بازگشت تعادل به بازار

قیمت دلار آمریکا دیروز کاهش یافت و به زیر 2950 تومان رسید. شاخص بورس نیز، که به واسطه رویدادهای آخر هفته گذشته، با کاهش چشمگیری روبه‌رو شده بود، افزایش یافت و کاهش اخیر را جبران کرد. کارشناسان اقتصادی معتقدند این امر نشانه‌ای از امیدوار بودن بازارهای داخلی به روند مذاکرات است. طلای جهانی هم هفته کاری بازارهای جهانی را با کاهش قیمت شروع کرد و افت قیمت انواع سکه در بازار داخل را موجب شد. 

دلار آمریکا صبح دیروز مجددا سطح مقاومتی 2 هزار و 950 تومانی را پشت‌سر گذاشت و با متحمل شدن کاهش قیمت 10 تومانی در زیر سطح مزبور نوسانات خود را دنبال کرد. قیمت دلار از چند هفته پیش همراه با پیشرفت مذاکرات هسته‌ای ایران به تدریج پایین آمد. انتشار اخبار مربوط به توقف موقتی مذاکرات باعث شد تا دلار در شروع این هفته با افزایش قیمت در بازار داخل مواجه شده و مقداری از مسیر رفته را بازگردد، اما دیروز صبح بازار مجددا شاهد نوسان این ارز پراهمیت در زیر سطح 2 هزار و 950 تومانی بود.

کارشناسان اقتصادی درخصوص بازگشت دلار دو استدلال عمده را مطرح می‌کنند که هیچ یک از آنها دیگری را نقض نمی‌کند. دسته اول معتقدند که مسایلی که در مذاکرات بروز کرده بود، دیدگاه کلی بازار را تغییر نداد و علت افزایش قیمت دلار تاثیری بود که توقف مذاکرات بر دیدگاه عده‌ای از سرمایه‌گذاران گذاشته بود. بر همین اساس افزایشی که روی داد با افتادن آب‌ها از آسیاب جبران شد و دلار به جایگاه قبلی خود بازگشت. صرافان راسته بازار هم این امر را تایید می‌کنند. آنها می‌گویند رویدادهای آخر هفته اخیر باعث شد تا عده‌ای از مردم و دلالان احتمال دهند که قیمت دلار بالا رود و به همین خاطر شروع به خرید دلار کردند. افزایش تقاضای مقطعی دلار باعث شد تا قیمت آن قدری زیاد شود؛ اما عمده بازاری‌ها متوجه این امر بودند که تغییرات رخ داده بازگشت‌پذیر و مقطعی هستند. عده دیگری نیز وجود دارند که معتقدند نظر بازار به واسطه اتفاقات سیاسی روزهای پنج‌شنبه و جمعه هفته گذشته، نسبت به روند مذاکرات قدری تغییر کرد. تغییر نگاه بازار افزایش قیمت دلار را موجب شد اما اظهارات امیدوارکننده برخی از سران سیاسی باعث شد تا نگاه بازار دوباره اصلاح شود و قیمت دلار بازگردد.

از جمله اظهار نظرهایی که به بازگشت قیمت دلار ختم شد، می‌توان به حرف‌های وزیر خارجه ایران اشاره کرد. «ظریف» در مصاحبه با روزنامه «واشنگتن پست» از اقدام کاخ سفید در افزودن نام شرکت‌های تازه به لیست تحریم‌ها انتقاد کرده و آن را اقدامی به‌شدت غیرسازنده دانست. وی در مصاحبه با این روزنامه عنوان کرد: «ما متعهدیم که اطمینان یابیم روندی که آغاز کردیم، به نتیجه‌ای رضایت‌بخش منتهی شود که موارد قید شده در توافقنامه (موقت ژنو) را پاسخگو باشد، به این معنی که ایران یک برنامه غنی‌سازی داشته باشد و در عین حال نگرانی‌های دو طرف و همچنین محدودیت‌های اعمال‌شده از سوی جامعه جهانی برطرف شود. این هدف نهایی است. از آنجا که ما باور داریم اهداف برنامه هسته‌ای‌مان صلح‌آمیز است، نیازی به جاه‌طلبی در مورد برنامه هسته‌ای با ماهیت صرفا صلح‌آمیز خود نداریم. بنابراین معتقدیم دستیابی به یک توافقنامه بسیار آسان است. قطعا رسیدن به توافق به عزم سیاسی جدی و حسن نیت نیازمند است.»

وزیر امور خارجه ایران علاوه بر این، اخبار مرگ مذاکرات هسته‌ای را بسیار مبالغه‌آمیز خواند و نسبت به پیشرفت مذاکرات اظهار امیدواری کرد. اتفاقی که برای بازار ارز افتاد به نحوی برای بازار سهام نیز رخ داد. شاخص بورس تحت‌تاثیر تحریم‌های جدیدی که آمریکا در آخر هفته گذشته برای ایران وضع کرده بود در حدود 800 واحد افت کرد. این افت در هفته‌های اخیر بی‌سابقه بود؛ اما دیروز این کاهش جبران شده و حتی شاخص بورس به مقدار قابل‌توجهی رشد کرد. کارشناسان اقتصادی توجیهی مشابه آنچه را برای بازار ارز عنوان کرده بودند برای بازار سهام نیز مطرح می‌کنند.

بر این اساس بورس نیز در کل نسبت به آینده مذاکرات خوشبین است.بازگشت قیمت دلار در بازار داخلی از سوی بانک مرکزی نیز مورد حمایت قرار گرفت. این نهاد قیمت رسمی دلار را کاهش داد تا با روند کاهشی قیمت دلار در بازار داخلی همراهی کند. آن طور که تغییرات نرخ ارزهای بانک مرکزی در قبال تغییرات نرخ در بازار داخلی نشان می‌دهد، وقتی این نهاد بخواهد با تغییرات بازار همراهی کند هم‌جهت با آن نرخ‌هایش را تغییر می‌دهد و زمانی که بخواهد نرخ‌ها را ثابت نگه دارد و از شدت تغییرات بکاهد، تغییرات نرخ ارز خود را خلاف بازار داخلی تنظیم می‌کند. بر این اساس کاهش نرخ دلار توسط بانک مرکزی نشان دهنده تمایل آن به کاهش نرخ دلار است.

کاهش قیمت‌ها در بازار داخلی به دلار محدود نشد، بلکه دیروز نرخ انواع سکه و طلای 18 عیار نیز همراه با افت قیمت طلای جهانی پایین آمد. صرافان راسته بازار معتقدند افزایش قیمت اخیر طلا که به واسطه تضعیف دلار در مقابل ارزهای مهم جهانی رخ داده بود، باعث شد تا موجی از امید در بازار به راه بیفتد و عده‌ای فرصت را غنیمت شمرده و اقدام به خرید سکه در وضعیتی که قیمت آن هنوز پایین است کنند؛ اما بازگشت دوباره اونس جهانی و سکه موجب شد تا سرمایه‌گذاران درخصوص عدم قطعیت این روزهای بازار طلا اطمینان حاصل کرده و از تصمیم خود مبنی بر سرمایه‌گذاری در بازار طلا صرف‌نظر کنند. صرافان می‌گویند بازار طلا برای یک یا دو روز از حالت رکود خارج شده بود، ولی این بازار مجددا بسیار بی‌تحرک و راکد شده است. 

کمبود منابع ارزی کشور و نوسانات ارزی موجب شد تا سال گذشته زمزمه‌هایی راجع به حذف ارز دانشجویی در میان مقامات ایران بپیچد. این موضوع حتی به مجلس هم رفت، اما پی‌گیری دانشجویان مانع اجرایی شدن طرح مزبور شد؛ اما به هر حال شیوه ارائه ارز دانشجویی مقداری تغییر کرد. روی کار آمدن دولت جدید و اقدامات بانک مرکزی باعث شد که تغییری در شیوه ارائه ارز دانشجویی ایجاد نشود و دانشجویان ارز خود را مانند سابق دریافت کنند، اما در این روزها مدت زمانی که معادل ریالی ارز مورد نیاز دانشجو باید در بانک عامل بماند به مشکلی برای دانشجویان تبدیل شده است. خانواده برخی دانشجویان معتقدند: با توجه به اینکه وضعیت اقتصادی بخشی از دانشجویان خارج از کشور چندان مناسب نیست، بازه 10 روزه تا یک ماهه‌ای که مبلغ مورد نظر باید در بانک بماند دانشجویان را دچار مشکل کرده است.

به‌علاوه مراحل اداری که باید برای منظور دریافت ارز طی شود بسیار طولانی و دشوار است. در این زمینه، غلامرضا قاسمی، مدیر اداره نظارت ارز بانک مرکزی، در واکنش به انتقادات مطرح شده از سوی دانشجویان، تصریح کرد: «با توجه به اینکه شعب بانک‌های عامل جهت خرید ارز، باید درخواست‌های خود را به ادارت مرکزی خود ارسال کنند و سپس فروش ارز صورت گیرد؛ بنابراین پرداخت وجه قبل از خرید ارز اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.» به هر روی دانشجویان مقیم در خارج از کشور انتظار دارند که بانک مرکزی با صدور دستورهای جدید فرآیند اداری دریافت ارز توسط دانشجویان را کوتاه‌تر کند.

دیروز، دوشنبه، اولین روز کاری بازارهای جهانی بود و طلا کار خود را با کاهش قیمت شروع کرد. سرمایه‌گذاران بازار فلز زرد رنگ منتظر رویداد بزرگ این هفته هستند. آخرین نشست سال جاری فدرال رزرو در روزهای سه شنبه و چهارشنبه این هفته برگزار می‌شود و فعالان اقتصادی منتظرند تا شاید سران بانک مرکزی آمریکا در خصوص تصمیماتشان اطلاعاتی به بازار بدهند. آخرین اظهارات سران فدرال رزرو حاکی از آن است که بانک مرکزی آمریکا در حال حاضر تصمیمی برای کاهش مقدار محرک پولی ندارد، اما نگرانی از این امر همچنان بازار طلا را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. بر اساس گزارشی از خبرگزاری رویترز سرمایه‌گذاران بین‌المللی و کارشناسان اقتصادی بر این باورند که فدرال رزرو آمریکا به زودی بخشی از محرک پولی 85 میلیارد دلاری خود را متوقف خواهد کرد و این مساله فشار زیادی بر قیمت طلا وارد می‌کند.

گزارش مزبور، احتمالاتی را در خصوص کاهش میزان محرک پولی در سه ماه نخست سال 2014 میلادی عنوان می‌کند. گرچه اکثر کارشناسان اقتصادی و موسسات مالی و بانکی جهان کاهش قیمت طلا در سال 2014 را پیش‌بینی کرده‌اند، ولی برخی استراتژیست‌ها نیز بر این باورند که هیچ چیز قطعی در بازارهای بین‌المللی وجود ندارد و امکان بروز هر اتفاقی برای قیمت طلا وجود دارد. به هر حال کارشناسان منتظر نشست فدرال رزرو هستند که فردا شروع می‌شود تا ابزارهایی که برای پیش‌بینی آینده بازار دارند قدری تقویت شود.