دو برداشت از مذاکرات ژنو

فرارو- یک کارشناس مسائل بین الملل گفت: «به نظر می رسد هر چه طرفین وارد جزئیات مذاکرات می شوند نقاط بحرانی و مسائلی که باید درباره آن تصمیم گیری شود محتاج سطح بالاتری از مقامات کشورهای شرکت کننده در مذاکرات می شود.»

سومین روز از مذاکرات هسته ای ایران و گروه ۱+۵ متشکل از پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد و آلمان امروز انجام می شود. قرار بود که این مذاکرات با نشست سه جانبه ایران، آمریکا و اتحادیه اروپا از ساعت 11 آغاز شود اما این نشست به تعویق افتاده است.

در این میان وزیر خارجه انگلیس دقایقی پیش اعلام کرد که با وجودی که مذاکرات پیشرفت داشته است، اما رسیدن به توافق هنوز حتمی نیست.

ویلیام هیگ گفت: هنوز مسائل مهمی در مذاکرات بر سر مذاکرات هسته ای ایران، حل نشده باقی مانده و اطمینان ندارد که با وجود "پیشرفت های بسیار خوب" در این دور مذاکرات به یک توافق دست باند.

مهدی محتشمی مدیرکل پیشین آمریکای وزارت خارجه در گفتگو با فرارو گفت: «آنچه مسلم است مذاکرات کنونی در ژنو نه تنها در مقیاس جمهوری اسلامی بلکه در مقیاس بین المللی به عنوان یکی از برهه های بسیار اساسی و حساس تاریخی در محیط بین المللی محسوب می شود.»

وی در بیان علت این امر گفت: «چون مذاکرات هسته ای ایران نه تنها در شرایط و وضعیت ایران و کشورهای 1+5 تاثیرگذار است؛ بلکه تاثیرات عمده و اساسی در محیط پیرامونی ایران و شرایط منطقه ای و بین المللی می گذارد.»

وی ادامه داد: «به همین دلیل می توان از این مذاکرات به عنوان یک نقطه عطف در مناسبات بین المللی و تاریخی یاد کرد که از چنان جایگاه و اهمیتی برخوردار است که ما شاهد هستیم کلیه وزرای خارجه و حتی رهبران کشورهای 1+5 برای این مذاکرات اهمیت ویژه قائل هستند؛ به طوری که اکنون وزرای خارجه این کشورها سراسیمه خود را به ژنو رسانده اند.»

محتشمی اظهار کرد: «درباره حضور وزرای خارجه 1+5 در ژنو می توان دو برداشت کرد. برداشت اول این است که به نظر می رسد مذاکرات به نتیجه رسیده و چنانکه که در روز اول امیدهای زیادی ایجاد شده بود و طرفین به جمع بندی رسیده بودند، حال باید وزرای خارجه در ژنو حضور به هم رسانند تا در این دستاورد خود را سهیم کنند.»

وی ادامه داد: «اما برداشت دوم این است که به نظر می رسد هر چه طرفین وارد جزئیات مذاکرات می شوند نقاط بحرانی و مسائلی که باید درباره آن تصمیم گیری شود محتاج سطح بالاتری از مقامات کشورهای شرکت کننده در مذاکرات می شود.»

وی افزود: «این مسئله حکایت از آن دارد که درباره اختلافات و یا موضوعاتی که هنوز توافقی روی آنها حاصل نشده است حضور مقامات بالاتر الزام آور است.»

این کارشناس مسائل بین الملل گفت: «به قول معروف گفته می شود شیطان همیشه در جزئیات نهفته است و وقتی وارد جزئیات می شویم اختلافات سر باز می کند و خود را نشان می دهد.»

وی ادامه داد: «از آنجا که مسئله هسته ای ایران هم برای طرف ایرانی و هم برای 1+5 و هم برای جامعه بین المللی از اهمیت و پیچیدگی بسیار بالایی برخوردار است، دور از انتظار نیست که طرفین در موضوعاتی با یکدیگر اختلاف نظر داشته باشند.»

وی افزود: «چرا که این مسئله با منافع و مصالح کشورها مرتبط است و تیم مذاکره کننده ایران نیز به هیچ وجه حاضر نیست از منافع و مصالح ملی عقب نشینی کند و بالتبع ایستادگی بر سر مواضع شاید خوشایند طرف مقابل نباشد و آنها درصدد اخذ امتیازات بیشتری هستند و این امر موجب بروز اختلافات می شود.»

محتشمی درباره علت تاخیر در شروع مجدد مذاکرات میان ظریف، کری و اشتون گفت: «در گذشته مذاکرات بیشتر بر روی مدالیته و چارچوب مذاکرات صورت می گرفت. یعنی اینکه مذاکرات به چه صورت پیش برود که در این میان طرح سه مرحله ای ایران مطرح شد.»

وی ادامه داد: «اما به نظر می رسد وقتی مذاکرات وارد موضوعات اساسی و تصمیم گیری روی موضوعات مهم می شود و به عبارت دیگر طرفین وارد مذاکرات محتوایی می شوند و اینکه هرکدام در مراحل سه گانه چه اقدامات اساسی انجام دهند بالتبع ممکن است این اقدامات هم وزن، هم اندازه و متوازن نباشد و لذا هر یک از این موارد می تواند مورد اختلاف باشد.»

وی تصریح کرد: «از آنجا که طرفین قصد دارند حداکثر امتیاز را از مذاکرات ببرند لذا در تقابل خواسته ها ممکن است اختلافاتی ایجاد شود.»

مدیرکل پیشین آمریکای وزارت خارجه گفت: «مسئله دیگر این است که در حین مذاکرات حتی به نظر می رسد در سطح وزرای خارجه هم به دلیل اهمیت موضوع و توافقات، ضرورت دارد علاوه بر مشورت با پایتخت های خود با یکدیگر نیز مذاکره داشته باشند. لذا شاهد بودیم در 48 ساعت گذشته گروه 1+5 مذاکرات داخلی با هم داشتند.»

وی ادامه داد: «در این میان ممکن است ایجاد نگرش واحد در 1+5 حاصل نشود و هرکدام از منظر و دیدگاه منافع خود به موضوع هسته ای ایران نگاه کنند و اختلافاتی ایجاد شود.»

وی افزود: «لذا به نظر می رسد با توجه به این دو دلیل مذاکرات کمی طول کشیده و به تاخیر افتاه است؛ اما این موضوع را نباید به عنوان پایان مذاکرات یا عدم موفقیت مذاکرات تلقی کرد؛ بلکه این مسائل در چنین مذاکراتی طبیعی است و ما قدم در نقطه آغازین این مذاکرات گذاشته ایم و قطعا باید انتظار جلسات و مذاکرات طولانی تری داشته باشیم.»

محتشمی تاکید کرد: «لذا علی رغم اینکه به نظر می رسد طرفین در پیشبرد امر مذاکرات هسته ای جدی و مصمم هستند، اما این یک امر طبیعی است که در ارتباط با موضوعاتی هنوز اختلاف دیدگاه در میان طرفین وجود داشته باشد.»