سرگذشت دانشجویان ستاره دار

اعتراض به بازنشستگی استادان دانشگاه ها، تاکید بر حق تحصیل برای همه و آخرین گزارش وضعیت دانشجویان ستاره دار از جمله نکاتی بود که در کنفرانس مطبوعاتی روز گذشته کانون مدافعان حقوق بشر عنوان شد. 

کانون مدافعان حقوق بشر دیروز میزبان دانشجویان ستاره دار دانشگاه ها در سال های مختلف بود؛ دانشجویانی که به دلیل نداشتن صلاحیت عمومی و بدون درنظرگرفتن شرایط علمی از ثبت نام در دانشگاه ها محروم شده اند.
 
این دانشجویان معتقدند فعالیت های آنها در انجمن و تشکل های دانشجویی منجر به ممانعت از تحصیلشان شده است. دیروز در سالن کوچک کانون مدافعان حقوق بشر تعدادی از این دانشجویان مسائل و مشکلات خود برای بازگشت به دانشگاه را حکایت کردند. اما جلسه فقط محدود به سخنان این دانشجویان نشد و شیرین عبادی دبیر کانون مدافعان حقوق بشر هم درباره آخرین تحولات دانشگاه ها سخن گفت. برنده جایزه صلح نوبل سخنان خود را با اشاره به اصل 30 قانون اساسی آغاز کرد؛ اصلی که مطابق با آن دولت موظف است شرایط تحصیل را برای همه افراد به طور رایگان فراهم کند. در مورد دانشگاه ها نیز طبق این اصل دولت موظف است برای خودکفایی کشور به توسعه آموزش عالی بپردازد. 

با گفتن مواد این اصل، عبادی روبه جمع پرسید پس چرا با وجود این قانون طبق آخرین آمار یونیسف بین 150 دانشگاه معتبر جهان حتی یک دانشگاه ایرانی دیده نشده است و چرا به طور مرتب رتبه دانشگاه های ما در جهان در حال افت است. او این موضوع را به بحث بازنشستگی و اخراج استادان دانشگاه ها مرتبط دانست: «ما نه تنها قدرت جذب استادان درجه یک را در این سال ها نداشته ایم که به تدریح به سویی رفته ایم که استادان خوب را هم از دست می دهیم.» 

او شروع این روند را از اخراج محسن کدیور از دانشگاه تربیت مدرس دانست که بعدها با اخراج حجاریان، آغاجری، مسعود غفاری و حاتم قادری ادامه یافت. 

بازنشستگی حسین بشیریه پدر جامعه شناسی سیاسی ایران، هادی سمتی و میرجلال الدین کزازی از دیگر مواردی بود که شیرین عبادی به آن اشاره کرد. 

او گفت: «اکنون شیوه ای دیگر را برای اخراج استادان از دانشگاه ها یافته اند و آن بازنشستگی اجباری آنان است. حسن درودیان استاد حقوق مدنی و احمد ساعی استاد مسائل جهان سوم به این ترتیب بازنشسته شده اند. اما مگر علم هم بازنشستگی دارد آیا می توان از یک روحانی عالیقدر و دانش اش چشم پوشی کرد.» 

این استادان هم مثل همین روحانیون هستند که دانشگاه بدون آنها تهی از سرمایه های معنوی خواهد بود. 

ابوالقاسم گرجی یکی دیگر از استادان بازنشسته دانشگاه تهران که حقوق اسلامی را تدریس می کند از استادان شیرین عبادی بوده است که او از بازنشستگی این استاد نیز اظهار تعجب کرد. 

او ادامه داد: «ناصر کاتوزیان استادی که همه ما شاگردان او بوده و به شاگردی او افتخار می کنیم سال ها می توانست استاد حقوق باشد اما اوبه همراه محمود عرفانی و ایرج گلدوزیان از تدریس محروم می شود. من با میدان دادن به جوانان مخالف نیستم ولی این کار فقط محروم کردن دانشجویان از استادان برجسته است و منطبق با اصل 30 قانون اساسی که دولت را موظف به گسترش آموزش عالی تا حد خودکفایی علمی کشور می کند، نیست. 

معمدی زمانی دانشجوی ستاره دار سال 85 نیز به عنوان نماینده دانشجویان ستاره دار گزارشی از تلاش هایشان برای بازگشت به دانشگاه داد: «داستان از آنجا شروع شد که نامه ای از هسته گزینش مرکزی استاد و دانشجوی سازمان سنجش به ریاست آقای نوربخش به دست تعدادی از دانشجویان رسید. طبق این نامه و به دلیل نداشتن صلاحیت عمومی و همچنین مطابق با بند سوم مصوبات سال 67 انقلاب فرهنگی از تحصیل محروم شدند. بعد از دریافت این احکام ما به همه مراجع قانونی برای حل مشکلمان مراجعه کردیم. 

کمیسیون اصل 90، کمیسیون آموزش و تحقیقات و کمیسیون فرهنگی مجلس از جمله مراکزی بودند که ما به آنها مراجعه کردیم. 

مراجعه و پیگیری های دانشجویان به آنجا رسید که کمیسیون اصل 90 پس از یک سال پیگیری موضوع به این دانشجویان اعلام کرد طبق نامه ای که از وزارت علوم و اطلاعات دریافت کرده اند این حق را به این وزارتخانه می دهند که دانشجویان را مردود اعلام کنند. در این مرحله دانشجویان از پیگیری های شان دست برداشتند و به دیوان عدالت اداری شکایت کردند. 

او با لحن غمگینی می گوید: «ما اینجاییم تا شما گزارش فعالیت های مان را برای ادامه تحصیل به گوش همه برسانید وگرنه دیگر امیدی به بازگشت نداریم.»
 
اسماعیل زاده حقوقدان در اینجا تاکید کرد: «قرآن کریم با واژه «اقرا» شروع می شود و مبنای اساسی مذهب ما دانش است. همچنین طبق اصل سه و 30 و 20 قانون اساسی حق تحصیل از حقوق اساسی ملت است. طبق ماده 13 اعلامیه حقوق بشر هم قطع نظر از مذهب، ملیت و نژاد که ایران نیز به آن پیوسته بر حق تحصیل افراد تاکید شده است.»

دانشجویان حاضر در جلسه احکام منع موقت از تحصیل را نیز از جمله مصادیق محرومیت از تحصیل می دانند. در تعدادی از دانشگاه های کشور حکم یک تا چهار ترم محرومیت از تحصیل برای دانشجویان صادر شده است.صادق شجاعی دانشجوی تعلیقی دانشگاه علامه در این باره سخن گفت: «من سه ترم به صورت پشت سر هم از تحصیل محروم شده ام. دلیل این تعلیق ها بهانه های بسیار ساده ای است مثلاً 30 نفر از دانشجویان دانشگاه ما به دلیل عضویت در انجمن اسلامی حکم تعلیق دریافت کرده اند. 

من در حالی که ترم اول تعلیق ام را می گذراندم و حتی حق ورود به دانشگاه را نداشتم به دو ترم تعلیق دیگر هم محکوم شدم.»او شیوه رسیدگی به تخلفات دانشجویان را در کمیته های انضباطی ناعادلانه دانست: «اگر به احکام کمیته انضباطی اعتراض کنیم با جمله اینکه تغییری در رفتار شما دیده نشده حکم را تایید می کنند.
 
در این کمیته ها تجدید نظر را به معنای معذرت خواهی و نه اعتراض تلقی می کنند.»به گفته او صدور 100 ترم حکم تعلیق از تحصیل برای دانشجویان در دانشگاه علامه روحیه بسیار افسرده ای را برای دانشجویان این دانشگاه و جو علمی آن به وجود آورده است. 

به عقیده او کمیته های انضباطی با این سبک کارکرد بیشتر به وسیله سرکوب در دانشگاه ها و نه نظم دهی به آن مبدل شده اند.او نسبت به برخورد کمیته های انضباطی در دانشگاه تربیت معلم هم هشدار می دهد؛ دانشگاهی که در خردادماه شاهد اعتراض گسترده دانشجویی و در نهایت تغییرات وسیع مدیریتی در آن بود. بسیاری از دانشجویان کشور این حرکت دانشجویان تربیت معلم را موفقیتی برای دانشجویان سراسر کشور می دانند. 

شجاعی گفت: «اکنون در دانشگاه تربیت معلم و در فصل تابستان 60 نفر به کمیته انضباطی احضار شده اند و هشت نفر نیز بدون حضور در این کمیته ها به صورت غیابی به دو ترم تعلیق بدون احتساب سنوات محکوم شده اند.» 

فرشید مقدم دانشجوی ستاره دار سال 86 نیز ماهیت دفاع از حق تحصیل را یک حرکت دموکراسی خواهانه دانست: «با اینکه خیلی از بچه ها محروم از تحصیل از پیگیری ها ناامید شده اند اما من همچنان تاکید می کنم که خواسته ما پاسخگو کردن دولت در این باره است. تاکنون بسیاری از مسوولان کشور حتی گزینش و واقعیت وجود ما را انکار می کنند. بارها شنیده ام که آقای نوربخش رئیس کمیته مرکزی گزینش وجود دانشجویان ستاره دار را انکار می کند. بخشی از ماموریت ما افشای این گفته هاست بسیاری از دوستان من در دانشگاه هم نمی دانستند که ما به خاطر گزینش محروم شده ایم.» 

متین مشکینی دانشجوی اخراجی دوره دکترای دانشگاه امیرکبیر هم که به خاطر لغو بورسیه اش از دانشگاه اخراج شده از این روند گفت: «در مرحله تز دکترا از دانشگاه اخراج شدم به من گفتند بورسیه ات لغو شده اما با پیگیری مکرر از دانشگاه چمران اهواز که متولی بورسیه ام بود مشخص شد که نهادهای خارج از دانشگاه گفته اند که نباید بورسیه باشم و همزمان با لغو بورسیه از ثبت نام من خودداری شد.» 

ناصر پویافر دانشجوی ستاره دار سال 87 هم گفت: «اساس دانشگاه بر علم و دانش است اما عجیب است که با این وجود صلاحیت عمومی افراد تا این حد مهم و صلاحیت علمی برای پذیرش در دانشگاه تا این حد بی اهمیت است. سازمان سنجش حتی حاضر نیست رتبه های علمی ما را اعلام کند و تنها به این بسنده می کند که شما صلاحیت عمومی ندارید.» 

محمد سیف زاده حقوقدان نیز پس از سخنان دانشجویان از جنبه های حقوقی این موضوع را بررسی کرد: «برابر با ماده 26 اعلامیه جهانی حقوق بشر همه حق تحصیل دارند و در مقاطع ابتدایی و پایه باید به صورت رایگان تحصیل کنند. آموزش فنی و حرفه ای باید در دسترس عموم باشد و آموزش عالی نیز براساس استحقاق افراد در دسترس عموم قرار بگیرد. 

او همچنین با استناد به ماده 9 قانون اساسی اعلامیه جهانی حقوق بشر را به خاطر ذات جهان شمول بودن نسبت به دیگر قوانین برتر می داند. 

او نیز همچون شیرین عبادی به اصل 30 قانون اساسی اشاره می کند؛ اصلی که مطابق با آن دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان و گسترش آموزش عالی را تا سرحد خودکفایی کشور گسترش دهد. به گفته این حقوقدان محرومیت از تحصیل نمی تواند به عنوان مجازات در دادگاه های صالحه هم مورد حکم قرار بگیرد چرا که این از حقوق مسلم همه افراد است.

او همچنین درباره شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: «این شورا و هیچ نهاد دیگری جز مجلس شورای اسلامی که برخاسته از مردم است حق تقنین ندارد و اگر قانونگذاری کند غیرقانونی است همچنین طبق اصول مختلف قانون اساسی همواره اصل بر برائت متهم گذاشته شده در حالی که اصلاً این اصول در احکام دیوان عدالت اداری درباره دانشجویان دیده نشده است.»