اگر تا چند سال گذشته، نبود اعتبارات ویژه برای تحصیل دانش آموزان عشایر مهم ترین عامل ترک تحصیل آنان بود، امسال ضعف بهداشت و نبود مدارس موردنیاز به ویژه برای دختران و از همه مهم تر مخالفت والدین برای ادامه تحصیل آنان، منجر شده تا شمار بی سوادان در بین عشایر، به چالشی جدی تبدیل شود.
آموزش رسمی در بین خانواده های عشایر جایگاه مطمئنی ندارد
نگاهی به وضعیت تحصیلی دانش آموزان عشایر نشان می دهد که آموزش رسمی در بین خانواده های عشایر جایگاه مطمئنی ندارد و کوچک ترین مانع برای ادامه تحصیل کودکان و نوجوانان، خانواده ها را وا می دارد تا از رفتن آنان به مدارس ممانعت کنند.
دانش آموزان عشایری به دلیل نوع زندگی و مدارس با امکانات کم، با مشکلات بسیاری روبرو هستند، به طوری که کمبود امکانات، کوچ های طولانی و پراکنده، بیسوادی و کم سوادی خانواده های عشایر و ترک تحصیل دانش آموزان در مقطع ابتدایی و راهنمایی از مهم ترین چالش های مناطق عشایری است.
کارشناس امور عشایر همدان در این خصوص معتقد است: در جامعه عشایری دختران بیشتر از پسران در معرض ترک تحصیل قرار دارند.
احمد یکنه ای اظهار داشت: دختران عشایر به دلیل نبود دسترسی به مدارس پس از گذراندن پنج کلاس ابتدایی عطای تحصیل در مقاطع بالاتر را به لقایش می بخشند و استعدادهای سرشار آنان زیردست مادرانشان صرف یادگیری اصول شوهرداری و امور بچه داری، آشپزی و رختشویی، دوشیدن شیر گوسفند و تهیه محصولات دامی می شود.
نحوه نگرش خانواده ها به امر تحصیل دختران نیز مسئله ساز شده است
وی ادامه داد: صرف نظر از نبود دسترسی به امکانات آموزشی، مسائل فرهنگی و نحوه نگرش خانواده ها به امر تحصیل دختران نیز مسئله ساز شده است.
یکنه ای گفت: در برخی موارد بسیاری از خانواده ها اگر امکان ادامه تحصیل در شهر یا روستا برای دخترانشان مهیا شود، ادامه تحصیل را غیرضروری و نامفید دانسته و این اجازه را به دخترانشان نمی دهند.
وی گفت: میزان پایین سطح سواد یا حتی افزایش بیسوادی در میان عشایر از جمله مسائل مهم و قابل توجه است که همت فعالان این حوزه برای فشار آوردن به دولت و نهادهای ذی ربط برای بسط و گسترش فرهنگ سوادآموزی و دانش گرایی را می طلبد.
یک معلم عشایری نیز در خصوص مشکلات این حرفه سخن گفت و افزود: معلم عشایری با زندگی سخت و طاقت فرسایی که دارد و با سالی دو بار کوچ و عبور از چند و در بعضی جاها یک استان و در جلوی باد و باران و طوفان بودن و با محرومیت از همه نوع امکانات رفاهی، فرهنگی و با زندگی در میان کوهها و دره‌ها و دور افتاده‌ترین مناطق، از حداقل حقوق و مزایا بهره‌مند است.
وی که تمایلی به ذکر نامش ندارد، گفت: اولین قدم برای احقاق حقوق معلم عشایری این است که برای آنان حقوق و مزایای متناسب با شرح وظایف و مشکلات و محرومیتهای وی در نظر گرفته شود تا وی بتواند فارغ البال از مشکلات و کمبودهای زندگی به ایفای نقش والای خود در میان مردم عشایر بپردازد.
وی گفت: باید در ارتباط با تأمین مسکن معلم عشایری چاره اندیشیده شود که پس از چندین سال زندگی در شرایط سخت، حداقل مسکن وی تأمین باشد.
39 و نیم درصد عشایر استان همدان بی سواد مطلق هستند
در همین خصوص مدیر کل امور عشایری همدان با اشاره به جمعیت 11 هزار و 500 نفری عشایر گفت: 39 و نیم درصد عشایر این استان بی سواد مطلق هستند.
حمزه علی یزدانی افزود: بی سوادی یکی از مهمترین مسائل و مشکلات عشایر این استان است.
وی اظهار داشت: باتوجه به اینکه 25 درصد دام های استان همدان با جمعیت 444 هزار و 645 واحد دامی و 95 هزار هکتار از مراتع و 190 هکتار از اراضی آبی و یک هزار و 336 هکتار از اراضی دیم متعلق به عشایر است بنابراین آموزش و افزایش سطح آگاهی این قشر در رشد و توسعه استان همدان نقش بسیار مهمی دارد.
عشایر همدان باید آموزش های لازم را فرا بگیرند
وی در ادامه با اعلام اینکه عشایر استان همدان برای دستیابی به رشد اقتصادی باید آموزش های لازم را فرا بگیرند، گفت: با همکاری مدیریت ترویج جهاد کشاورزی برنامه های آموزشی و ترویجی برای عشایر استان همدان از اوایل پاییز امسال برگزار می شود.
وی اضافه کرد: این اقدامات به منظور افزایش تولید و رشد اقتصادی در زمینه های تغذیه درست دام، ایجاد جایگاه مناسب نگهداری دام، مبارزه با بیماری های دامی، چگونگی رعایت بهداشت شیر، آشنایی با بیماری های مشترک انسان و دام انجام می شود.
مدیرکل امور عشایری همدان تاکید کرد: ارائه آموزش های لازم و مستمر یکی از مهمترین ضرورت ها در بحش توسعه و رشد آگاهی عشایر برای زندگی بهتر و رفاه بیشتر است.
وی یادآور شد: جامعه عشایری استان همدان دارای دو هزار و 172 خانوار و 11 هزار و 500 نفر در قالب چهار ایل و 24 طایفه کوچنده و نیمه کوچنده است.
10 کلاس درس برای عشایر در منطقه شوش تشکیل شده است
رئیس نهضت سوادآموزی شهرستان نهاوند نیز گفت: برای ادامه سوادآموزی عشایر از سوی نهضت سوادآموزی این شهرستان، 10 کلاس درس در منطقه شوش واقع در استان خوزستان تشکیل شده است.
محمد رحیم حسنگاویار گفت: با توجه به اینکه عشایر مستقر در منطقه نهاوند در نیمه دوم سال به مناطق گرمسیری شوش مهاجرت می کنند بنابراین برای برخورداری آنها از حق مسلم سواد آموزی کلاسهای آموزشی از سوی این اداره در منطقه شوش و فکه تشکیل شده است.
وی افزود: نهضت سواد آموزی نهاوند در فصل ییلاق برای عشایر در چند منطقه عشایری نهاوند اقدام به برگزاری کلاس نموده که استقبال آنان از کلاسها خوب بوده و پیشرفتهای خوبی نیز در این زمینه توسط آنان کسب شده است.
وی گفت: سیاست اصلی در زمینه آموزش عشایر استفاده از تحصیل کرده های آنان است که دوره های لازم راطی کرده و با این اداره در زمینه سوادآموزی همکاری دارند.
در نهضت سوادآموزی نهاوند 9 آموزشیار عشایر مشغول خدمت هستند
وی گفت: در نهضت سوادآموزی نهاوند 9 آموزشیار عشایر مشغول خدمت هستند که همراه با عشایر کوچ رو کوچ کرده و به خوزستان رفته اند.
وی افزود: با همکاری این آموزشیاران 10 کلاس درس در منطقه شوش و فکه تشکیل شده و 60 نفر از عشایر در این کلاسها ثبت نام کرده ودر آن شرکت می کنند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همدان نیز گفت: تامین زندگی بهتر برای عشایر با اجرای برنامه پنجم توسعه و حمایت و حرکت مدیران دستگاه ها در این مسیر محقق می شود.
علیرضا رنجبر ضرابی افزود: وضعیت رفاهی و اشتغالزایی مناسب برای عشایر به عنوان یکی از اقشار پایبند به اهداف و آرمان های انقلاب اسلامی با اجرای برنامه پنجم توسعه و حمایت مدیران ایجاد می شود.
وی اظهار داشت: جامعه عشایری استان همدان دارای دو هزار و 172 خانوار و 11 هزار و 500 نفر در قالب چهار ایل و 24 طایفه کوچنده و نیمه کوچنده است.
ضرابی ادامه داد: 17 درصد صنایع دستی استان همدان توسط عشایر تولید می شود و 94 و چهار دهم درصد عشایر مشغول به کار هستند که 87 درصد در دامداری، 9 درصد در صنایع دستی و چهار درصد در کشاورزی مشغول به کار هستند.
بی سوادی عشایر مشکلات زیادی را در زمینه ارائه خدمات ایجاد کرده است
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همدان یکی از مهمترین مشکلات را بی سوادی مطلق 39 و نیم درصدی جمعیت عشایر این استان عنوان کرد و گفت: بی سوادی عشایر مشکلات زیادی را در زمینه ارائه خدمات ایجاد کرده است.
رنجبر ضرابی اضافه کرد: یکی دیگر از مشکلات عشایر استان دسترسی نامناسب آنان به بهداشت است به طوری که تنها 53 درصد آنان به خانه های بهداشت دسترسی دارند.
وی بیان کرد: 40 درصد عشایر به آموزش و ترویج، 27 درصد به تسهیلات بانکی، 40 درصد به سوخت فسیلی و 65 درصد به راه مناسب دسترسی دارند.
با این تفاسیر پرواضح است که اهتمام و توجه لازم به امر آموزش، اولین و اساسی ترین گام توسعه محسوب می شود.
این مسئله به حدی روشن است که کشورهای در حال توسعه نیز به خوبی دریافته اند که سرمایه گذاری در امر آموزش علی رغم اینکه ثمرات خود را به زودی در معرض بهره برداری قرار نمی دهد، اما غفلت از آن سنگین ترین خسارات را به ساختار اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی کشور وارد خواهد آورد.
از طرف دیگر، هنگامی که اهمیت کشاورزی و به تبع آن نقش عشایر، کشاورزان و دامپروران در توسعه کشور را در نظر بگیریم، آموزش عشایر نیز به عنوان ضرورتی انکارنشدنی و اجتناب ناپذیر، خود را می نمایاند.
بنابراین اگر به امر آموزش با عنایت به زمینه های مورد نیاز و منطبق با نوع معیشت عشایری توجه کافی و درخور شود، می توان امیدوار بود که چرخ توسعه در مسیری هموارتر و با سرعتی بیشتر به پیش رود.