند. بیشتر محصلان پسر در کارگاههای نجاری، تراشکاری، مکانیکی، کابینت سازی، قطعه سازی، داروخانه ها، و ... مشغول به کار میشدند و دختران نیز در مدارس خود دورههای خیاطی، بافتنی و کمکهای اولیه را طی میکردند.
با شروع دولت ششم جمهوری اسلامی ایران و تصدی محمدعلی نجفی بر وزارت آموزش و پرورش، نظام جدید آموزش متوسطه ایجاد شد، پایه چهارم دبیرستان حذف شد و طرح کار نیز در سال ۱۳۷۳ خورشیدی کنار گذاشته شد.
عکاس: سارا سیدآبادی - فاطمه روحانی/ ایسنا