بازارهای همزاد محرم

محرم، رنگ سیاه را تداعی می‌کند و نخستین چیزی که با شنیدن نام این ماه در ذهن به تصویر کشیده می‌شود دسته‌های عزاداری با پیراهن‌های یکدست مشکی است. پارچه‌فروشان و پیراهن‌دوزان از چندروزمانده به محرم، بازارشان داغ می‌شود. اگر هیات‌ها هرسال برای خرید پرچم و کتل به بازار نروند و از داشته‌های سال‌های قبل استفاده کنند در مورد پیراهن چندان این امر صادق نیست. پیراهن‌ها یا کهنه می‌شوند یا کوچک و آبرفته که نیاز به جایگزین مناسب دارند. یکی‌،دوسالی هم هست که برای بازار پیراهن‌مشکی‌ها ابداعاتی صورت گرفته که بر رونق بازار افزوده است. این ابداعات تی‌شرت‌هایی با آرم محرم است که با تبلیغات خاصی برای ترغیب مشتریان به خرید عرضه می‌شوند.

می‌گویند پیراهن‌های متحدالشکل، یک نماد عزاداری برای ماه سیدالشهداست. مغازه‌ها هم ویترینشان در این ماه پر است از این تی‌شرت‌ها. قیمت تی‌شرت‌های مشکی در مغازه‌های پوشاک از 17تا20هزارتومان است. البته اگر این تی‌شرت‌ها به تعداد بالا و به‌صورت عمده خریداری شود قیمت آن حدود دوهزارتومان ارزان‌تر حساب می‌شود. همچنین قیمت یک پیراهن مشکی ساده در مغازه‌های فروش پوشاک از 18تا25هزارتومان است. ازسوی دیگر دستفروشان یک تی‌شرت مشکی را با قیمت 10هزارتومان و پیراهن‌های مشکی را با قیمت 15هزارتومان به فروش می‌رسانند.  شال‌های سبز و مشکی هم، یک نوع بازار مقطعی می‌سازد. انواع شال‌ها با این دو رنگ، بدون طرح یا با آرم‌ها و نوشته‌های مخصوص این ماه نیز پیراهن‌ها را تزیین می‌کند. شال‌های مشکی و سبز هم قیمتی حدود پنج‌تاهفت‌هزارتومان دارد. همچنین قیمت‌ شال‌های مشکی و سبز هم در بساط دستفروشان چیزی حدود سه‌تاپنج‌هزارتومان است.

اجرت 200هزارتومانی برای قربانی‌کردن

نذری‌دادن و اطعام مساکین از اولویت‌های عزاداران در این ماه است و همین‌مساله قربانی‌کردن را برای تامین گوشت این نذری‌ها تا 10برابر قربانیان عیدقربان نیز می‌رساند. به‌واسطه این تقاضای شکل‌گرفته در بازار و از آنجا که مردم تمایل دارند گوسفندها را مقابل دسته‌های عزاداری قربانی کنند، کار قصابان و قربانی‌کنندگان نیز سکه می‌شود. حسین عبداللهی، یکی از فعالان این بازار که ترافیک بالای کاری در این 10روز دارد به «شرق» می‌گوید: برای قربانی‌کردن گوسفند، اجرت نقدی دریافت نمی‌کنیم. همان پوست و روده گوسفند می‌شود اجرت ما. حتی هزینه حمل‌ونقل هم نمی‌گیریم. وقتی درباره نحوه قربانی‌کردن گاو می‌پرسم، توضیح می‌دهد: گاو موضوعش متفاوت است.

علاوه‌بر اینکه پوست آن را برمی‌داریم اجرت 100تا150هزارتومانی هم دریافت می‌کنیم. کشتن گاو به راحتی گوسفند نیست و قصابان برای انجام این کار دستمزد می‌گیرند. این در مورد شتر هم صدق می‌کند. اجرت قربانی‌کردن شتر هم تا 200هزارتومان بالغ می‌شود. در مورد شتر این تفاوت وجود دارد که پوست حیوان ارزشی برای ما ندارد.  نکته جالبی که عبداللهی به آن اشاره می‌کند نحوه محاسبه قیمت شتر است. به گفته او واحد شمارش شتر نفر است بنابراین قیمت آن را سرپایی تعیین می‌کنند و نه کیلویی. هر شتر از بچه دوساله آن سه‌میلیون قیمت دارد تا 10میلیون‌تومان. این قیمت براساس تخمین صاحب شتر و خریدار که هردو در این زمینه اطلاعات کافی دارند؛ تعیین می‌شود. قیمت گاو هم کیلویی 12هزارو500 تا 13هزارو500تومان است و وزن تقریبی این حیوان بین 180 تا250کیلو برآورد می‌شود.

  غیر از گوشت، بازار سایر مواد غذایی هم رونق می‌گیرد. باتوجه به اینکه عمده‌ترین غذاهای نذری قیمه، قرمه‌سبزی و عدس‌پلو است؛ بازار حبوبات و برنج از همه پررونق‌تر می‌شوند. لپه کیلویی هفت‌هزارتومان، عدس‌ شش‌هزارتومان، لوبیا قرمز هفت‌هزارو100تومان، برنج ایرانی هشت‌هزار و 500تومان، روغن مایع 800 گرمی، چهارهزار و 900تومان و روغن جامد پنج‌کیلویی 21هزارو500تومان به طور میانگین قیمت دارد. مرغ و گوشت هم به‌ترتیب کیلویی شش‌هزار و 28تا30هزارتومان به فروش می‌رسد.

نذری حاضری

در این ایام، هستند خانواده‌هایی که علاقه به نذری‌دادن دارند اما امکان پخت ندارند. حال یا از خوب ازآب‌درآمدن‌ غذا با حجم زیاد نگرانی دارند یا حاضر به تحمل دردسرهای پخت چندین کیلو برنج و مخلفات نیستند. به همین دلیل کترینگ‌های غذایی (پذیرایی یا صنعت آماده‌سازی و طبخ غذا و نوشیدنی در یک محل و سرو آن در محلی دیگر)، گزینه بسیار مناسبی برای آنهاست. این کترینگ‌ها با تخفیفاتی که به مشتری می‌دهند؛ غذا را در تعداد پرس‌های سفارش‌داده‌شده تحویل می‌دهند. قیمت یک‌پرس خوش قورمه‌سبزی چهارهزارو500تومان و یک‌پرس کوبیده یک‌سیخ پنج‌هزار و 500تومان است.

برخی از کترینگ‌ها در «سایت» خود اعلام می‌کنند که غذاهای‌شان را به مناسبت ایام محرم با 45درصد تخفیف عرضه می‌کنند. مثلا یک‌پرس قیمه هفت‌هزار تومانی را حدود چهارهزارتومان می‌فروشند. در هر حال وقتی حجم غذا بالا می‌رود؛ تخفیف‌ها هم معنی پیدا می‌کنند. با این همه، طیف افرادی که غذای نذری خود را از کترینگ‌ها می‌گیرند؛ خاص است. غالبا از مناطق شمالی شهر هستند که پخت غذاهای نذری در آن مناطق چندان مرسوم نیست. در این مناطق بارها دیده شده که عده‌ای با غذاهایی مثل ساندویچ و پیتزا نذرشان را ادا می‌کنند. مواردی که در ایام ماه مبارک رمضان نیز در مواقع افطار به دفعات دیده شده است.

یکی از بازارهایی که تکاپو و رونق در آن چشمگیر است؛ بازار مداحی‌هاست. در این ایام هر شب تکایا به مداحانی نیاز دارند که شور عزاداریشان را بیفزایند. بیشتر تکایا؛ مداحانی دارند که با انگیزه‌های مذهبی؛ داوطلبانه و بدون دریافت هیچ‌وجهی برای هیات مداحی می‌کنند. اما مواردی هم وجود دارد که برخی مداحان، برای 10روز مداحی در تکایا، رقم‌هایی از 500هزارتومان تا چندمیلیون‌تومان دستمزد می‌گیرند. موارد معدود دیگری هم وجود دارد که بعضی مداحان؛ برای دوساعت مداحی، ارقامی از یک‌میلیون‌و500هزار تا دومیلیون و500هزارتومان دریافت خواهند کرد.