انتشار گاز سمی در «پلاسکو» شایعه است؟

آزبست سمی و خطرناک است اما اینکه در اثر حرارت تاثیر سمیت و خطرآفرینی آن افزایش یابد درست نیست چون آزبست خود ماده‌ای به‌شدت مقاوم در برابر گرما است.

به گزارش «شهر فردا»، فاجعه پلاسکو طوفانی از انواع و اقسام اخبار اعم از شایعه تا واقعیت را با خود به همراه آورد که برخی از آنها نگرانی‌ها را پدید آورده است و از همین روز مشخص شدن صحت این اخبار بیش از پیش اهمیت می‌یابد.

یکی از این موارد، انتشار اخباری بود که نسبت به خطر آزبست و سرطان در منطقه پلاسکو هشدار می‌داد و اینکه افرادی که در این مناطق کار می‌کنند ممکن است با مشکلاتی که برای سلامتی امدادگران واقعه یازده سپتامبر به‌وجود آمد روبه‌رو شوند.

استدلال اخبار این بود که در کنار همه خطراتی که در این عملیات وجود دارد استنشاق الیاف آزبست خطری است که می‌تواند تا 10 سال بعد با ابتلا به سرطان خودش را نشان دهد.

به راستی این خطرات جدی و این نگرانی‌ها واقعی است؟
آزبست یا همان پشم شیشه، سمی و خطرناک است اما اینکه در اثر حرارت تاثیر سمیت و خطرآفرینی آن افزایش یابد، درست نیست، چون آزبست خود ماده‌ای به‌شدت مقاوم در برابر گرما است و لباس‌هایی با الیاف نسوز مانند همان لباس‌های ضد حریق آتشنشانان از آزبست ساخته شده است.

این را دکتر مجید رجبی متخصص بهداشت عمومی به «شهر فردا» می‌گوید و ادامه می‌دهد: این دودی که آتش‌نشانان در معرض آن هست درصد زیادی از بخار آب تشکیل شده و اینکه بگوییم این دود به خاطر آزبست سمی شده درست نیست.

او می‌گوید: آزبست تنها خطری که دارد تاثیر آن بر روی ریه‌هاست، آن هم نه به‌صورت موردی و یک بار و دوبار، بلکه در اثر قرار گرفتن در معرض الیاف آزبست به صورت طولانی مدت که در اثر ورود به ریه ایجاد فیبروز ریوی می‌کند و پس از آن منجر به سرطان ریه می‌شود. فیبروز ریوی وضعیتی است که توسط سلول‌ھای دفاعی ایجاد می‌شود. این سلول‌ھا در حالت طبیعی دفاع از بدن را در برابر عفونت‌ھای خارجی به عھده دارند ولی فیبروز ریوی ھمین سلول‌ھا التھاب، آسیب بافتی و التیام حاصل از آن را ایجاد می‌کنند. حاصل این التیام (نسج جوشگاھی) در عضو دیگر مثلا پوست اثر مثبت خوبی دارد ولی در ریه این‌گونه التیام مانع انجام عملکرد ریه برای جذب اکسیژن و دفع گاز کربنیک می‌شود.

وی متذکر می‌شود که البته این بیماری به سراغ کسانی می‌آید که در کارخانه‌هایی مانند تولید لنت ترمز کار می‌کنند که البته استفاده از آزبست در لنت ترمز سال‌هاست در دنیا و ایران ممنوع شده است.

این متخصص بهداشت عمومی در مورد مشکلات احتمالی برای آتش‌نشانان و افرادی که در آوارهای پلاسکو امدادرسانی می‌کنند نیز می‌گوید: دود خطرات حاد دارد ولی خطرات مزمن ندارد چون این افراد به جای تنفس اکسیژن در حال استنشاق دود هستند. البته در کوتاه‌مدت مشکلی نیست چون واکنش سریع بدن مانند سرفه را به دنبال دارد و این عامل خطرزا را از آنها دور می‌کند.

به گفته وی، کسانی بیشتر مشکل پیدا می‌کنند که به صورت مزمن در برابر دود باشند یا کسی که در معرض دود شدید داخل به مدت طولانی قرار گرفته باشد. این افراد مشکل ریه پیدا می‌کنند که با استراحت و اقدامات درمانی قابل برگشت است.

وی متذکر می‌شود که خطر آزبست و سرطان درست است و حرفی غلطی نیست اما اولاً در جریان عملیات پلاسکو مقدار آن زیاد نیست و نکته دیگر اینکه تنفس آزبست برای اینکه مشکل‌ساز شود باید مدت طولانی تنفس شود. مانند کارگران تخریب ساختمانی که کارشان به صورت مداوم تخریب ساختمان است و در نتیجه با ذرات آزبست که در ساختمان برای عایق کاری استفاده می‌شود مواجه هستند و در برخی موارد به بیماری آزبستوز (Asbestosis ) مبتلا می‌شوند.

با توجه به اینکه آتش نشانان و امدادگران به صورت شیفتی در محل پلاسکو کار می کنند و از ماسک هم استفاده می کنند به نظر بسیار بعد است که با مشکلات ناشی از آزبست روبه رو شوند. البته ماسک های فیلتر دار معمولی (N95) هم قابلیت جلوگیری از ورود ذرات آزبست را دارد.

حریق پلاسکو منجر به تولید دی اکسین و فوران می‌شود
رئیس اداره محیط زیست شهر تهران نیز در مورد آلودگی‌ها ناشی از حریق پلاسکو و خطرات ناشی از آن برای کسانی که در حال حاضر در آن مکان مشغول کار هستند می‌گوید: من نمی‌دانم در حال حاضر در پلاسکو چه چیزی می‌سوزد اما آنچه مسلم است آنجا مملو از پارچه‌ها، مواد سلولزی و مواد پلاستیکی است که در منسوجات به کار رفته است. در آنجا اکنون فرآورده‌های نفتی و شیمیایی علاوه هیدروکربن‌ها در حال سوختن است.

به گفته هوشنگ بازگیر، هیدوکربن‌ها و سایر مواد شیمیایی اگر در اثر احتراق ناقص بسوزند احتمالا منجر به ایجاد مواد مضری مانند دی‌اکسین و فوران خواهد شد که این‌ها برای سلامتی بسیار مضر است.  بر اساس مطالعات زیست محیطی یکی از سمی‌ترین آلاینده‌های منتشره به محیط زیست دی‌اکسین‌ها و فوران‌ها است.

با تمام آنچه گفته شده به نظر می‌رسد زیر نظر گرفتن وضعیت سلامت و معاینه مرتب افرادی که در فاجعه پلاسکو مشغول خدمت‌رسانی بوده و هستند، تا مدتی پس از پایان این عملیات می‌تواند از بروز احتمالی مشکلات برای سلامت آنها جلوگیری کند.