گام بزرگ توافق ژنو

ماراتن نفسگير اجرايي شدن توافق ژنو يكشنبه شب با سخنان عباس عراقچي كه گفت: «شش كشور اين راه‌حل‌ها را پذيرفته‌اند و در داخل جمهوري اسلامي ايران نيز همه نهادهاي ذي‌ربط راه‌حل‌ها را ارزيابي و موافقت خود را اعلام كردند»، پايان يافت.

بر اساس اين توافق كه «گام اول» آن براي يك بازه زماني شش ماهه از روز 30 دي (20 ژانويه) اجراي آن كليد خواهد خورد، تحريم جديدي عليه ايران وضع نخواهد شد و فعاليت‌هاي هسته‌يي ايران در سطح فعلي باقي خواهد ماند. آزاد‌سازي بخشي از درآمدهاي بلوكه شده ايران بخش مهم ديگر در توافق ژنو است. بلافاصله پس از انتشار اجرايي شدن توافق، رويترز به نقل از يك مقام امريكايي اعلام كرد ايران 550 ميليون دلار از مجموع 4.2 ميليارد دلار بلوكه شده خود را در روز 12 بهمن دريافت خواهد كرد. اعلام خبر اجراي توافق ژنو بلافاصله با بازتاب‌هاي وسيعي در سطح جهان روبه رو شد.

باراك اوباما با صدور بيانيه‌يي با استقبال از توافق بين ايران و 1+5 اين اقدام را «گام مهمي در روند فعاليت هسته‌يي ايران ظرف دهه‌هاي اخير» دانست. كاترين اشتون، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا طي بيانيه‌يي اعلام كرد اكنون طرفين مذاكره خواهان تاييد روند اجراي اين توافقنامه از سوي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هستند. وزراي خارجه كشورهاي طرف مذاكره با ايران نيز طي بيانيه‌هايي با الفاظ حاكي ازرضايت به اين تحول واكنش نشان دادند. اشتاين ماير، وزير خارجه آلمان اجرايي شدن توافق ژنو را «پس از سال‌ها و پس از مذاكرات نفسگير، توافقي قابل اتكا با گام‌هاي مشخص، روشن و قابل كنترل براي تهديد برنامه اتمي ايران» دانست. استقبال باراك اوباما از مرحله جديد توافق ژنو در شرايطي صورت مي‌گيرد كه شمشير داموكلس سنا در تصويب تحريم‌هاي جديد با وجود تهديد اوباما بر وتوي آن با موافقت 59 سناتور همچنان بر فراز كاخ سفيد خودنمايي مي‌كند. از اين منظر بيانيه اوباما را و كليت آن را بايد در چنين فضايي تحليل كرد.

اين بيانيه تاكيد مجدد رييس‌جمهور امريكا در پايبندي بر توافق ژنو، اعلام مخالفت صريح‌تر با وضع هر تحريم جديد (كه مغاير تعهدات جمعي توافق است) و چراغ سبز روشني به تهران به عنوان طرف اصلي اين كارزار ديپلماتيك است. اقداماتي كه ازسوي جناح تندرو در امريكا براي برهم زدن توافق در حال پيگيري است، تنها يك روي ماجراست. ساز مخالفت با توافق را علاوه بر بخش‌هاي داخل امريكا، برخي كشورهاي منطقه نيز در حال كوك كردنند.

رژيم صهيونيستي از همه امكانات خود براي تاثير‌گذاري بر روند توافق استفاده كرد. اگر تلاش‌هاي تل آوبو بر اين مبتني بود كه نگذارد ايران با خروج از انزواي ناشي از سياست‌هاي 8 سال گذشته بار ديگر به بازيگري مطرح در منطقه تبديل شده و جايگاه رفيع خود در جامعه جهاني را احيا كند، برخي كشورهاي عربي منطقه نيز با انگيزه‌هايي ديگر همين نقش را ايفا كردند. هر چند ظاهر و پوشش مذاكرات تحت اشراف خانم كاترين اشتون در حال پيگيري است، ولي بركسي پوشيده نيست كه ايران و امريكا دو بازيگر تعيين‌كننده اين صحنه‌اند و در برون رفت از بحران پرونده هسته‌يي كشورمان، ايران و امريكا برندگان اصلي توافق خواهند بود؛ رويدادي كه لاجرم بر آينده منطقه تاثيرات غير قابل انكاري خواهد گذاشت. 

رويارويي برخي از جناح‌هاي تندروي داخلي با تيم مذاكره‌كننده، زير علامت سوال بردن نتيجه مذاكرات، ايجاد ترديد در دستاوردهاي آن با توسل به اقداماتي كه طي چند هفته گذشته شاهد آن بوديم نيز وجه مكمل همان تلاش‌هاي است كه جناح‌هاي افراطي در امريكا و منطقه بر طبل آن مي‌كوبند. كرارا گفته شده كه موضوع پرونده هسته موضوعي است ملي و مسيردرستي كه در اين مرحله نظام با چشماني باز براي حل وفصل آن انتخاب كرده، بايد با اجماع ملي كه مايه اقتدار نظام و قوت قلب مذاكره‌كنندگان است پيش برده شود و گروه‌هاي سياسي داخل كشور بايد با برخورداري از بلوغ سياسي و فارغ از منافع جناحي به آن احترام بگذارند. تاكيد عراقچي بر «موافقت همه نهادها» نمايانگر اجماع دستگاه تصميم ساز كشور بر ادامه مسيري است كه توافق ژنو «گام اول» آن است. در چنين شرايطي كوك كردن ساز جديدي در مخالفت با اين دستاورد بزرگ، جز در ميدان حريف بازي كردن، چيز ديگري نمي‌توان ناميد.