بدون شك بسیاری از دانشگاههای ایران سطح علمی بالاتری نسبت به دانشگاههای منطقه دارند،ولی چراحضور دانشجویان ایرانی دردانشگاههای خارجی ازجمله لبنان،درسالهای اخیرافزایش چشمگیری یافته است؟ برای یافتن علل آن ونیزآگاهی ازوضعیت دانشجویان ایرانی در لبنان با چند تن از آنهابه گفت وگو می نشینیم.
به گزارش ایرنا از بیروت، هم اكنون بیش از ۳۱۳ دانشجوی ایرانی در لبنان در دانشگاه های مختلف این كشور به ادامه تحصیل مشغول هستند كه تقریبا ۲۰۰ نفر از آنها دانشجوی مقطع دكتری هستند.
در زمان حاضر دانشجویان ایرانی در دانشگاه های امام اوزاعی، سنت ژوزف، دانشگاه آمریكایی بیروت، دانشگاه اسلامی و دانشگاه ملی لبنان مشغول به تحصیل هستند.
بر اساس آمارهای اعلام شده دانشگاه اسلامی متعلق به مجلس اعلای شیعی لبنان بیشترین متقاضیان ایرانی را دارد، پس از آن به ترتیب دانشگاه امام اوزاعی و دانشگاه یسوعیه (سنت ژوزف) و دانشگاه ملی لبنان قرار دارد.
وضعیت اقامتی و اسكان دانشجویان ایرانی در لبنان
به لحاظ اقامتی، داوطلبان تحصیل در لبنان در بدو ورود با روادید گردشگری یك ماهه و در موارد اندكی با روادید سه ماهه به این كشور می روند زیرا از ابتدا روادید تحصیل واقامت به آنان داده نمی شود.
داوطلبان می باید یك نوبت برای ارائه مدارك و تایید آنها به لبنان بروند و مجددا به كشور بازگردند.
در مرحله دوم و پس از تایید مدارك، دانشجو مجددا با یك روادید گردشگری یك ماهه به لبنان می رود. در این مرحله، دانشجو می باید پس از تایید مدارك و ثبت نام در دانشگاه وگرفتن گواهی از وزارت علوم این كشور، به دنبال كسب مجوز اقامت باشد.
دراین میان دانشجویان مقطع دكتری تا تایید موضوع پایان نامه‌هایشان كه زمان طولانی نیز صرف آن می شود؛ نمی توانند مجوز اقامت بگیرند واین امر یكی ازمشكلات اساسی آنهاست. البته گاهی با همكاری مسوولان سفارت و دانشگاه های مربوطه گواهی موقت برای دانشجویان صادر می‌شود ولی گاه دانشجو برای تعیین وتصویب موضوع پایان نامه دكتری، ۷ یا ۸ ماه معطل می شود.
اكثر دانشجویان ایرانی به دلیل گران بودن هزینه اجاره منزل در بیروت، در شرایط سختی زندگی می كنند و خواستار تامین خوابگاه‌های دانشجویی هستند.
وضعیت اعزام دانشجویان
تعداد انگشت شماری از دانشجویان ایرانی در لبنان بورسیه هستند و بقیه با هزینه شخصی تحصیل می كنند.
حدود ۸۰ درصد دانشجویان مشغول به تحصیل در لبنان بعداز اتمام تحصیلات به ایران باز می گردند اما عده‌ای هم برای رفتن به كانادا و اروپا برنامه ریزی می كنند. این افراد به دلیل اینكه گرفتن روادید از آمریكا و كانادا زمان بر است، در مقطع فوق لیسانس در لبنان تحصیل می كنند و هم زمان برای گرفتن روادید تحصیلی از این كشورها اقدام می كنند. به همین منظور این افراد ترجیح می دهند كه در دانشگاه های امریكایی و فرانسوی در لبنان تحصیل كنند تا بعد راحت تر بتوانند از دانشگاه های خارجی پذیرش بگیرند.
هزینه تحصیل
شهریه دانشگاه های لبنان برای دانشجویان بومی و غیربومی یكسان است اما دانشگاههای آمریكایی و فرانسوی در این كشور شهریه بیشتری دریافت می‌كنند.
دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در لبنان، گرانی شهریه را عاملی چندان بازدارنده نمی دانند بلكه تامین هزینه های زندگی وهزینه های جانبی (رفت و آمد، آب و برق ، بیمه) را از مشكلات مهم برای ادامه تحصیل می دانند.
تلاش برای جذب دانشجو
لبنان تلاش ویژه ای برای جذب دانشجو از ایران نمی كند زیرا قرابت فرهنگی و مذهبی بین دو كشور معمولا بسیاری از افراد را برای تحصیل به این كشور می كشاند.
هم اكنون دانشگاه های آمریكایی و فرانسوی در لبنان به دلیل استقبال دانشجویان ایرانی برای تحصیل دراین دانشگاه ها برخی از رشته ها را به زبان عربی ارائه می كنند اگرچه اكثر دانشجویان ایرانی به خاطر ناآشنایی با زبان، عمدتا دچار مشكل می شوند.
درد دل های دانشجویان
یكی از اعضای انجمن اسلامی دانشجویان ایرانی در لبنان گفت: ما توقع زیادی از مسوولان نداریم وقتی قبول كردیم كه بیاییم در كشور دیگری تحصیل كنیم، خیلی از شرایط و سختی ها را قبول كردیم، اما انتظار تحقیر هم نداریم.
'مریم سلیمی ' افزود: برخی از مسئولان ایرانی گمان می كنند كه 'افراد تنبلی كه موفق به ورود به دانشگاه های كشور نشدند به لبنان آمده اند.'
این دانشجو افزود: این طرز تلقی نادرست است درواقع بسیاری از كسانی كه لبنان را برای تحصیل انتخاب می كنند، می خواهند با زبان قرآن بیشتر آشنا شوند و با جریان 'مقاومت' علیه رژیم صهیونیستی احساس نزدیكی بیشتری می كنند.
نگاه جامعه علمی و فرهنگی لبنان به دانشجویان ایرانی
سلیمی كه سالها در لبنان زندگی كرده و در زمان حاضر دانشجوی مقطع دكتری مطالعات و پژوهش های اسلامی است، گفت: جامعه علمی و فرهنگی لبنان نگاه مثبتی نسبت به دانشجویان ایرانی دارد و معمولا آنان را مورد تشویق قرار می دهد.
سلیمی با اشاره به تاسیس انجمن دانشجویان اسلامی ایران در لبنان كه درماه اخیر صورت گرفت، گفت: امیدارم با تشكیل این انجمن به صورت هدفمند در كمك به دانشجویان و انسجام برنامه های علمی و فرهنگی بیش ازگذشته فعال باشیم.
سلیمی در ادامه صحبت هایش از سختی هجرت و تحصیل در یك كشور بیگانه سخن گفت و یادآورشد: دانشجویی كه بار سفر می بندد و سختی دوری از وطن و بستگان را متحمل می شود، در واقع استعداد جدیدی از خود بروز می دهد و برای كسب علم و تجربه جدید در یك كشور غریب ، تنها به لطف خداوند و زحمت خودش متكی است هرچند ممكن است با نمره متوسط تحصیلاتش را ادامه دهد.
سلیمی ادامه داد: برای مثال اگر كسی سالیان سال در رشته زبان و ادبیات عرب درس بخواند مثل كسی كه در یك كشور عربی زبان تحصیل كرده است، نمی تواند این زبان را خوب درك و با آن صحبت كند.
'لیلا عابد' دانشجوی دكترای زبان و ادبیات عربی نیز گفت: تحصیل دركشوری بیگانه و به زبانی غیر از زبان مادری، تنها راه تسلط كامل به یك زبان بیگانه است.
عابد گفت:متاسفانه در ایران اكثر دانشجویان ادبیات عرب به زبان فارسی تحصیل می كنند وحتی پایان نامه های خود را هم به فارسی می نویسند و تنها خلاصه ای از آن را به زبان عربی ارائه می كنند. به این ترتیب نمی توانند تسلطی برروی نكات ریز اما مهم زبان مورد یادگیری داشته باشند.
وی ادامه داد:در ایران فقط یك دانشگاه تحصیل به زبان عربی را به صورت كامل اجرا می كند كه به علت ظرفیت محدود آن امكان تحصیل در این دانشگاه برای همه علاقه مندان میسر نیست.
وی درمورد دانشگاه آمریكایی لبنان گفت: تعداد زیاد متقاضیان برای ورود به این دانشگاه، سبب شده است كه این دانشگاه بیشتر برای خود بازارگرمی كند و با گرفتن دو مرحله شهریه برای پیش ثبت نام و ثبت نام اصلی، به نوعی بازاری برای خود دست و پا كرده است.
'جاهد جوكار' دانشجوی دكتری زبان و ادبیات عرب نیز معتقد است دانشجویان ایرانی عمدتا در رشته هایی كه زیرمجموعه علوم انسانی هستند، همچون ادبیات عرب، علوم سیاسی، روابط بین المللی و حقوق تحصیل می كنند زیرا این رشته ها را وزارت علوم، تحقیقات وفناوری ایران نیز تایید می كند.
جوكار بیشترین مشكلات دانشجویان ایرانی درلبنان را مسائل مالی عنوان كرد و گفت: عمده ترین مشكل برای دانشجویان نداشتن منابع درآمدی مستقل است زیرا طبق قوانین لبنان، دانشجویان خارجی حق كار در این كشور را ندارند و آنها به ناچار باید با پولی كه از سوی خانواده فرستاده می شود گذران كنند.
وی گفت: مدت تحصیل در مقطع دكتری ۳تا ۵ سال است كه از زمان تصویب نهایی موضوع پایان نامه آغاز می شود و دراین مدت دانشجو می تواند به صورت مكاتبه‌ای و اینترنتی بادانشگاه مربوطه در ارتباط باشد اما طبق قوانین وزارت علوم ایران، در مقطع دكتری حداقل ۲۷ماه از سه سال و در مقطع كارشناسی ارشد حداقل ۱۸ماه از دو سال، دانشجو باید در محل تحصیلش حضور داشته باشد تا مدركی كه اخذ می كند از سوی وزارت علوم ایران پذیرفته شود.
وی افزود:دانشجویی مثل من كه برای عضویت در هیات علمی دانشگاه های ایران تلاش می كند، می بایست مدت قانونی اعلام شده را در لبنان حضور داشته باشد تا مدركش مورد قبول قرار گیرد.
این دانشجوی ایرانی درمورد تحصیل در دانشگاه آمریكایی لبنان گفت: هزینه این دانشگاه بیش از ۵ برابر سایر دانشگاه های لبنان است و بیشتر دانشجویان ایرانی كه قصد زندگی در كشورهای اروپایی یا امریكایی را دارند، دراین دانشگاه تحصیل می كنند.
'امین نجار' دانشجوی دكتری فلسفه در دانشگاه سنت ژوزف معتقد است اطلاعاتی كه به دانشجویان داوطلب تحصیل در كشورهای خارجی داده می‌شود، باید به روز باشد و یك ارگان دولتی مسوولیت این مهم را برعهده بگیرد.
وی افزود: پایگاه اطلاع رسانی وزارت علوم تحقیقات و فناوری دارای اطلاعات كلی است و در برخی موارد به روز نیست كه این امر به لحاظ مادی و معنوی زیان های بسیاری را بر دانشجو تحمیل می كند.
نجار گفت: مواردی پیش آمده كه دانشجو بعداز یك سال تحصیل متوجه شده است كه دانشگاه یا رشته، آن موردی نبوده كه می خواسته و اطلاعات ناصحیح در باره آن داشته و ناچار است كه دانشگاه یا رشته را تغییر دهد كه سبب هدر رفتن یك سال از عمر و پولش می شود.
وی هم چنین از ارگان ها و موسسات دولتی در لبنان خواست اهمیت بیشتری به دانشجویان ایرانی بدهند چرا كه این امر نه تنها سبب می‌شود كه دانشجو با انگیزه بالاتری به كسب علم و دانش بپردازد بلكه تعهد بیشتری برای بازگشت به كشور و خدمت پیدا می كند.
جای رایزن علمی در لبنان خالی است
شناسایی دقیق استعدادها و امكانات علمی موجود و ایجاد زمینه های لازم برای بهره‌برداری مناسب از آنها و برقراری همكاری علمی با دانشگاهها و مراكز پژوهشی میهن اسلامی و همچنین در امر سرپرستی دانشجویان، تعامل و ارتباط نزدیك با دانشجویان ایرانی، اهتمام در رفع مشكلات آنها، رسیدگی به امور فرهنگی و آموزشی آنان و پیگیری امور اعزام دانشجویان و نیز انتقال مشكلات صنفی دانشجویان به مسئولان وزارت علوم از جمله وظایف رایزنی علمی است كه جای آن در لبنان خالی است.
خبرنگار ایرنا در بیروت به دلیل نبود رایزن علمی ایران در لبنان به سراغ رایزن فرهنگی رفت و درمورد دانشجویان ایرانی در لبنان سوال كرد.
حجت الاسلام سیدمحمدحسین رییس زاده گفت: رایزنی فرهنگی همواره از انسجام برنامه های دانشجویان مسلمان حمایت و از تشكیل انجمن اسلامی دانشجویان ایرانی در لبنان پشتیبانی كرده است.
به گفته وی، این انجمن در روشنگری افكار دانشجویان غیر ایرانی درمورد شناختن هرچه بیشتر و بهتر جمهوری اسلامی ایران تاثیرگذار است.
رییس زاده تاكید كرد كه اكثر دانشجویان ایرانی در لبنان را جوانان مومن، مذهبی و پایبند به نظام تشكیل می‌دهند و به دلیل شیعه بودن جمعی از جمعیت این كشور و قرابت فرهنگی و مذهبی ، لبنان را برای ادامه تحصیل انتخاب كرده‌اند.
سفارت وظیفه رایزن علمی را انجام می دهد
سفیر جمهوری اسلامی ایران در لبنان نیز در این باره گفت: توجه به وضعیت دانشجویان ایرانی در لبنان در اولویت برنامه های ما قرار داشت كه با برگزاری جلسات ماهانه بیشتر مشكلات آنها برطرف شد.
'غضفنر ركن آبادی' افزود: بحث اقامت از مشكلات دیرینه دانشجویان بود كه درحال حاضر این مشكل كلا برطرف شده و دانشجویان در كمتر از یك ماه مجوز اقامت می گیرند.
وی گفت: درمورد دختران دانشجو،تاكید شده كه هیچكدام به دوایر دولتی لبنان مراجعه نكنند و تمامی مراحل كار توسط سفارت انجام می‌شود و درمورد پسران نیز هماهنگی های لازم صورت می گیرد تا آنان بتوانند در كمتر از یك ماه برای خود و خانواده‌هایشان مجوز اقامت بگیرند.
وی گفت: خلا نبود رایزن علمی درلبنان را با دادن مشورت های ضروری به دانشجویان و اقدام برای حل مشكلات و مسائل آنها تاحدودی پر كردیم، اما طبیعتا وجود فردی كه تمام وقتش را صرف این مهم كند، بهتر است.
ركن آبادی افزود: در جلساتی كه با مسوولان وزارت علوم داشتیم بر وجود یك رایزن علمی در لبنان برای تحت پوشش قرار دادن دانشجویان منطقه از جمله سوریه واردن تاكید كردیم كه امیدوارم هرچه زودتر به نتیجه برسد.