با آلرژی فصلی چه کنیم؟

آلرژی واکنش افراطی سیستم ایمنی بدن به عوامل مختلف و موادی است که به طور طبیعی بی‌ضرر است اما بر اثر واکنش سیستم ایمنی بدن به یک سری مواد بی‌ضرر به وجود می‌آید.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان نظام پرستاری، موادی مثل گرده گیاهان، برخی داروها، مو و پشم و پر حیوانات، گرد و غبار هوا، بعضی غذاها و نیش حشرات.این مواد آلرژی زا باعث می‌شوند که سیستم ایمنی بدن، بیش از حد فعال شود و علائم حساسیت را در بدن ایجاد کند.

آلرژی‌های فصلی، یکی از انواع شایع آلرژی‌هاست.حساسیت فصلی یکی از مشکلاتی است که برخی از افراد در فصل بهار و پاییز  به آن مبتلا می‌شوند.

ژنتیک از موثر‌ترین عوامل ابتلا به حساسیت است.به عبارت ساده‌تر، اگر یکی از والدین به هر نوعی از آلرژی مبتلا باشد، ابتلای یک فرزند از 3 فرزندش به این بیماری دور از انتظار نخواهد بود. در صورتی که هر دو والد به حساسیت مبتلا باشند، احتمال ابتلای 7 فرزند از 10 فرزند آن‌ها به این مشکل وجود دارد.

علائم آلرژی شامل آبریزش بینی، ریزش اشک، سرفه، عطسه و اشکال در تنفس، گرفتگی بینی، عطسه، آب ریزش از بینی و چشم‌ها، خارش و تورم پوست، پوست خشک و قرمز و حتی بروز جوش‌های پوستی است که بستگی به واکنش افراد نسبت به آن ماده آلرژی زای خاص دارد.

هر چقدر تماس فرد با ماده آلرژی زا بیشتر باشد، بیشتر احتمال دارد که نسبت به آن حساسیت نشان دهد.

حساسیت فصلی در چشم موجب ورم ملتهبه بهاری قرمزی، تورم و اشک ریزش و حساسیت به نور، در دستگاه تنفسی فوقانی باعث گرفتگی، خارش و آب ریزش بینی و در دستگاه تحتانی تنفسی موجب سرفه، احساس کمبود هوا خس ،تنگی نفس و در بینی  احساس خارش در بینی و  گلو ، سقف دهان و گوشها، کاهش تمرکز و احساس ناخوشى و خستگی و عصبی شدن است.

علائم آلرژی:

علائم بینی: آبریزش بینی، گرفتگی بینی، عطسه های مکرر و خارش بینی

علائم چشمی: خارش چشم، قرمزی، تورم، اشک ریزی و حساسیت به نور

علائم تنفسی: احساس کمبود هوا و تنفس همراه با صدای خس خس

علائم عمومی در بدن: خستگی و عصبی شدن

شایعترین علامت در این بیماران عطسه های مکرر است که برای مدت طولانی گریبانگیر این افراد می شود. علاوه بر آن، گرفتگی بینی و آبریزش بینی نیز از دیگر علائم این بیماری است.

این بیماری به اسامی مختلف نامیده می شود از جمله حساسیت فصلی، حساسیت بهار، حساسیت به گروه گیاهان نامیده می شود.این بیماری، جزء بیماریهای شایع به شمار می رود همچنین این بیماری با آسم نیز همراهی دارد و مواردی که فرد در آن به هر دو بیماری مبتلا است کم نیست.

اگر چه هنوز علت این که چرا آلرژی در برخی افراد بیشتر شایع است، معلوم نیست، ولی استعداد ابتلا به آلرژی (واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن) معمولاً در افراد بعضی از خانواده ها بیشتر است. هیچ کسی با بیماری آلرژی متولد نمی‌شود، ولی زمینه ابتلا به آن، ارثی است.

آلرژی‌ها معمولاً در دوران کودکی شروع می‌شوند، ولی ممکن است در هر سن دیگری هم آغاز شوند. میزان حساسیت‌ها با افزایش سن کاهش می‌یابد، ولی ممکن است بعدها مجدداً عود کند.با دوری از مواد آلرژی زا و مصرف منظم داروها تحت نظر پزشک، می‌توان آلرژی را کنترل و درمان کرد.

توصیه‌های مراقبت از خود:

-  هنگامی که میزان گرده گیاهان در هوا زیاد است، از منزل خارج نشوید که اغلب در بعد از ظهرهای خشک و خنک این گونه است، ولی میزان این گرده‌ها در هوای سرد و مرطوب (بعد از باران) به طور عجیبی کاهش می‌یابد.

-  هنگام راه رفتن بر روی چمنزار و انبوه برگ‌های ریخته شده از درختان به صورتتان ماسک بزنید، زیرا در این حالت، گرده گیاهان و اسپور قارچ‌ها در هوا زیادند.

-  هنگام رانندگی، تهویه ماشین را روشن کنید تا مانع از ورود هوای بیرون به داخل ماشین که مملو از مواد آلرژی زاست شود.

مواقعی که در اطراف شهر هستید، پنجره‌های ماشین را ببندید. زمانی که در فضاهای بسته ای مانند خودروها قرار دارید باید شیشه ها را به طور کامل بالا بیاورید تاکمتر در معرض گرده ها قرار بگیرید.

-  اگر نسبت به حیوانات آلرژی دارید، آنها را داخل اتاق نیاورید و هنگام دست زدن به آنها ماسک بزنید، یا اینکه در کل، حیوانی در منزل نگه ندارید.

- اگر نسبت به گرد و غبار حساسیت دارید، کف اتاق‌ها را با جاروبرقی جارو بزنید و با دستمال مرطوب، گرد و خاک وسایل را پاک کنید.

-  اگر کولرتان آبی است حتماً باید هر سال پوشال آن را عوض کنید،زیرا رشد قارچ ها در پوشال و تنفس آن موجب تشدید آلرژی می شود، ولی اگر از کولر آبی استفاده می کنید احتمالا به سرما آلرژی دارید، بهترین راه پیشگیری این است که در معرض باد مستقیم کولر قرار نگیرید، استفاده از آنتی هیستامین بهترین راه است.

-  شست و شوی بینی با سرم نمکی به باز ماندن راه های هوایی کمک زیادی می‌کند، استفاده از درمان موضعی اسپری های بینی بسیار کمک کننده است، 2 هفته قبل از شروع علایم با کمک درمان کم عارضه و کم هزینه ی اسپری ( کرومولین سدیم )، می توانید از بروز علایم پیشگیری کنید.

-  اگر می‌توانید باید محل زندگیتان را تغییر دهید، در غیر اینصورت باید از ماسک فیلتر دار استفاده کنید، 2 هفته قبل از شروع علایم با کمک درمان کم عارضه و کم هزینه  اسپری ( کرومولین سدیم )، می توانید از بروز علایم پیشگیری کنید، از اسپری های موضعی بینی هم می‌توانید استفاده کنید.

-  افرادی که دچار خلط گلو هستند و مکرراً احساس صاف کردن صدا دارند و احساس وجود خلط می کنند، اغلب هیچ مشکلی در ریه و سینوس ندارند و مشکل اصلی برگشت اسید معده است که معمولاً با پرهیز غذایی و تغییر زمان خوردن و خوابیدن مشکلات به حداقل می رسد.

فرد اگر با مراجعه به پزشک حاذق علایم سینوزیت ، آلرژی و علایم ریوی رد شد، احتمالاً دچار رفلاکس اسید معده به مری است، باید غذای کم حجم و کم چرب استفاده کند، چای کمرنگ بخورد و مصرف مواد غذایی که حاوی مواد رنگی و افزودنی و نگهدارنده است مانند سوسیس ، کالباس، سس و نوشابه را محدود کند و 2 ساعت قبل از خواب چیزی نخورد، هنگام خواب هم از ناحیه کمر به بالا شیب داشته باشد، با مصرف کوتاه مدت داروی آنتی اسید خلط و بوی دهان هم برطرف می شود.البته باید ابتدا بررسی شود در صورت تشخیص رفلاکس از این درمانها کمک بگیرد.

-از تهویه کننده‌های هوا و فیلترها استفاده کنید. در فصل آلرژی پنجره ها را ببندید و دستگاه تهویه را روشن کنید. در فضای خیلی مرطوب با استفاده از دستگاه رطوبت زدا هوا را خشک نگه دارید چون رطوبت زیاد باعث رشد هاگها و قارچ ها می شود و آلرژی را تشدید می کند.

- به جای فرش و قالی از کف پوش استفاده کنید. قالی ها محل تجمع گرد وغبار و گرده ها و سایر عوامل آلرژی زا هستند. کارهای باغ داری و گل کاری را به زمان پس از گرده افشانی و بعد از پایان فصل آلرژی موکول کنید.

 - در صورتى که مى‌دانید به چه گرده گیاهى حساس هستید سعى کنید در فصل گرده افشانى آن گیاه از رفتن به محلهاى رویش آن گیاه خوددارى کنید. از عینکهاى آفتابى براى جلوگیرى از وارد شدن گرده‌ها به چشمهایتان استفاده کنید.

- اگر در محل زندگی‌تان گرده‌هاى گیاهى در فضا پراکنده مى‌شوند، درها و پنجره‌هاى اتاق خوابتان را در وسط صبح (حدود ساعت 10) و ابتداى غروب (حدود ساعت 7) بسته نگه دارید چرا که معمولاً در این ساعتها اوج گرده افشانى گیاهى صورت می‌گیرد.

- براى درمان علائم از قرصهاى آنتى هیستامین و اسپری‌هاى ضد التهابى بینى استفاده مى‌شود. اسپرى‌ها یا قطره‌هاى بینى ضد التهاب، با کاهش تورم پوشش درون بینى گرفتگى بینى را برطرف مى‌کنند. اسپرى‌ها یا قطره‌هاى بینى ضد آلرژى با پوشش بینى و چشم مانع اثر عامل آلرژی‌زا مى‌شوند.

- همچنین در موارد مقاوم از اسپری‌های بینی کرومولین سدیم استفاده می‌شود که با جلوگیری از آزاد شدن هیستامین در بدن از بروز علائم آلرژی ممانعت می‌کند. اگر گرفتگى بینى باعث ناراحتى چندانى نشود، قرص یا اسپرى‌هاى ضداحتقان خیلى مفید نیستند.

-نوشیدن مایعات عوارض حساسیت های تنفسی فصلی را کاهش می دهد رئیس مرکز بهداشت استان مرکزی گفت:نوشیدن زیاد مایعات در کاهش عوارض حساسیت های تنفسی فصلی و آثار آلرژی موثر است. نوشیدن مایعات فراوان میزان ترشحات تنفسی حساسیت را رقیق کرده و عامل حساسیت زا اثر کمتری بر بدن می گذارد.

- نگهداری گلدانهای کوچک در فضای منزل،پر پرندگان خانگی و نگهداری حیواناتی مانند جوجه،اردک،گربه،سگ و غیره در محیط زندگی افراد حساس به مواد آلرژی زا را با مشکل مواجه می کند.

- مهمترین راه برای درمان یا کنترل حساسیت‌های فصلی، از بین‌بردن عامل ایجادکننده حساسیت است. اگر واکنش‌های آلرژیک و ایمونولوژیک بیش از حد طبیعی، خفیف یا حتی متوسط باشند ممکن است برای درمان آن به استفاده از داروهای مختلف نیاز نباشد. یعنی متخصص برای سرکوب‌ سیستم ایمنی برای مدتی کوتاه و از بین‌بردن عوارض حساسیت، دارو تجویز می‌کند.

-  مصرف مکمل‌های غذایی مختلف از جمله مکمل آهن، روی، کلسیم یا... نمی‌تواند باعث درمان یا حتی کنترل کامل آلرژی‌های فصلی شود. البته ممکن است برخی از موادغذایی بتوانند در تشدید یا تخفیف علایم حساسیت موثر باشند اما هیچ‌کدام از خوراکی‌ها و عناصر نمی‌توانند کاملاً باعث از بین رفتن این بیماری شوند. از طرف دیگر ما نمی‌توانیم خوراکی خاصی را معرفی کنیم و بگوییم که همه افراد مبتلا به حساسیت می‌توانند با حذف آن، بیماری خود را سرکوب کنند چون ممکن است نوع حساسیت به موادغذایی از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.

- فردی که به حساسیت فصلی مبتلاست یا سابقه ابتلا به آن را دارد، باید تا می‌تواند دور ادویه‌ها، غذاهای تند، بودار، خوراکی‌های فرآوری‌شده (مانند سوسیس، کالباس و...) و غذاهای سرخ‌کردنی را خط بکشد.

- البته به یاد داشته باشید که این غذا‌ها اصلاً نمی‌توانند عامل اولیه ابتلا به حساسیت فصلی باشند و مصرف آن‌ها ممکن است فقط شرایط فرد مبتلا به حساسیت را بد‌تر و علایم حساسیتش را شدید‌تر کند.

- بین خوراکی‌های مختلف، مصرف میوه‌ها و سبزی‌های تازه و آب می‌تواند کمی عوارض حساسیت فصلی را کاهش دهد.

- ممکن‌است مصرف برخی میوه‌ها مانند کیوی یا برخی از صیفی‌ها مانند بادمجان یا گوجه‌فرنگی باعث تشدید واکنش‌های آلرژیک شود. البته این موضوع به حساسیت‌های فردی هم مربوط است. یعنی گاهی برخی مبتلایان به حساسیت فصلی اصلا به میوه یا صیفی‌هایی که نام بردیم، حساسیت نداشته باشند یا برخی مبتلایان به میوه‌های بیشتری واکنش نشان دهند.

- آزمون‌های حذف موادغذایی از ساده‌ترین راه‌های کنترل و درمان حساسیت فصلی در افرادی است که برای اولین‌بار به این بیماری مبتلا شده‌اند. یعنی این افراد باید هر روز یکی از خوراکی‌های فصلی موجود در برنامه‌غذاییشان را حذف کنند تا به نتیجه موردنظر که‌‌ همان شناسایی خوراکی آلرژن است، دست پیدا کنند.

- اگر فردی برای اولین‌بار غذاهای دریایی مانند ماهی یا میگو مصرف کند یا پس از سال‌ها این غذا‌ها را بخورد، ممکن است به آن‌ها حساسیت نشان دهد یا علایم حساسیت او شدید‌تر شود، بنابراین این گروه از افراد باید ماهی یا میگو را برای مدتی از برنامه‌غذاییشان حذف کنند تا شرایطشان بهبود یابد.

10 قانون "ضد آلرژی"

1 - استفاده از رژیم غذایی محتوی ویتامینهای گروه C، B و K

2- اجتناب از غذاهایی که دارای "رایحه های طبیعی" هستند. در میان موادی که در این گروه جای می گیرند می توان به عسل و گرده گلها اشاره کرد.

3- عدم استفاده از دارو بدون مشورت با پزشک. افرادی که از آلرژی رنج می برند بیش از دیگران به داروهای شیمیایی حساس هستند.

4 عدم استعمال دخانیات و دوری جستن از محیطهای ویژه افراد سیگاری، چرا که مخاطهای بینی و چشم می توانند تحریک شوند.

5 - خوابیدن حداقل 8 ساعت در شب

6- تغذیه حداقل سه نوبت در روز

7- استراحت و دور شدن از کار حداقل به مدت یک ربع ساعت در زمانی که فرد احساس خستگی می کند.

8-انجام فعالیتهای فیزیکی هفتگی

9- رسیدگی به کارهای شخصی در اوقات فراغت

10-  عدم مبارزه با احساسات شخصی و بروز دادن احساسات در برقراری ارتباط با دیگران. درحقیقت احساسات سرکوب شده، استرسهای روحی و جسمی، زندگی بی نظم و.. فاکتورهایی هستند که سیستم ایمنی را خلع سلاح می کنند و موجب نفوذ بیشتر آلرژی می شوند.

اعظم دبیریان – عضو هیئت علمی دانشکده پرستاری و مامایی شهید بهشتی