چه کسانی کاندیداها را فیلم می‌کنند!

 با آنكه چند ماهی به انتخابات ریاست‌جمهوری باقی مانده است، اما از همین حالا فضای کشور انتخاباتی شده است. از اخبارهای مختلف گرفته تا آمدن و نیامدن‌هایی که انگار تا آخرین روزهای مانده به انتخابات تکلیفش مشخص نیست. فضای هنری کشور هم از این فضا به ناچار دور نیست و می‌توان تحركات مختلفي را در آن مشاهده کرد. در اين حوزه معمولا در چنین مواقعی موضوع ساخت فیلم‌های تبلیغاتی از هر زمان دیگری داغ تر می‌شود. 

قصه از کجا آغاز شد ...
فضای انتخاباتی در این سال‌ها تغییر بسیاری کرده است. اگر در سال‌های گذشته، تبلیغات کاندیداها تنها به چاپ چند پوستر و بروشور ختم می‌شد و اقداماتی از قبیل دادن چند وعده غذایی برای جذب مردم محوری بود، این سال‌ها می‌توان رنگ و بوی متفاوتی را مشاهده کرد. از برگزاری همایش‌های گوناگون گرفته تا ساخت فیلم‌هایی که گاهی صدها میلیون تومان خرج روی دست صاحبانش می‌گذارد. 

این قصه البته از انتخابات سال 76 آغاز شد و حضور چهره‌ای که از همان ابتدا هنرمندان همراهش شدند و باز شدن نسبی فضای هنری در دوران ریاست‌جمهوری‌اش، مزد مناسبی برای هنرمندان شد. در آن دوران برای اولین بار نام سینماگران حرفه‌ای برای ساخت فیلم تبلیغاتی به گوش می‌رسید. نام‌هایی که سیف‌ا... داد و بهروز افخمی جزو نامدارترین‌هایشان بودند. این اتفاق در انتخابات دور بعدی هم کمابیش رخ داد و انگار از همان زمان بود که این رسم به یک عادت بدل شد. عادتی که به نظر می‌رسد سرباز زدن از آن هزینه‌های هنگفتی به بار آورد. در سال 80 هم، همچنان نام‌هایی چون بهروز افخمی، احمدرضا درویش، ضیاءالدین دری و ... به چشم می‌خورد. هشتمین دوره انتخابات اما عرصه اصلی حضور سینماگران در عرصه سیاسی و انتخاباتی بود.
 
در آن دوره، سینماگرانی پا به این عرصه گذاشتند که پیش از این تصوری از فعالیت‌های سیاسی آنان وجود نداشت، ضمن اینکه آنانی که پا به این عرصه گذاشتند، بعدها کل فعالیت‌های فرهنگی‌شان تحت تاثیر این ماجرا قرار گرفت که نمونه آن، «جواد شمقدری» است که از ساخت فیلم تبلیغاتی «محمود احمدی‌نژاد» توانست به مشاور هنری او ارتقا پیدا کرده و جایگاه خود را از کارگردانی که «توفان شن» برجسته‌ترین اثر سینمایی‌اش بود، به یکی از تاثیرگذارترین چهره‌ها در سینما، ارتقا دهد. مهدی فخیم‌زاده، سعید ابراهیمی‌فر، محرم زینال‌زاده، رسول صدرعاملی، کمال تبریزی و مرحوم رسول
ملاقلی پور از جمله سینماگرانی بودند که به این عرصه وارد شدند.
 
در این میان البته نام‌های تکراری چون بهروز افخمی و احمدرضا درویش نیز به چشم می‌خوردند. 

قصه ادامه دارد ...
همزمان با نزدیک شدن زمان انتخابات دهمین دوره ریاست‌جمهوری، باز هم می‌توان زمزمه‌های حضور سینماگران در عرصه انتخابات را شنید و ماراتنی که ستادهای انتخاباتی برای جذب هنرمندان به راه انداخته‌اند، چرا که آنان به تاثیر سینما پی‌برده‌اند و می‌دانند که ابزار سینما، قدرتمندترین حربه‌ای است که می‌تواند در دستانشان قرار گیرد. ضمن اینکه در این میان یک تفاوت اساسی وجود دارد. سینماگران خود نیز رغبت بیشتری به انجام این فعالیت دارند. نام‌هایی که در این میان مطرح شده است، البته هنوز شکل رسمی به خود نیافته و حالت «شنیده‌ها حاکی از آن است ...» خود را حفظ کرده است. 

سید محمد خاتمی
صرف‌نظر از عملکرد سیاسی سید محمد خاتمی، می‌توان او را محبوب ترین چهره در میان هنرمندان دانست. این ارتباط البته همواره دوسویه بوده است.
 
«محمد خاتمی» که پیش از بدل شدن به یک چهره سیاسی، سابقه سال‌ها فعالیت فرهنگی در کارنامه خود را دارد، در تمام سال‌هایی که به عنوان رئیس‌جمهور فعالیت می‌کرد و همچنین پس از آن ارتباط خود را با هنرمندان حفظ کرده است. خیلی از هنرمندان هنوز که هنوز است به دیدارهای سالیانه خود هم زمان با عید غدیر با او در خانه هنرمندان ایران دلخوشند. او در آن زمان که ریاست دولت را برعهده داشت و شخص دوم کشور بود فراموش نمی‌کرد که در برنامه‌های هنری و انواع کنسرت‌ها و نمایش‌ها حضور بیابد. این اتفاق بعد از آن هم ادامه داشت. 

در جست‌وجویی کوتاه می‌توان لیست بازدید او از نمایشگاه‌ها و برنامه‌های هنری را به خاطر آورد که او حضور یافته است. برای همین است که بعد از مطرح شدن نام او به عنوان یکی از کاندیداهای ریاست‌جمهوری نام‌های مختلفی را می‌توان مشاهده کرد که برای ساخت فیلم تبلیغاتی‌اش کاندیدا شده‌اند. نام‌هایی مثل کمال تبریزی، ابراهیم حاتمی‌کیا و احمد رضا درویش. 

تا حالا اما «کمال تبریزی» قطعیت بیشتری از دیگران دارد. فیلم «مارمولک» او در دولت اصلاحات اگرچه در مدت زمان کوتاهی به اکران عمومی درآمد، اما این روزها او اصلی‌ترین نامی است که برای ساخت این فیلم دیده می‌شود. در این میان البته «احمدرضا درویش» نیز نام دیگری است که در این عرصه دیده می‌شود. او البته برای ساخت فیلم کاندیدای دیگری نیز مطرح است، اما دفاع سفت و سخت او از سیاست‌های سینمایی دولت اصلاحات، نشان می‌دهد که او یکی از گزینه‌های اصلی در این میان است. 

در اخبار گوناگون، نامی نیز از «ابراهیم حاتمی‌کیا» آمده است که البته او مثل همیشه، نه این خبر را تائید کرده و نه تکذیب. شاید حضور «سیدمحمد خاتمی» در مراسم افتتاحیه فیلم «دعوت» باعث تقویت این گمانه شده است. 

حالا باید منتظر بود و دید آیا «حاتمی‌کیا»یی که یکی از مانیفست‌هایش در دولت اصولگرا به محاق توقیف رفت، با ساخت این فیلم پا به عرصه سیاست خواهد گذاشت یا خیر. این در حالی است که روزنامه ایران چند روز پیش اعلام کرد رضا کیانیان، نیز مسئولیت طراحی هنری بروشور‌ها و پوستر‌های خاتمی را بر عهده گرفته است و قالب‌های متعددی را آماده کرده است.کیانیان البته واکنشی به این خبر نشان نداد. 

میرحسین موسوی
میرحسین موسوی، تنها نخست‌وزیر ایران، در عین حال تنها سیاستمدار هنرمند ایران هم هست. او که در تمام این سال‌ها، کنج عزلت برگزیده بود، «فرهنگستان هنر»ی را اداره می‌کرد که میعادگاه بسیاری از هنرمندان بود. افتتاح نمایشگاهی از آثار نقاشی‌اش در سال گذشته هم هیاهوی بسیاری ایجاد کرد تا اینکه حالا او یکی از گزینه‌های انتخابات ریاست‌جمهوری است و می‌گویند که فیلم او را «مجید مجیدی» خواهد ساخت. مجیدی البته دیروز این خبر را قویا تکذیب کرد، اما نباید فراموش کرد که «مجیدی» چهره‌ای غیرقابل پیش‌بینی است، این را می‌توان از اظهار نظرهای گاه و بی‌گاهش فهمید که هر بار تنها بازتابی که دارد بهت بسیار است. 

محمد باقر قالیباف
سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران از نهادهای زیر مجموعه سازمانی تحت ریاست «محمدباقر قالیباف» در این سال‌ها باعث شده تا این شوخی نزد محافل رسانه‌ای و فرهنگی مطرح شود که به یک وزارت ارشاد دوم تبدیل شده است، آن‌قدر که در بسیاری موارد بار نهادهای دیگر را نیز به دوش کشیده است. 

در این میان بیشتر خدمات این نهاد به سینما بوده است و ساخت چندین سالن سینمایی بزرگ که البته «آزادی» مهم‌ترینش بوده و نوستالژیک‌ترینش. برگزاری مراسم بزرگداشت بسیار از هنرمندان عرصه‌های مختلف نیز از دیگر برنامه‌های این نهاد بوده است و طبیعی است که در صورت کاندیداتوری «قالیباف» سینماگران بسیاری علاقه‌مند پذیرفتن مسئولیت ساخت فیلم تبلیغاتی او باشند.گزینه احتمالی اکنون «درویش» است که نامش در فهرست‌های احتمالی «خاتمی» نیز دیده می‌شود. اما به نظر می‌رسد که در صورتی که «تبریزی» با خاتمی به توافق برسد و قالیباف نیز کاندیدا شود، او گزینه حتمی این پروژه است. 

محمود احمدی‌نژاد
رئیس‌جمهور کنونی ایران، بیشترین شانس را برای تبلیغات دارد. پخش فیلم‌های تبلیغاتی سفرهای استانی رئیس‌جمهور باعث می‌شود که رئیس‌جمهور فرصت تبلیغاتی بیشتری از دیگر کاندیداها داشته باشد. هنرمندان عضو تشکل هیئت اسلامی هنرمندان هم فرصت بیشتری برای ساخت فیلم تبلیغاتی او دارند. «جواد شمقدری» دو فيلم تبليغاتی احمدی‌نژاد را در دور قبل ساخت. اين دو در واقع دو بخش پيوسته‌اند که جداجدا به نمايش در آمدند. فيلم با نام و امضای کارگردان آغاز می‌شود و با نام و امضای نامزد (احمدی نژاد) پايان یافت. 

قصه به کجا می‌رسد ...
تجربه جز در موارد معدودی نشان داده است که فیلم‌های تبليغاتی که تاکنون ساخته شده‌اند، نتوانسته‌اند کارکرد اصلی خود را حفظ کنند و بيش از آن در زمینه انتخاب آرا موفق باشند، بیشتر به خاطر نام‌هایی که در رأس آن می‌آیند، هیجان می‌آفرینند. ضمن آنکه شخصیت کاندیدا، مهم‌ترین عامل در تصمیم‌گیری برای دیدن یا ندیدن فیلم است.این فیلم‌ها ۳۰ دقيقه‌ای بوده و توسط ستاد تبليغاتی نامزدها تهيه شده بود نمايندگانی از صدا و سيما، شورای نگهبان و وزارت کشور اين آثار را پيش از پخش بازبينی می‌کردند.