تابستان تمام شد، فصل شنا در خزر به پایان رسید و حالا صحبت از آلودگی شناگاه‌های شمالی کشور است. آلودگی حادی که معاون محیط‌زیست دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست، وضع آن را به‌حدی وخیم می‌داند که نباید برای شنا و بهره‌برداری مورد استفاده قرار بگیرند؛ «پایش‌ها در مورد آلودگی نفتی، میکروبی و فاضلاب انجام شده که نشان می‌دهد سواحل شمالی کشور بیشترین آلودگی را در بخش میکروبی دارند که بر این اساس نباید برای شنا و بهره‌برداری مورد استفاده قرار بگیرند.»
بار آلودگی‌ها به‌خصوص آلودگی‌های میکروبی بر سواحل شمالی کشور سنگینی می‌کند. بیشترین بار آلودگی را دو ساحل مشهور شمالی کشور دارند، سواحلی که تقریبا نزدیک‌ترین سواحل به پایتخت محسوب می‌شوند.
پروین فرشچی، درباره وضع آنها، با بیان اینکه ماهانه ٤٠ ایستگاه دریایی در کشور پایش می‌شوند، در جمع خبرنگاران گفت: «پایش هفت استان ساحلی کشور جزو برنامه‌های این سازمان است که در گذشته سالی یک بار انجام می‌شد، اما پس از آن در هر فصل و اکنون ماهانه در ٤٠ ایستگاه انجام میشود. آخرین آمارها نشان می‌دهد وضع سواحل استان‌های شمالی کشور به‌ویژه نوشهر و چالوس از نظر آلودگی میکروبی حادتر از بقیه ایستگاه‌ها هستند.»
او با تأکید بر اینکه پایش‌های انجام شده در مورد آلودگی‌های نفتی، میکروبی و فاضلاب‌ها است، ادامه داد: «پایش‌ها نشان می‌دهد سواحل شمالی بیشترین آلودگی را در بخش میکروبی دارند که بر این اساس شنا کردن و بهره‌برداری کردن از آنها نباید انجام شود. در این راستا مذاکراتی با وزارت کشور داشته‌ایم تا شناگاه‌های سواحل شمالی کشور بار دیگر جانمایی شوند.» تخلیه فاضلاب شهری در خزر و سرازیر شدن شیرابه دپوهای ساحلی زباله، سال‌هاست که مورد انتقاد دوستداران و کارشناسان محیط‌زیست قرار دارد. انتقادهایی که زیر سایه بحران زباله در جنگل‌های شمال گم شده و هنوز کاری برای حل آن نشده است.
دیروز معاون محیط‌زیست دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست هم با اشاره به ورود فاضلاب به آب‌های شمالی کشور، گفت: «قرار بود در برنامه پنجم توسعه مسأله فاضلاب‌ها به‌طور کامل برطرف شود که این کار انجام نشد و اکنون شاهد حجم زیادی از فاضلاب‌های خانگی، صنعتی و کشاورزی در دریای خزر هستیم. مشکل فاضلاب در استان‌های جنوبی کمتر است هرچند تا حدودی در بندرعباس و بوشهر دیده میشود.»
موافق ایجاد صنعت اوراق سازی کشتی در جنوب نیستیمحجم بالای کشتی‌های غرق شده در خلیج فارس و راه‌اندازی صنایع اوراق سازی کشتی در کشور، یکی از موضوعاتی بود که در نشست خبری فرشچی مطرح شد. او درباره ایجاد صنعت اوراق‌سازی کشتی‌ها در سواحل جنوبی کشور، از مخالفت سازمان حفاظت محیط‌زیست با راه‌اندازی این صنایع حکایت کرد و گفت: «تقاضاها در کشور برای اوراق کردن کشتی‌های غرق شد. در دریا بسیار زیاد است اما سازمان حفاظت محیط‌زیست به دلیل آلوده بودن این صنعت و اثرات نامطلوب محیط‌زیستی آن با ایجاد این صنعت مخالف است چرا که اوراق‌سازی کشتی (اسکراپ) صنعت بسیار کثیفی است. به همین دلیل هم با وجود اینکه ١٨٠ کشور ساحلی در دنیا وجود دارد اما فقط پنج کشور چین، اندونزی، هند، پاکستان و ترکیه صنعت اوراق کشتی را دارند.»
او با تأکید بر سود بالایی که این صنعت دارد، یادآوری کرد: «با توجه به اینکه این صنعت درآمد اقتصادی بسیار زیادی برای کشورها دارد اما به علت آلوده بودن آن حاضر نیستند اوراق‌سازی را در کشور خود انجام دهند زیرا به مرور آلودگی هوا، خاک، آب و تنوع زیستی را به همراه خواهد داشت.»
او با بیان اینکه اگر روزی قرار باشد مراکز اوراق‌سازی کشتی در کشور ایجاد کنیم باید امکان‌سنجی برای این صنعت را با جدیت درنظر بگیریم، از آغاز مطالعه‌ای در قالب یک طرح خبر داد که ٩٠درصد آن به پایان رسیده است. او ادامه داد: «١٥٠ کشتی غرق شده که بدون موتور و مخزن هستند در عراق وجود دارد که اوراق کردن آنها می‌تواند مواد اولیه کارخانه‌های فولاد را تأمین کند اما هنوز هیچ اقدامی برای خرید آنها انجام نشده است. همچنین حدود ٢٧٠ کشتی غرق شده در اندازه‌های مختلف در مسیر اروندرود وجود دارند و صدها کشتی نیز در کف خلیج‌فارس و دریای عمان هستند و از آن‌جا که بازسازی اروندرود از نظر رونق کشتیرانی یکی از اهداف دولت یازدهم است، درنظر داریم این طرح را با دقت بیشتری مطالعه کنیم.»
در ادامه این نشست، معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست بار دیگر از شناسنامه دار شدن جزایر کشور حکایت کرد. او که خردادماه سال جاری هم این خبر را داده بود، با اشاره به اینکه حدود ٣٥ جزیره در کشور داریم و بسیاری از این جزایر خالی از سکنه و دارای سکنه هستند، گفت: «اطلاعات کافی در مورد همه این جزایر وجود ندارد. سازمان حفاظت محیط زیست در پی آن است که شناسنامه زیست محیطی برای جزایر تهیه کند که با تخفیف بودجه اولویت آن در برنامه‌های امسال قرار دارد.»
زمین‌خواری ٣٥٠ هکتاری در سواحل جنوبیآلودگی سواحل شمالی و حاد بودن وضع سواحل نوشهر و چالوس، تنها خبرهای نشست دیروز نبود، معاون دفتر سواحل و زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست هم با خبرهایی درباره زمین‌خواری در جنوب و کاهش تراز آبی دریای خزر به این نشست آمده بود. شهرام فداکار، با تأکید بر اینکه این سازمان هیچ مجوزی برای استحصال از دریا صادر نکرده و بعد از این نیز صادر نخواهد کرد زیرا با پدیده دریاخواری کاملا مخالف است، گفت: «در قانون اراضی و سواحل آمده است استحصال زمین یا تصرف عرصه‌های دریایی ممنوع و هیچ نهادی اجازه صدور ثبت آن را ندارد اما اکنون شاهد پدیده دریاخواری در شمال و جنوب کشور هستیم.»
او ادامه داد: «متولی مقابله با این پدیده، سازمان حفاظت محیط‌زیست نیست اما در صورتی که مسأله زیست‌محیطی مطرح شود دخالت می‌کند. متولی آن وزارت جهاد کشاورزی و سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری است.» فداکار با بیان اینکه عدد و رقم صحیحی از گسترش این پدیده در کشور نیست هم گفت: «بررسی‌ها نشان می‌دهد تا کنون ٣٠٠هکتار در عسلویه، ٣٥ هکتار در قشم و ١٤ هکتار در کیش زمین‌خواری صورت گرفته است که در این زمینه مشکل ما هم با دستگاه‌های خصوصی و هم دولتی است که این پدیده در مقیاس وسیع توسط دستگاه‌های دولتی انجام میشود.»
کاهش ٨٠ سانتی‌متری تراز آبی خزرکاهش تراز آبی دریای خزر که آینده آن را نگران‌کننده کرده است هم موضوع دیگری بود که معاون دفتر سواحل و زیست‌بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست، در این نشست به آن اشاره کرد و گفت: «در دریای خزر تراز آب آن حدود ٨٠ سانتیمتر کاهش یافته است و این میزان از عرصه دریایی به خشکی ملحق شده که این مسأله موجب شد مالکان آن مناطق که بیشتر خصوصی هستند اقدام به ایجاد موج‌شکن کنند. نگرانی ما از این است که این موج‌شکن‌ها به مرور موجب خشک شدن زمین شوند و بعد از آن پدیده زمین‌خواری توسعه بیشتری یابد.»
٤٣درصد از آبسنگ‌های مرجانی جزیره کیش سفید شدنددر ادامه این نشست، وضع نامطلوب و نگران‌کننده مرجان‌های کیش که مدتی است شنیده میشود، سفید شده‌اند، موضوع سوال خبرنگاران از مدیران دفتر سواحل و زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست شد که مدیرکل این دفتر با اشاره به اینکه کمیته بررسی وضع آبسنگ‌های مرجانی اعلام کرده که ٤٣درصد از مرجان‌های جزیره کیش دچار پدیده سفیدشدگی شده‌اند، گفت: «گزارشی از سفیدشدگی آبسنگ‌های مرجانی در برخی جزایر جنوبی کشور ازجمله خارک، خارکو، نایبند، تنب بزرگ، تنب کوچک، ابوموسی و چابهار داشتیم که بر این اساس گروهی برای پایش وضع مرجان‌ها تشکیل و به محل اعزام شدند.»
داود میرشکار ادامه داد: «ورود به تنب بزرگ و کوچک به علت برخی ملاحظات با تأخیر انجام شد اما بررسی‌ها نشان داد که ٤٣درصد از آبسنگ‌های مرجانی جزیره کیش سفید شدند. سفیدشدگی شاخصی برای ارزیابی سلامت آبسنگ‌های مرجانی است زیرا برخی از آنها کاملا سفید نشده‌اند از این‌رو امکان برگشت آنها بسیار زیاد است. براین اساس پایش در دو مرحله انجام میشود؛ یکی در شرایط بروز پدیده و دیگری زمانی که هوا تا حدودی خنک شده باشد تا ببینیم چند‌درصد از مرجان‌ها بازگشته‌اند.»
مدیرکل دفتر سواحل و زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست در ادامه یادآوری کرد که «در سه منطقه شرق و غرب جزیره خارکو و شمال جزیره خارک نیز بررسی انجام شد که نشان داد مرجان‌های بخش شرقی و شمالی جزیره خارک در سلامت مناسب به سر می‌برند اما غرب جزیره خارکو به علت ساکن بودن جریان‌های آبی و افزایش دما حدود ٤٠درصد از مرجان‌ها سفید شده‌اند. بررسی در چابهار هم نشان داد که حدود ٥٠درصد آبسنگ‌های مرجانی این جزیره نیز سفید شده‌اند که بیشترین علت آن فعالیت‌های انسانی و تا حدودی کدورت آب اعلام شد.»
دريغا وطن من.....