فساد «بزک» شده

یادداشت دریافتی- حمید نجف؛  یکی از بزرگ‌ترین عوامل تاثیر گذار بر ایجاد و افزایش فساد؛ وجود فضای غبار آلود و غیر شفاف است؛ این عامل در کنار سایر دلایل از جمله ساختارهای سازمانی معیوب و بیمار که قدرتهای افسانه‌ای را دراختیار مدیران قرار می‌دهد؛ عاملی می‌شود برای سو استفاده؛ تشدید تخلفات و همچنین مانعی بزرگ فراری اقدامات موثر در مبارزه با این چالش فراگیر.

بخش عمده‌ای از تخلفاتی که طی این سال‌ها شاهد بودیم برآمده از پدیده‌ای است که نگارنده نام آن را فساد «بزک» شده گذاشته‌ام؛ حال منظور از فساد «بزک» شده؛ چیست؟

فساد «بزک» شده؛ واقعه‌ای است که با استعانت از خلاءهای قانونی و اداری و ساختار قدیمی و معیوب؛ نشات گرفته از اقتصاد دولتی بوجود می‌آید و به تدریج در شرایط محیطی ایده آلی که در جامعه وجود دارد؛ رشد می‌کند و پر و بال می‌گیرد.

فساد بزک شده در حقیقت نوعی دور زدن مدرن قانون است؛ یعنی رنگ و لعاب دادن به تخلفات و تغییر شکل دادن آن؛ بمنظور فریب سیستم‌های نظارتی و افکار عمومی؛ مثل این است که گریموری چیره دست پیر زن ۸۰ ساله‌ای را تبدیل به دختر ۲۰ ساله نماید؛ رخدادی که طی سال جاری؛ بعضی از اشکال آن عریان شد و ما در موضوعاتی نظیر فیش‌های نجومی و این اواخر بذل و بخشش املاک عمومی شهرداری تهران به افراد خاص شاهد بودیم.

در فساد «بزک شده» لازم نیست که مثلا مدیر یا مسئول دولتی برای برداشت از بیت المال؛ در مکانیزمهای پیچیده خود را درگیر نمایند؛ مثلا در روند اعطای پروژه‌ها به پیمانکار؛ ساخت و پاخت نموده و رقم کلانی را بعنوان پورسانت دریافت نماید یا حتی شرکتی صوری در بیرون راه بیندازد و پروژه‌ها را به سمت آن هدایت نماید؛ در فساد «بزک» شده این دشواری‌ها وجود ندارد؛ خیلی راحت در جلسات هیئت مدیره موضوعات مطرح می‌شود که فلان مبلغ یا فلان ملک با فلان تخفیف یا حتی رایگان به آقای الف یا خانم ب و یا فک و فامیل آن‌ها و یا حتی فلان موسسه به ظاهر خیریه واگذار شود؛ در این فرایند نه دیگر نیازی به قوانین مناقصه و مزایده وجود دارد و نه چیز دیگری؛ اعلام هم می‌کنند که مصوبه هیئت مدیره بوده حالا این هیئت مدیره‌ها شامل چه افرادی هستند؛ رابطه رفاقت و قوم خویشی آقایان به چه شکلی است و اصلا حد و مرز اختیارات آن تا کجاست؛ خود حکایت دیگری است؛ که امیدوارم عمری باشد تا روزی به آن هم بپردازیم.

یکی دیگر از تسهیلاتی که تنها در فساد «بزک شده» وجود دارد این است که گاهی حتی پس از افشای تخلف و رسوایی می‌توان با توجیهات گوناگون؛ یعنی آرایش و رنگ و لعابی جدید همچنان از تیغ تیز نظارتهای قانونی فرار کرد.

تن‌ها در این شکل از فساد است که مدیر فاسد می‌تواند؛ پس از افشا شدن هم طلبکارانه و با تکبر با افکار عمومی و مردم سخن بگوید و در کمال وقاحت چشم در چشم مردم؛ زل زده و دروغ بگوید.

به هر حال همچنانکه طی این سال‌ها به موازات ایجاد اشکال جدید فساد از آن نوشتیم و هشدار داریم؛ باز هم می‌گوئیم و نظر مسئولین امر را نسبت به این راههای جدید جلب می‌کنیم؛ تا با هوشیاری و تلاشی مضاعف در جهت وضع و اجرای قوانین جدید پیشگیری اقدام نمایند.

 امیدواریم تا قبل از ایجاد اشکال مدرن‌تر از فساد؛ راهکارهای جدید مقابله با آن هم از سوی مسئولین مربوطه در دستور کار قرار گیرید؛ البته با سرعتی بیش از مفسدین؛ چرا که آنان همیشه یک قدم از ما جلو‌تر هستند.